Στα βιβλία της Ιστορίας, το 2023 από οικονομικής άποψης θα καταγραφεί ως ένα από τα καλύτερα έτη, κατά τη διάρκεια του οποίου ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ αποκλιμακώθηκε δραστικά γρήγορα χωρίς ορατό κόστος, διαψεύδοντας τις προβλέψεις πολλών οικονομολόγων ότι ο αποπληθωρισμός θα συνοδεύεται από χρόνια υψηλή ανεργία.
Τουλάχιστον μέχρι σήμερα οι άνθρωποι δεν θέλουν να πιστέψουν τα καλά νέα ή να πιστώσουν τις εξελίξεις με κανέναν τρόπο στην κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθώ με την απροθυμία οικονομολόγων και αξιωματούχων με επιρροή να παραδεχθούν το σφάλμα τους. Ο λόγος που μας απασχολεί έχει να κάνει με το ότι η προσκόλληση σε μια άποψη για την οικονομία, την οποία ανατρέπουν τα τελευταία γεγoνότα, τελικώς πιθανώς να δημιουργήσει σύγχυση. Και η οικονομία θα περιέλθει σε ύφεση τέτοια που δεν θα χρειαστεί να ελέγξουμε τον πληθωρισμό. Μόλις φέτος τον Μάρτιο η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) προέβλεπε ότι στην εκπνοή του 2023 ο δείκτης της ανεργίας θα διαμορφωνόταν στο 4,5% και του δομικού πληθωρισμού, ενός μέτρου που προτιμά η τράπεζα, στο 3,6%.
Την προηγούμενη εβδομάδα προέβλεψε αντιστοίχως ανεργία στο 3,8% και δομικό πληθωρισμό μόνον 3,2%, αν και στην πραγματικότητα οι ειδήσεις είναι έτι βελτιωμένες, διότι το 3,2% αφορά το σύνολο του έτους. Το εξάμηνο Μαΐου – Οκτωβρίου 2023 ο δομικός πληθωρισμός βρισκόταν στο 2,5%, ενώ οι περισσότεροι αναλυτές που παρακολουθώ πιστεύουν ότι στα στοιχεία του Νοεμβρίου ο δείκτης θα προσεγγίζει σχεδόν το 2%, τον στόχο της Fed. Αρα επετεύχθη ομαλή προσγείωση. Η απάντηση είναι σχετικά ξεκάθαρη. Οσοι οικονομολόγοι ισχυρίζονταν πως η ανοδική πορεία του πληθωρισμού το 2021-2022 είχε χαρακτήρα μεταβατικό εξαιτίας των κραδασμών της πανδημίας και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, τελικώς δικαιώθηκαν. Ωστόσο, αυτές οι διαταραχές ήταν μεγαλύτερες και σε κλίμακα και σε διάρκεια από όσο σχεδόν όλοι μας συνειδητοποιούσαμε. Οπότε το «παροδικό» κατέληξε να σημαίνει χρόνια και όχι απλώς μήνες. Ο,τι συνέβη φέτος απέδειξε ότι τελικά η οικονομία αντεπεξήλθε μετά την πανδημία σε προβλήματα όπως αυτά στην εφοδιαστική αλυσίδα και στη μη εναρμόνιση κενών θέσεων και ανέργων.
Δεν πρόκειται για απλές εικασίες. Ενας συνδυασμός τόνωσης της απασχόλησης και μειούμενου πληθωρισμού συνιστά αυτό ακριβώς που περιμένεις σε μια οικονομία με καλύτερες προμηθευτικές αλυσίδες. Επιπλέον, είναι αυτό που αντικρίζεις όταν εξετάζεις ενδελεχώς την οικονομία: οι κλάδοι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενοι είχαν και τις μεγαλύτερες μειώσεις στον πληθωρισμό. Εντούτοις, οικονομολόγοι που έδειχναν απαισιοδοξία σχετικά με τον πληθωρισμό –και κυρίως ο Λάρι Σάμερς, χωρίς να είναι ο μόνος– εμμένουν στο να μη δέχονται το προφανές. Αντ’ αυτού, πιστεύουν πως τα εύσημα ανήκουν στην ομοσπονδιακή τράπεζα, η οποία ξεκίνησε τη δραστική αύξηση των επιτοκίων πέρυσι. Πώς, δηλαδή, λειτούργησε αυτό; Το αρχικό επιχείρημα των πεσιμιστών ήταν ότι η τράπεζα χρειαζόταν να προξενήσει εκτίναξη της ανεργίας για να ελαττώσει τον πληθωρισμό. Εξ όσων γνωρίζω, σήμερα με το να ακολουθεί σκληρή πολιτική η τράπεζα έπεισε τους ανθρώπους πως ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει και πως αυτό ήταν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Εχει τελικώς κερδηθεί εντελώς ο πόλεμος κατά του πληθωρισμού; Οχι, αν και η ύφεση δείχνει να αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο από μια αναθέρμανση των τιμών. Και ανησυχώ μήπως ο εν λόγω κίνδυνος επιδεινωθεί εάν οι αξιωματούχοι της ομοσπονδιακής τράπεζας εισακούσουν ανθρώπους απρόθυμους να αναγνωρίσουν πως έκαναν λάθος με την ιστορία του πληθωρισμού και προσκολλημένους σε μια εσφαλμένη θεωρία για το πώς ο δείκτης αποκλιμακώθηκε.
