Το 2023 ήταν η χειρότερη χρονιά για τις νεοφυείς επιχειρήσεις της Σίλικον Βάλεϊ εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία. Επιτυχημένες startups «μονόκεροι» –με αξία δηλαδή άνω του 1 δισ. δολαρίων– μπήκαν σε λειτουργία «ζόμπι», που σημαίνει ότι επιβιώνουν αλλά δεν αναπτύσσονται, ενώ 3.200 εταιρείες που είχαν αντλήσει συνολικά 27,2 δισ. δολάρια πτώχευσαν. H πρόσφατη κατάρρευση του κολοσσού επαγγελματικών ακινήτων Wework είναι η πιο προβεβλημένη, τις τελευταίες έξι εβδομάδες ωστόσο χρεοκόπησαν πολλές ακόμη startups, όπως η εταιρεία υγειονομικής περίθαλψης Olive AI, η εταιρεία μεταφοράς εμπορευμάτων Convoy και η κατασκευαστική Veev.
Αφού κατάφεραν να επιβιώσουν μειώνοντας το κόστος την τελευταία διετία, πολλά υποσχόμενες κάποτε εταιρείες τεχνολογίας αντιμετωπίζουν μια σκληρή πραγματικότητα: Οι επενδυτές δεν ενδιαφέρονται πλέον για υποσχέσεις, αντίθετα αποφασίζουν ποιες νεοφυείς επιχειρήσεις αξίζει να σωθούν και ποιες να κλείσουν ή να πουληθούν. Τον Αύγουστο, η Hopin, μια startup που είχε κάποτε αξία 7,6 δισ. δολαρίων, πούλησε την κύρια επιχείρησή της αντί μόλις 15 εκατ. δολάρια. Τον Σεπτέμβριο, η Bird, μια εταιρεία σκούτερ που κάποτε συγκέντρωσε 776 εκατ. δολάρια, διαγράφηκε από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης λόγω της χαμηλής τιμής της μετοχής της. Σήμερα αξίζει 7 εκατ. δολάρια, λιγότερο δηλαδή από την έπαυλη των 22 εκατ. δολαρίων που αγόρασε το 2021 στο Μαϊάμι ο ιδρυτής της, Tράβις Βάντερζαντεν. «Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να ακούσουμε για πολύ περισσότερες καταρρεύσεις. Οσο περισσότερα χρήματα έπαιρναν πριν τελειώσει το πάρτι, τόσο μεγαλύτερο το hangover», λέει η Τζένι Λέφκουρτ, επενδύτρια της Freestyle Capital.
Η πλήρης εικόνα των ζημιών είναι δύσκολο να υπολογιστεί καθώς οι ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας δεν υποχρεούνται να αποκαλύπτουν πότε παύουν να λειτουργούν ή πωλούνται. Η κρίση στον κλάδο καλύφθηκε επίσης από την έκρηξη των εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης, η οποία έχει προσελκύσει τεράστια ποσά σε διαφημιστικές εκστρατείες και μεγάλη χρηματοδότηση τον τελευταίο χρόνο. Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων λένε ότι η αποτυχία είναι φυσιολογική και ότι για κάθε εταιρεία που καταρρέει, υπάρχει μια τεράστια επιτυχία όπως το Facebook ή η Google. Ομως, καθώς πολλές εταιρείες δείχνουν σημάδια κατάρρευσης, οι επενδυτές αναμένουν ότι οι απώλειες θα είναι πιο δραματικές λόγω των ποσών που επενδύθηκαν.
Από το 2012 έως το 2022 οι επενδύσεις σε ιδιωτικές νεοφυείς επιχειρήσεις των ΗΠΑ οκταπλασιάστηκαν στα 344 δισ. δολάρια, τάση που αποδίδεται μεταξύ άλλων στα χαμηλά επιτόκια αλλά και στην έκρηξη στα social media και στις εφαρμογές για κινητά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι επενδύσεις σε startup έγιναν μόδα και ο αριθμός των εταιρειών «μονόκερων» εκτινάχθηκε από μερικές δεκάδες σε περισσότερες από 1.000. Σήμερα, ορισμένες εταιρείες επιλέγουν να κλείσουν πριν ξεμείνουν από μετρητά, ενώ άλλες έχουν κολλήσει στην αποκαλούμενη λειτουργία «ζόμπι», επιβιώνουν δηλαδή αλλά δεν αναπτύσσονται, κάτι που μπορεί να συμβαίνει για χρόνια.
Ενας τομέας που ευδοκιμεί; Οι εταιρείες που διαχειρίζονται… την αποτυχία. Η SimpleClosure, μια startup που βοηθάει άλλες νεοφυείς επιχειρήσεις να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους, δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στη ζήτηση από τότε που άνοιξε τον Σεπτέμβριο, σημειώνει ο ιδρυτής της, Ντόρι Γιούνα. Οι προσφορές της περιλαμβάνουν βοήθεια στην προετοιμασία νομικών εγγράφων και τη διευθέτηση υποχρεώσεων προς επενδυτές, πωλητές, πελάτες και υπαλλήλους. «Είναι όλα μέρος του κύκλου ζωής της Σίλικον Βάλεϊ. Πολλοί εργάζονται ήδη στις επόμενες εταιρείες τους», καταλήγει ο Γιούνα.
