Φως στην ιστορία του Αντολφ Ροζενμπέργκερ, του «ξεχασμένου» Εβραίου συνιδρυτή της Porsche, φιλοδοξούν να ρίξουν οι απόγονοί του, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εκστρατείας για την αναγνώριση της κληρονομιάς των επιζώντων του Ολοκαυτώματος στη γερμανική βιομηχανία. Στις εκδηλώσεις για την 75η επέτειο της Porsche φέτος το καλοκαίρι μία σειρά πολυτελών αυτοκινήτων παρήλασε έξω από την έδρα της αυτοκινητοβιομηχανίας στη Στουτγκάρδη, μπροστά στους απογόνους των συνιδρυτών Φέρντιναντ Πόρσε και Αντον Πίεχ.
To πρώτο αυτοκίνητο της μάρκας κατασκευάστηκε το 1948, η εταιρεία που το κατασκεύασε ωστόσο ιδρύθηκε 17 χρόνια νωρίτερα και είχε και έναν τρίτο συνιδρυτή, τον Αντολφ Ροζενμπέργκερ, ο οποίος εγκατέλειψε τη θέση και το μερίδιό του πριν φύγει από τη ναζιστική Γερμανία. Παραμένει σε μεγάλο βαθμό απών από την εταιρική ιστορία του κολοσσού. «Η οικογένειά μου δεν είναι μοναδική», εξηγεί η δεύτερη εξαδέλφη του, Σάντρα Εσλινγκερ, αποκαλύπτοντας ότι επικοινώνησαν μαζί της απόγονοι κι άλλων Γερμανοεβραίων βιομηχάνων που δραπέτευσαν από το Ολοκαύτωμα. Πολλοί από αυτούς όπως ο Ροζενμπέργκερ πέθαναν άσημοι στο εξωτερικό, την ώρα που οι επιχειρήσεις τους ανθούσαν στη μεταπολεμική Γερμανία.
Ο Ροζενμπέργκερ γεννήθηκε το 1900 στο Πφόρτσχαϊμ της νοτιοανατολικής Γερμανίας και ήταν οδηγός αγώνων για τη σημερινή Mercedes-Benz όταν συνάντησε τον Φέρντιναντ Πόρσε. Βοήθησε στη χρηματοδότηση της Porsche, αποκτώντας το 10% των μετοχών της εταιρείας –το ίδιο με τον γαμπρό του Φέρντιναντ, Πίεχ– και υπηρέτησε ως διευθύνων σύμβουλος. Η εταιρεία τον έχει αναγνωρίσει ως συνιδρυτή στο πλευρό των δύο άλλων ανδρών, των οποίων οι απόγονοι ελέγχουν σήμερα την Porsche και τον όμιλο Volkswagen (Audi, Lamborghini κ.ά.). Οι ακριβείς συνθήκες όμως υπό τις οποίες μεταβίβασε τις μετοχές του στον γιο του Φέρντιναντ Πόρσε πολύ κάτω από την αξία τους το 1935 –την ίδια χρονιά που εστάλη σε στρατόπεδο συγκέντρωσης– μόλις τώρα ερευνώνται από την εταιρεία. Το ερευνητικό έργο ανατέθηκε από κοινού πέρυσι από την Porsche και τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Αντολφ Ροζενμπέργκερ» που ίδρυσε η Εσλινγκερ, η οποία επικοινώνησε με την εταιρεία ζητώντας να αποσαφηνιστούν «μερικά ζητήματα» σε ένα πρόσφατο εταιρικό προφίλ.
Οι ακριβείς συνθήκες υπό τις οποίες μεταβίβασε τις μετοχές του μόλις τώρα ερευνώνται από την εταιρεία.
Η μελέτη που θα δημοσιευθεί το επόμενο έτος, θα λάβει «για πρώτη φορά» υπόψη έγγραφα της οικογένειας Ροζενμπέργκερ. Για τον ίδιο τον Αντολφ Ροζενμπέργκερ, θα είναι πολύ αργά. Λίγο πριν πεθάνει το 1967 είπε στους δημοσιογράφους ότι είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς να επανενταχτεί στην εταιρεία μετά τον πόλεμο και ότι οι συνιδρυτές χρησιμοποίησαν το γεγονός ότι ήταν Εβραίος για να τον «ξεφορτωθούν φτηνά». Η ίδια η Porsche διαμηνύει ότι «η έρευνα και η συμφιλίωση με την ιστορία» είναι μια συνεχής διαδικασία. Στην πλακέτα στο επίσημο μουσείο της εταιρείας στη Στουτγκάρδη αναφέρεται ως «συνιδρυτής, μέτοχος, χρηματοδότης (και μια) ουσιαστική πηγή υποστήριξης τις πρώτες μέρες», ο οποίος παραιτήθηκε από τον διευθυντικό του ρόλο στην εταιρεία το 1933 –τη χρονιά που ο Αδόλφος Χίτλερ ανέβηκε την εξουσία– για «οικονομικούς λόγους».
Ο Εβραίος επιχειρηματίας καταλήγει, έλαβε μόνο το αρχικό κεφάλαιο που είχε τοποθετήσει στην Porsche. Ενώ η κοινωνία των πολιτών στη Γερμανία έχει επαινεθεί για την προθυμία της να αναγνωρίσει τη φρίκη του ναζιστικού καθεστώτος, η συμπεριφορά ορισμένων πλούσιων βιομηχανικών οικογενειών της χώρας εν καιρώ πολέμου, παραμένει ευαίσθητο θέμα. Οι Βόλφγκανγκ Πόρσε και Χανς-Μίχελ Πίεχ απόγονοι των συνιδρυτών που συμμετέχουν στα εποπτικά συμβούλια των εταιρειών, «δεν φέρουν καμία προσωπική ενοχή, έχουν όμως επίγνωση της ιδιαίτερης ευθύνης τους για το παρελθόν», ανέφερε η εταιρεία.
Ο Ροζενμπέργκερ, ο οποίος στις ΗΠΑ άλλαξε το όνομά του σε Αλαν Ρόμπερτ, πέθανε εβδομάδες μετά τη γέννηση της Εσλινγκερ. Η ιστορία του έμεινε ζωντανή χάρη στη σύζυγό του Αν Γιούνκερτ και τα έγγραφα που διατήρησε. Οι συνθήκες υπό τις οποίες αποχώρησε από την εταιρεία και το αιτήματα για επανεξέταση του θέματος επηρέασαν την περυσινή εισαγωγή της εταιρείας στο χρηματιστήριο με αξία 75 δισ. ευρώ. Η επωνυμία μας κινδύνευσε να υποβαθμιστεί «για ιστορικούς λόγους», ανέφερε, προσθέτοντας ότι είχε καταλήξει σε συμβιβασμό με τον Ροζενμπέργκερ το 1950 αφού ζήτησε αποζημίωση, «επειδή ο ίδιος πίστευε ότι έπρεπε να αποχωρήσει λόγω της εβραϊκής του πίστης».
Η οικογένειά του δεν έχει νομικές αξιώσεις για οικονομική αποζημίωση μετά τον διακανονισμό το 1950, όταν του χορηγήθηκαν 50.000 γερμανικά μάρκα (περίπου 165.000 ευρώ) και ένα Beetle της Volkswagen. Αλλωστε, όπως καταλήγει η Εσλινγκερ, έχασε τόσο πολλά εκτός από την περιουσία, την οικογένεια, την πατρίδα και τον πολιτισμό του. «Εχασε την ίδια την ιστορία του», λέει.
