Η κυβέρνηση περιορίζει τις επιλογές των επαγγελματιών που αναζητούν λύση για την αποφυγή της τεκμαρτής φορολόγησης. Με διάταξη που θα κατατεθεί στο σχέδιο νόμου για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, όσοι επιχειρήσουν να ανοίξουν μονοπρόσωπη εταιρεία καθώς και οι υφιστάμενες θα φορολογηθούν ως επαγγελματίες με τεκμαρτό εισόδημα.
Ουσιαστικά όλες οι μονοπρόσωπες επιχειρήσεις θα βρεθούν στο στόχαστρο εφόσον δηλώνουν φορολογητέα κέρδη χαμηλότερα του τεκμαρτού εισοδήματος που τους αντιστοιχεί. Οπως αναφέρουν από το οικονομικό επιτελείο, η διάταξη θα εμποδίσει όσους επαγγελματίες αποφασίσουν να μεταπηδήσουν και να ανοίξουν ΕΠΕ, Α.Ε. ή ΙΚΕ, με στόχο να αποφύγουν τις πρόσθετες επιβαρύνσεις.
Οπως αναφέρουν από την κυβέρνηση, για όσους το κάνουν και δηλώσουν φορολογητέα κέρδη για παράδειγμα κάτω των 10.920 ευρώ (ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα) θα ενεργοποιηθεί η διάταξη με την οποία καταστρατηγείται η νομοθεσία και θα φορολογηθούν ως επαγγελματίες με τεκμαρτό εισόδημα και με τις κλίμακες που εφαρμόζονται για τη φορολόγηση μισθωτών – συνταξιούχων και επαγγελματιών, και όχι με 22% που φορολογούνται οι επιχειρήσεις.
Εστω λοιπόν, ηλεκτρολόγος με 20 έτη λειτουργίας, που προχωρεί στη σύσταση ΙΚΕ με τον ίδιο εταίρο. Δηλώνει το 2024 μηδενικά κέρδη. Αυτόματα ενεργοποιείται η διάταξη και θα φορολογηθεί με τεκμαρτό τρόπο και συγκεκριμένα θα υπολογισθεί φορολογητέο εισόδημα ύψους 14.196 ευρώ. Για το ποσό αυτό θα καταβάλει φόρο 1.823,12 ευρώ (φόρος και τέλος επιτηδεύματος), αντί του ποσού των 1.000 ευρώ (τέλος επιτηδεύματος).
Αυτή η νέα διαδικασία δεν θα αφορά μόνο όσους θα ανοίξουν αλλά και όσους έχουν ανοίξει και υποκρύπτεται επί της ουσίας ελευθέριο επάγγελμα, με στόχο να αποφύγουν τη φορολόγηση με συντελεστές από 9% έως 44%, αντί 22% που ισχύει για τις επιχειρήσεις. Η δήλωση μηδενικών εισοδημάτων ή ζημιογόνου χρήσης είναι κάτι εξαιρετικά σύνηθες. Οπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (δηλώσεις 2022), σε σύνολο 311.292 νομικών προσώπων – επιχειρήσεων οι 203.427 είναι ζημιογόνες ή δηλώνουν μηδενικά κέρδη. Συγκεκριμένα, 125.876 ήταν οι ζημιογόνες και 77.571 δήλωσαν μηδενικά κέρδη. Σημειώνεται ότι οι ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες με μηδενικά κέρδη ή ζημίες ήταν 71.595.
Σε αυτές λοιπόν, εφόσον είναι μονοπρόσωπες, θα ενεργοποιείται το τεκμαρτό εισόδημα και θα πληρώνουν ελάχιστο φόρο από 1.102 ευρώ έως 1.832,12 ευρώ.
Δεν θα έχουν μικρότερα φορολογικά βάρη όσοι επιλέγουν να ανοίξουν ΕΠΕ, Α.Ε. ή ΙΚΕ.
