Τον τελευταίο καιρό, ακούω όλο και περισσότερο από επιχειρηματίες ότι είτε σκέφτονται είτε έχουν εισαγάγει στη διακυβέρνηση της επιχείρησής τους ένα advisory board. Ας δούμε όμως τι είναι, πώς στήνεται, τι εξυπηρετεί, πότε είναι χρήσιμο και, ως board, πώς συνεργάζεται με το board of directors, το διοικητικό συμβούλιο.
Στο διοικητικό συμβούλιο, ως το ανώτατο εκλεγμένο όργανο διοίκησης, εποπτείας, ελέγχου και λήψης αποφάσεων, δεν χρειάζεται να αναφερθούμε, είναι ένα επίσημο και θεσμοθετημένο όργανο της εταιρείας και ό,τι αφορά σε αυτό περιγράφεται πλήρως στον νόμο περί Α.Ε. Το advisory board, από την άλλη, δεν είναι ένα επίσημο όργανο της επιχείρησης, με την έννοια ότι δεν λαμβάνει αποφάσεις, δεν έχει νομική υπόσταση, δεν διέπεται από κάποιο νομοθετικό ή κανονιστικό πλαίσιο και τα μέλη του δεν έχουν νομικές ευθύνες..
Το advisory board είναι ένα συμβουλευτικό όργανο προς τη διοίκηση της επιχείρησης, συνήθως προς τον CEO, με σκοπό την παροχή πολύτιμης και αξιόπιστης γνώσης και γνώμης για τη διαχείριση και την επίλυση προβλημάτων και μελλοντικών προκλήσεων της επιχείρησης, τη διαμόρφωση στρατηγικής και την αναζήτηση και αξιοποίηση ευκαιριών μέσα από συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων υψηλής προστιθέμενης αξίας που προάγει την κριτική σκέψη, την ενδελεχή ανάλυση δεδομένων και βοηθά στην ορθότερη λήψη αποφάσεων. Με δυο λόγια, το διοικητικό συμβούλιο λειτουργεί για να λαμβάνει αποφάσεις, ενώ το advisory board για να επιλύει προβλήματα. Δεν προϋποθέτει απαραίτητα ότι αφορά μόνο τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα, αντιθέτως μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμο σε υγιείς επιχειρήσεις με προοδευτική σκέψη και όραμα που θέλουν να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν το μέλλον πριν από τον ανταγωνισμό και τα όποια ζητήματα πριν εμφανιστούν.
Ζητήματα και προκλήσεις όπως τα παραπάνω θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν από ένα δυνατό και καλά δομημένο Δ.Σ., αλλά είναι κοινό μυστικό ότι πολλά από τα Δ.Σ. είναι τυπικά, δεν επιτελούν το έργο για το οποίο υπάρχουν και είναι στελεχωμένα με ανθρώπους εμπιστοσύνης μεν, ώστε αριθμητικά και διαδικαστικά να καλύπτουν τις επιταγές του νόμου, αλλά χωρίς την εμπειρία, τη γνώση και τη δύναμη της τεκμηριωμένης άποψης. Συχνά δε τα μέλη τέτοιων «τυπικών» Δ.Σ. υπολείπονται και των βασικών γνώσεων για τη λειτουργία μιας επιχείρησης.
Αυτό καθιστά τα advisory boards μια εξαιρετική λύση για υποστήριξη του επιχειρηματία και του CEO, που μπορεί να λειτουργεί ως ένα «σκιώδες» Δ.Σ., όπου δηλαδή θα διενεργούνται αυτές οι λειτουργίες υποστήριξης της επιχείρησης που κρίνονται κρίσιμες, χωρίς όμως την ευθύνη λήψης αποφάσεων, κάτι που γίνεται επίσημα στο Δ.Σ.
Θα μπορούσε ακόμη να χρησιμεύσει και ως στάδιο προετοιμασίας της αναβάθμισης ενός Δ.Σ. και ως «φυτώριο» για μελλοντικά μέλη ενός Δ.Σ.
Σε δε περιβάλλον οικογενειακών επιχειρήσεων, όπου το advisory board θα συμβουλεύει την οικογένεια και ιδιαίτερα την επερχόμενη γενιά, μπορεί να «επιφορτιστεί» και με το καθήκον προετοιμασίας και υποστήριξης της επόμενης γενιάς για να αναλάβει τα ηνία της επιχείρησης την κατάλληλη στιγμή.
Η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει ως επικρατέστερη δομή τρία ανεξάρτητα (εκτός επιχείρησης) μέλη, όπου το ένα αναλαμβάνει τον ρόλο του προέδρου, και δύο από την επιχείρηση, όπου το ένα είναι ο CEO και το άλλο ο ιδιοκτήτης ή ιδιοκτήτες ή εκπρόσωπός τους, με διάρκεια θητείας τους έως 3 χρόνια, διασφαλίζοντας σταθερότητα αλλά και δυνατότητα εναλλαγής προσώπων και ανανέωση ιδεών, γνώσεων και δεξιοτήτων, προσαρμοσμένα στις εκάστοτε ανάγκες.
Εκτός από τη δομή, είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει ένας ξεκάθαρος λόγος και σκοπός ύπαρξής του, να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο και κανόνες λειτουργίας του, να διασφαλισθεί η ανεξαρτησία του, να υπάρχει ο τρόπος «μέτρησης» της αποτελεσματικότητάς του, να επιλεχθούν σωστά τα μέλη του.
*Ο κ. Ευάγγελος Αποστολάκης είναι Deputy Senior Partner, KPMG στην Ελλάδα.
