Το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην επανεξέταση όλων των φοροαπαλλαγών, ακόμη και των εκπτώσεων που απολαμβάνουν οι 676.000 ελεύθεροι επαγγελματίες. Εκτός από τις φοροαπαλλαγές που αφορούν τους επαγγελματίες αυτοαπασχολούμενους και τις επιχειρήσεις, στο στόχαστρο θα βρεθούν και οι 1.047 δαπάνες που μειώνουν τον φόρο ή απαλλάσσουν ολοκληρωτικά από τις φορολογικές υποχρεώσεις διάφορες επαγγελματικές ομάδες. Απώτερος στόχος του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είναι η καταγραφή ηλεκτρονικά όλων των φοροαπαλλαγών, έτσι ώστε να ελέγχονται ως προς το κόστος τους για τον προϋπολογισμό αλλά και το πόσους ακριβώς φορολογουμένους αφορούν. Οπως αναφέρουν κυβερνητικά στελέχη, οι διάσπαρτες φορολογικές δαπάνες θα αναθεωρηθούν και σε αρκετές περιπτώσεις θα δημιουργηθούν «σταθερές» απαλλαγές, που θα ενισχύουν κυρίως τις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες και τις επενδύσεις.
Για παράδειγμα, σήμερα στο πλαίσιο τόνωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας ο εισαγωγικός συντελεστής 9% μειώνεται κατά 50% για τα τρία πρώτα χρόνια λειτουργίας μιας επιχείρησης εφόσον τα εισοδήματα δεν ξεπερνούν τις 10.000 ευρώ. Παράλληλα, για πέντε χρόνια προβλέπονται απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος (το οποίο είναι προς κατάργηση) και μειωμένη κατά 50% προκαταβολή φόρου. Αν και τα ανωτέρω μέτρα συμβάλουν στη στήριξη όσων προχωρούν στην έναρξη δραστηριότητας, από την άλλη πλευρά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για δήλωση χαμηλών εισοδημάτων που δεν ξεπερνούν τις 10.000 ευρώ, με στόχο να συνεχίσουν να απολαμβάνουν την ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση.
Ενα εντυπωσιακό στοιχείο που προκύπτει από έρευνες είναι ότι ο υπολογισμός του κόστους των φορολογικών δαπανών που αφορούν, για παράδειγμα, τη φορολογία κληρονομιών, καθώς και τη φορολογία κερδών από τυχερά παίγνια είναι αδύνατος, δεδομένου ότι αυτές οι φορολογίες και η σχετική διαδικασία δεν υποστηρίζονται μηχανογραφικά.
Οπως προκύπτει από τον τόμο των φορολογικών δαπανών που κατατέθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στη Βουλή, το ύψος των φοροαπαλλαγών ανέρχεται στο 26,7% των φορολογικών εσόδων και συγκεκριμένα φθάνει στα 12,88 δισ. ευρώ. Το κόστος ενδεχομένως να είναι μεγαλύτερο, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις οι απώλειες δεν μπορούν να μετρηθούν.
Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτουν εξόχως εντυπωσιακά δεδομένα. Συγκεκριμένα, οι εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων το προηγούμενο έτος ανήλθαν στο ποσό των 10,3 δισ. ευρώ, ενώ οι απαλλαγές από την εν λόγω κατηγορία ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ.
Σήμερα οι φοροαπαλλαγές ανέρχονται σε 1.047, με δημοσιονομικό κόστος 12,88 δισ. ευρώ, ενώ το 2021 οι φοροαπαλλαγές ανέρχονταν σε 967, με το κόστος τους να διαμορφώνεται στα 8,9 δισ. ευρώ. Δηλαδή, μέσα σε λίγα χρόνια αυξήθηκαν κατά 4 δισ. ευρώ. Σε αυτές τις φοροαπαλλαγές συμπεριλαμβάνονται οι επιστρεπτέες προκαταβολές, η αποζημίωση ειδικού σκοπού κ.ά. Σημειώνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2016 οι φοροαπαλλαγές έφταναν τις 716, με τις απώλειες για τον προϋπολογισμό να ανέρχονται σε 3,041 δισ. ευρώ.