Ωστόσο, όσοι επαγγελματίες προχωρήσουν στη σύσταση εταιρείας με δύο εταίρους φαίνεται να γλιτώνουν το τεκμαρτό εισόδημα. Δηλαδή μπορούν δύο υδραυλικοί να ανοίξουν εταιρεία και να γλιτώσουν το τεκμαρτό εισόδημα ή ένας υδραυλικός και η σύζυγός του.
Πάντως, νομικοί κύκλοι εκτιμούν ότι αυτή η διάταξη μπορεί να καταπέσει στα διοικητικά δικαστήρια, ενώ αναφέρουν ότι είναι ισχυρό το ενδεχόμενο να καταπέσει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το σχέδιο νόμου αναμένεται να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός του πρώτου 10ημέρου του τρέχοντος μήνα και να ψηφισθεί πριν από το τέλος του έτους. Το νέο σύστημα φορολόγησης εστιάζει ουσιαστικά σε όσους δηλώνουν εισοδήματα έως 10.000 ευρώ, καθώς πάνω από αυτό το ποσό οι επιβαρύνσεις περιορίζονται στο ελάχιστο, ενώ ανάλογα με την περίπτωση από τα 12.000 ευρώ και πάνω προκύπτουν και μειώσεις.
Για παράδειγμα, σήμερα επαγγελματίας με 15 έτη λειτουργίας που δηλώνει 3.000 ευρώ φορολογητέα κέρδη πληρώνει στην εφορία 920 ευρώ (φόρος και τέλος επιτηδεύματος). Με το νέο σύστημα θα πληρώνει 2.310 ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 151,15% σε σύγκριση με σήμερα.
Αντίθετα, επαγγελματίας με 15 έτη λειτουργίας που δηλώνει 15.000 ευρώ πληρώνει σήμερα 2.650 ευρώ. Με το νέο σύστημα θα πληρώνει φόρο 2.325 ευρώ, ποσό μειωμένο κατά 12,26%.
Τι ισχύει σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες
Ο τεκμαρτός προσδιορισμός του εισοδήματος δεν είναι ελληνική πατέντα, αλλά χρησιμοποιείται και από άλλα κράτη της Ε.Ε., τα οποία ενδεχομένως να είναι και πιο προηγμένα φορολογικά και ελεγκτικά. Αντίστοιχα αντικειμενικά κριτήρια είχαν εφαρμοσθεί και στο παρελθόν στη χώρα μας με την υιοθέτηση των μοναδικών συντελεστών καθαρού κέρδους, με τη διαφορά ότι οι επαγγελματίες που επέλεγαν από μόνοι τους αυτή τη μέθοδο εκτός του ότι πλήρωναν υψηλότερο φόρο, «έκλειναν» και φορολογικά τη χρήση (αυτοπεραίωση). Με το νέο σύστημα ωστόσο που θα ακολουθηθεί, το ελάχιστο ποσό εισοδήματος που θα δηλώνουν ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι δεν οδηγεί σε «κλείσιμο» της χρήσης, αλλά ο επαγγελματίας παραμένει ανοιχτός σε έλεγχο. Ανάλογα συστήματα, ίσως και πιο σκληρά, εφαρμόζονται στο Βέλγιο, στην Ιταλία και τη Γαλλία. Μάλιστα το ελληνικό σύστημα έχει περισσότερες ομοιότητες με το γαλλικό.
Βέλγιο
Οι αυτοαπασχολούμενοι υπάγονται σε φορολόγηση με βάση την αρχική εμπρόθεσμη ετήσια δήλωση που υποβάλλουν και τα κέρδη (ή ζημίες) που δηλώνουν. Σε περίπτωση όμως εκπρόθεσμης ή μη υποβολής δήλωσης, η φορολογική αρχή προβαίνει μόνη της σε προσδιορισμό φορολογητέου εισοδήματος με τεκμαρτό τρόπο, υιοθετώντας μια από τις παρακάτω προσεγγίσεις που προβλέπονται στον βελγικό κώδικα φορολογίας εισοδήματος:
• Προσδιορισμός φορολογητέων κερδών με βάση συγκριτικά δεδομένα άλλων φορολογουμένων (τουλάχιστον τριών) με ομοειδές αντικείμενο.
