Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά μεταμόρφωσης. Αυτή στηρίζεται στην εφαρμογή τολμηρών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες σχεδιάζονται και εφαρμόζονται με οδηγό τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Τα θετικά αποτελέσματα είναι ήδη απτά στην ανάπτυξη, στην απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Αναγνωρίζονται από τις διεθνείς αγορές και επενδυτές, όπως φαίνεται από τη μείωση του ελληνικού σπρεντ, την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων. Η ελληνική οικονομική πολιτική έχει αναμφισβήτητα διαπιστευτήρια αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας. Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια συνεχίζεται.
Ενα σημαντικό πεδίο εφαρμογής νέων διαρθρωτικών αλλαγών είναι το φορολογικό σύστημα και συγκεκριμένα η ικανότητά του να μειώσει περαιτέρω τη φοροδιαφυγή. Προς αυτή την κατεύθυνση την περασμένη τετραετία έγινε σημαντική πρόοδος, όπως φαίνεται από τη μεγάλη μείωση του κενού συμμόρφωσης ΦΠΑ. Ομως, το κενό αυτό παραμένει υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ από ανεξάρτητες μελέτες που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά υψηλού κύρους προκύπτει ότι στην Ελλάδα υπάρχει εκτεταμένη φοροδιαφυγή στην κατηγορία των ελεύθερων επαγγελμάτων.
Η φοροδιαφυγή, στο σύνολό της, έχει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά κόστη, αφού:
• Νοθεύει τον υγιή ανταγωνισμό, κάτι το οποίο μειώνει τη μακροχρόνια ανάπτυξη και απασχόληση.
• Περιορίζει τη δυνατότητα μείωσης των έμμεσων φόρων που επιβαρύνουν δυσανάλογα τα φτωχότερα εισοδηματικά στρώματα.
• Οδηγεί σε καταβολή επιδομάτων σε παραλήπτες που δεν τα δικαιούνται με βάση τα πραγματικά τους εισοδήματα, κάτι που μειώνει τη δυνατότητα του κράτους να στηρίξει αποτελεσματικά τους πραγματικά ευάλωτους.
• Περιορίζει τη δυνατότητα μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, μέτρο κατ’ εξοχήν φιλικό προς την ανάπτυξη, αλλά και τη δυνατότητα του κράτους να επενδύσει στην παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών, όπως η Υγεία και η Παιδεία.
Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο κάνει μια πολύ σημαντική συνεισφορά προς τη μείωση της φοροδιαφυγής και των αρνητικών συνεπειών της.
Πρώτον, μέσα από τις διατάξεις του για τους ελεύθερους επαγγελματίες προβλέπει μια άμεση, εφικτή και σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων, αφενός με τρόπο ήπιο που δικαιολογείται από τα διαθέσιμα ποσοτικά δεδομένα και αφετέρου με τρόπο δίκαιο που εξασφαλίζει τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλίδες για ειδικές κατηγορίες και μεμονωμένους επαγγελματίες που τελούν σε ιδιαίτερο καθεστώς. Παράλληλα, ενισχύει σημαντικά τη φορολογική συμμόρφωση, με μέτρα όπως η ολοκλήρωση της διασύνδεσης των POS με τις ταμειακές μηχανές, τα ηλεκτρονικά τιμολόγια, η καθολική επέκταση του myDATA, η ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, οι διατάξεις για το λαθρεμπόριο καυσίμων και ο περιορισμός της χρήσης των μετρητών στις συναλλαγές. Σε συνδυασμό, οι δύο αυτές διαστάσεις του νομοσχεδίου ενισχύουν με διαρθρωτικό τρόπο τα δημόσια έσοδα, κάνοντας έτσι μια σημαντική συνεισφορά στην περαιτέρω ενίσχυση της διατηρησιμότητας και ανθεκτικότητας των ελληνικών δημοσίων οικονομικών.
Δεύτερον, το νομοσχέδιο είναι φιλικό προς την ανάπτυξη. Δεν δημιουργεί φορολογικές στρεβλώσεις, καθώς δεν αυξάνει κανέναν φορολογικό συντελεστή, αντίθετα τις μειώνει μέσα από τη σταδιακή κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Παράλληλα, στον βαθμό που διακόπτει οικονομική δραστηριότητα η οποία δεν είναι διατηρήσιμη υπό καθεστώς πλήρους φορολογικής συμμόρφωσης, αυξάνει τη μακροχρόνια ανάπτυξη μέσα από την ενίσχυση του δίκαιου ανταγωνισμού και της αποτελεσματικότερης κατανομής των παραγωγικών πόρων.
Τρίτον, ενισχύει τη φορολογική δικαιοσύνη, στοιχείο απαραίτητο για την κοινωνική συνοχή, αλλά και συναίνεση που χρειάζεται ώστε να ολοκληρωθεί με επιτυχία το μεταρρυθμιστικό έργο στο οποίο στηρίζεται η θετική μεταμόρφωση της ελληνικής οικονομίας. Τα διαθέσιμα ποσοτικά στοιχεία υποστηρίζουν καθαρά αυτή τη διαπίστωση. Το 71% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει εισόδημα κάτω από το εισόδημα του μισθωτού που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, ενώ το 4% των φορολογουμένων πληρώνει το 50% του συνόλου των φόρων που συλλέγονται από την κατηγορία των ελεύθερων επαγγελμάτων. Παράλληλα τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες στην Ελλάδα κάνουν τη μισή (σε όρους ΑΕΠ και ποσοστό επί των συνολικών φορολογικών εσόδων) συνεισφορά σε σχέση με τους ελεύθερους επαγγελματίες στην Ευρώπη. Αν λάβουμε υπόψη και ότι το ποσοστό συμμετοχής των ελεύθερων επαγγελματιών στη συνολική απασχόληση στην Ελλάδα είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τότε προκύπτει ότι ο μέσος Ελληνας ελεύθερος επαγγελματίας κάνει στα δημόσια έσοδα περίπου το ένα τέταρτο της συνεισφοράς που κάνει ο μέσος ελεύθερος επαγγελματίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Συμπερασματικά, διευρύνοντας με ήπιο αλλά ταυτόχρονα ουσιαστικό τρόπο τη φορολογική βάση, το προτεινόμενο νομοσχέδιο ενισχύει τα δημόσια οικονομικά και την αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας, αναβαθμίζει τις δυνατότητες των αρχών να αυξήσουν την υποστήριξή τους προς τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, αυξάνει τους διαθέσιμους πόρους προς ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και ενισχύει τη φορολογική δικαιοσύνη. Συνολικά, είναι ένα πολύ καλό νομοσχέδιο.
*Ο κ. Μιχάλης Γ. Αργυρός είναι πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων και καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