Τι ισχύει σήμερα
1. Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων (200 απαλλαγές και εκπτώσεις). Εκατομμύρια νοικοκυριά είχαν μειώσεις και εκπτώσεις φόρου από το φορολογητέο εισόδημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι φοροαπαλλαγές που χρησιμοποιήθηκαν από τα φυσικά πρόσωπα ξεπερνούν τις 10 εκατ. περιπτώσεις, με το κόστος για τον προϋπολογισμό να υπολογίζεται σε 5 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο τμήμα και συγκεκριμένα ποσό ύψους 3,8 δισ. ευρώ αφορά το αφορολόγητο όριο και τη μείωση του φόρου ανάλογα με το μέγεθος της οικογένειας (γονείς και παιδιά). Η φοροαπαλλαγή χρησιμοποιήθηκε σε 6,7 εκατ. περιπτώσεις. Σημειώνεται ότι για τον υπολογισμό του κόστους των μειώσεων του προκύπτοντος φόρου έγινε σύγκριση του φόρου που προέκυψε από την κανονική εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων με εκείνον που προκύπτει εάν απαλειφθούν οι εν λόγω μειώσεις κάθε μία ξεχωριστά και πραγματοποιηθούν ισάριθμες εκκαθαρίσεις. Η διαφορά φόρου που προκύπτει από τις δύο αυτές εκκαθαρίσεις καταγράφηκε ως κόστος ή απώλεια φορολογικών εσόδων για την αντίστοιχη φορολογική δαπάνη.
Θα δημιουργηθούν «σταθερές» απαλλαγές, που θα ενισχύουν κυρίως τις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες και τις επενδύσεις.
2. Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (200 απαλλαγές και εκπτώσεις). Απαλλαγές ύψους 1,3 ευρώ δισ. ευρώ είχαν 53.021 επιχειρήσεις.
3. Φορολογία κεφαλαίου (129 εκπτώσεις και απαλλαγές). Συνολικά 5.082.163 φυσικά και νομικά πρόσωπα είχαν εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ, στον ειδικό φόρο ακινήτων, σε μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές ύψους 3,89 δισ. ευρώ. Ειδικά στον ΕΝΦΙΑ οι απαλλαγές αφορούν περισσότερες από 5 εκατ. περιπτώσεις, με το όφελος να είναι σχετικά μικρό και συγκεκριμένα 85 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, οι 8.499 απαλλαγές στον ειδικό φόρο επί των ακινήτων (αφορά κυρίως επιχειρήσεις) είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των εσόδων κατά 3,7 δισ. ευρώ.
4. ΦΠΑ (75 εκπτώσεις και φοροαπαλλαγές). Το όφελος για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και καταναλωτές ήταν 821,934 εκατ. ευρώ. Τις μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές έχουν οι υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης, που γλιτώνουν 397 εκατ. ευρώ.
5. Τέλη χαρτοσήμου (85 εκπτώσεις). Οι απαλλαγές ανήλθαν σε 73,7 εκατ. ευρώ.
6. Φόρος ασφαλίστρων. Οι μειώσεις έφθασαν τα 421,9 εκατ. ευρώ.
7. Ειδικός φόρος κατανάλωσης (44 φοροαπαλλαγές). Το ύψος των απαλλαγών ήταν 1,17 δισ. ευρώ, με τη μερίδα του λέοντος να έχουν τα ενεργειακά προϊόντα με 589,6 εκατ. ευρώ και η αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά με 580,4 εκατ. ευρώ.
8. Τέλη ταξινόμησης οχημάτων (23 απαλλαγές). Οι εκπτώσεις διαμορφώθηκαν σε 121,69 εκατ. ευρώ.
9. Τέλη κυκλοφορίας οχημάτων. Το ποσό των απαλλαγών ανήλθε σε 11,844 εκατ. ευρώ.