• Για ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων/ΚΑΔ ο προσδιορισμός φορολογητέων κερδών μπορεί να γίνει με βάση τεκμαρτό συντελεστή καθαρού κέρδους που συμφωνείται ετησίως μεταξύ της επαγγελματικής ένωσης και της βελγικής φορολογικής διοίκησης ή με βάση πρόταση της επαγγελματικής ένωσης για τον τεκμαρτό προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος του φορολογουμένου.
Σε κάθε περίπτωση το ελάχιστο ετήσιο φορολογητέο εισόδημα ορίζεται σε 19.000 ευρώ, το οποίο μπορεί να αναθεωρηθεί αυξητικά για ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων/ΚΑΔ.
Μετά την υποβολή δήλωσης με πραγματικά εισοδήματα ή αντικειμενικό προσδιορισμό, η φορολογική αρχή μπορεί να προβεί σε προσαύξηση εισοδήματος λόγω δαπανών διαβίωσης ή περιουσιακών κριτηρίων.
Το νέο σύστημα φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών έχει περισσότερες ομοιότητες με το γαλλικό.
Ιταλία
Η ιταλική φορολογική νομοθεσία προβλέπει τα ακόλουθα καθεστώτα φορολόγησης αυτοαπασχολουμένων κ.λπ.
• Kανονικό καθεστώς με προοδευτικό συντελεστή 23%-43%. Το φορολογητέο κέρδος ή η ζημία που δηλώνεται ετησίως προκύπτει λογιστικά και φορολογείται με την προοδευτική κλίμακα 23%-43% που ισχύει για όλα τα εισοδήματα φυσικών προσώπων.
• Eνιαίος συντελεστής 15% (καθεστώς κατ’ αποκοπή φορολόγησης – «regime forfettario»).
Με βάση το καθεστώς της κατ’ αποκοπήν φορολόγησης, τα μεικτά έσοδα από ελευθέριο επάγγελμα, αυτοαπασχόληση ή ατομική επιχείρηση, δηλαδή τα τιμολογηθέντα έσοδα, πολλαπλασιάζονται με ένα συντελεστή αποδοτικότητας, o oποίος ουσιαστικά αποτελεί τεκμαρτό συντελεστή κερδοφορίας. Ο συντελεστής αποδοτικότητας προσδιορίζεται με βάση τον κωδικό αριθμό δραστηριότητας. Ο πολλαπλασιασμός μεικτών εσόδων με τον τεκμαρτό, κατά δραστηριότητα, συντελεστή κερδοφορίας, μετά την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών, δίνει το φορολογητέο εισόδημα, που φορολογείται με συντελεστή 15% (ή 5% για νέους επιτηδευματίες κατά τα 5 πρώτα έτη από την έναρξη). Το καθεστώς της κατ’ αποκοπήν φορολόγησης εφαρμόζεται για ακαθάριστα έσοδα μέχρι 65.000 ευρώ ετησίως. Στην Ιταλία μπορούν να εφαρμοστούν (μετά την υποβολή της δήλωσης) τεκμήρια διαβίωσης/περιουσίας για προσδιορισμό τυχόν προσαύξησης εισοδήματος.
Γαλλία
Για αυτοαπασχολουμένους με κύκλο εργασιών άνω των 77.700 ευρώ το φορολογητέο εισόδημα που δηλώνεται προσδιορίζεται αποκλειστικά με λογιστικό τρόπο και μετά εμπίπτει κατά περίπτωση στην οικεία κλίμακα με βάση το αν η δραστηριότητα του φορολογουμένου είναι βιομηχανική/εμπορική, μη εμπορική (όπως π.χ. οι δικηγόροι και άλλα ρυθμιζόμενα επαγγέλματα), αγροτική ή από ακίνητη περιουσία.
Για δηλούμενο κύκλο εργασιών μέχρι τα παραπάνω όρια προσδιορίζεται τεκμαρτός συντελεστής δαπανών (μεταξύ 50% και 87%) που εφαρμόζεται στον κύκλο εργασιών. Το κέρδος που προκύπτει φορολογείται με την κλίμακα.
