Η ελεύθερη αγορά είναι μια περίεργη έννοια. Γίνεται, για παράδειγμα, ένας περιορισμός στην αγορά να εξασφαλίζει μακροπρόθεσμα την ελευθερία της; Ή η ελευθερία διακίνησης αγαθών είναι μια οριζόντια έννοια και οποιοσδήποτε φραγμός της εμπόδιο στην ανάπτυξη; Αυτό το ερώτημα θα κληθούν να απαντήσουν οι ευρωβουλευτές την 11η Δεκεμβρίου στο ψήφισμα σχετικά με την έκθεση IMCO για τον κανονισμό αναφορικά με τον γεω-αποκλεισμό (geo-blocking) στην ενιαία ψηφιακή αγορά του 2018 στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αρχικά, κάποιες διευκρινίσεις: geo-blocking είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει την πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο βάσει γεωγραφικής θέσης από τους ηλεκτρονικούς παρόχους. Για παράδειγμα, μια ταινία που είναι διαθέσιμη στην Ελλάδα μέσω Ertflix, δεν είναι διαθέσιμη εκτός Ελλάδας κ.ο.κ.
Ο αποκλεισμός αυτός αποτελεί θεμελιώδη λίθο στο οικοδόμημα του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού τομέα που εδράζεται στην αρχή της χρηματοδότησης, αδειοδότησης και εκμετάλλευσης έργων ανά περιοχή, ανά χρονική περίοδο, και ανά μεμονωμένο μέσο. Μια κινηματογραφική ταινία ή τηλεοπτική σειρά δηλαδή πωλείται σε διάφορα Μέσα, για ένα συγκεκριμένο διάστημα και, κρισιμότερα, για μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή.
Το οικονομικό μοντέλο αυτό έχει οδηγήσει σε μια ευρωπαϊκή οπτικοακουστική βιομηχανία, με αξία 640 δισ. ευρώ και ετήσιο τζίρο στα 100 δισ. ευρώ.
Τι σημαίνει άρση του αποκλεισμού εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης; Εκ πρώτης, σημαίνει ότι όλες αυτές οι σειρές, ταινίες ή αθλητικοί αγώνες θα διακινούνται ελεύθερα στην Ε.Ε. που άλλωστε αποτελεί μια ενιαία αγορά. Ωραιότατα, θα έλεγε κανείς – αυτό σημαίνει ελεύθερη αγορά στην πράξη.
Στην πράξη, ωστόσο, αυτό σημαίνει δολοφονική αγορά. Κατ’ αρχάς, η απερίσκεπτη κατάργηση της αρχής αυτής θα σήμαινε την αυτόματη αδυναμία εκατοντάδων επιχειρήσεων να συνεχίσουν να υπάρχουν. Οπως είναι σαφές, η μονοπωλιακή αγορά που θα δημιουργηθεί θα ωφελήσει αποκλειστικά και μόνο στούντιο και κάποιες από τις διεθνείς πλατφόρμες streaming, το επιχειρηματικό μοντέλο των οποίων ταιριάζει απόλυτα με την ομογενοποίηση της αγοράς. Κι αυτό γιατί καμία από τις υφιστάμενες επιχειρήσεις στην Ευρώπη δεν θα έχει την αγοραστική δύναμη να αντιμετωπίσει την Ευρώπη ως ενιαία αγορά, από τη στιγμή που τα εδαφικά δικαιώματα για μια μικρή χώρα, όπως η Ελλάδα, θα εξισώνονται με τα πανευρωπαϊκά.
Κατά δεύτερον, το γεγονός ότι το όλο σύστημα θα διασαλευθεί σημαίνει ταυτόχρονα και αφανισμό απαραίτητων πόρων για την ανάπτυξη και αποπεράτωση νέων έργων – σημαίνει, δηλαδή, πιο φτωχή παραγωγή και στο μέλλον. Συνεπώς και παραδόξως, μια πανευρωπαϊκή πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο θα σήμαινε στην πραγματικότητα και το τέλος των φιλοδοξιών της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας να σταθεί ως πραγματικός ανταγωνιστής στις αντίστοιχες βιομηχανίες-γίγαντες των ΗΠΑ και της Κίνας – και το τέλος της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας όπως την ξέρουμε.
Τέλος, θα σήμαινε ενδεχομένως και περιορισμένη πρόσβαση των ίδιων των καταναλωτών και επακόλουθη ανισότητα, καθώς η εδαφική αποκλειστικότητα και εξειδίκευση της διανομής επιτρέπουν στη διαφοροποίηση των τιμών ανάλογα με τη συλλογική αγοραστική δύναμη και το βιοτικό επίπεδο της εκάστοτε χώρας. Ελλείψει αυτών, είναι μοιραίο η αύξηση του κόστους παραγωγής και διανομής να μετακυλίσει στις τιμές που είναι διαθέσιμες στους καταναλωτές σε όλο το φάσμα της διανομής (κινηματογραφικό εισιτήριο, συνδρομή σε πλατφόρμα streaming κ.λπ.).
Και για να μιλήσουμε με αριθμούς: ο ετήσιος τζίρος των 100 δισ. έρχεται αντιμέτωπος με την απειλή της απώλειας τουλάχιστον 9,3 δισ. ετησίως αν προχωρήσει το εν λόγω νομοσχέδιο.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πάνω από 600 οργανισμοί, εταιρείες παραγωγής και διανομής, κινηματογραφικά φεστιβάλ και επαγγελματικές ενώσεις, το σύνολο σχεδόν του διεθνούς οπτικοακουστικού τομέα, έχουν συνυπογράψει δήλωση, εκφράζοντας την αντίθεσή τους στην απαγόρευση του γεω-αποκλεισμού.
Συνεπώς, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο που προωθείται από μια ομάδα ευρωβουλευτών είναι στον πυρήνα του αντιευρωπαϊκό και καταδεικνύει το πώς η στρεβλή και μονοσήμαντη ερμηνεία εννοιών, όπως ελεύθερη αγορά, μπορεί να οδηγήσει σε αποτελέσματα διαμετρικά αντίθετα. Ως εκπρόσωπος των Ελλήνων παραγωγών οπτικοακουστικών έργων, θέλω να ελπίζω ότι οι ευρωβουλευτές θα έχουν τη διαύγεια να διακρίνουν τον δούρειο ίππο που τοποθετείται σαν βόμβα στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού οικοδομήματος και θα το καταψηφίσουν.
* Η κ. Φένια Κοσοβίτσα είναι παραγωγός/πρόεδρος Συνδέσμου Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικών Εργων (ΣΑΠΟΕ).
