Θα μπορούσε η ακριβής χιλιομετρική χρέωση να είναι η «απάντηση» στις μεγάλες αυξήσεις στα διόδια; Δύο χρόνια μετά την ακύρωση του προβληματικού διαγωνισμού για τα ηλεκτρονικά διόδια, το θέμα εξακολουθεί να αγνοείται. Ο μόνος παραχωρησιούχος που εφαρμόζει υβριδικό σύστημα χιλιομετρικής χρέωσης παραμένει η Ολυμπία Οδός, ενώ οι υπόλοιποι παραχωρησιούχοι στράφηκαν στα εκπτωτικά προγράμματα μέσω των πομποδεκτών τους.
Στα τέλη του 2021 η τότε ηγεσία του υπουργείου Υποδομών ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην ακύρωση του διαγωνισμού (που είχε προκηρυχθεί λίγα χρόνια νωρίτερα) για την εφαρμογή ενιαίου συστήματος χιλιομετρικής χρέωσης στους αυτοκινητοδρόμους όλης της χώρας. Είχε προηγηθεί η απόφαση του ΣτΕ να «παγώσει» τον διαγωνισμό-μαμούθ (προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ) έπειτα από προσφυγή ενός εκ των ενδιαφερομένων.
Το υπουργείο τότε ανακοίνωσε ότι το έργο θα επανασχεδιαστεί και θα προκηρυχθεί διαγωνισμός μέσω του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το έργο υπό νέα μορφή εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης, όμως τελικά απεντάχθηκε και έκτοτε η τύχη του αγνοείται.
Το πιθανότερο είναι ότι το έργο δεν θα υλοποιηθεί, με δεδομένο ότι η ηγεσία του υπουργείου Υποδομών έχει επανειλημμένως αναφερθεί στη «στενότητα» πόρων για νέα έργα.
Με την εξαίρεση της Αττικής Οδού (στην οποία δεν συζητήθηκε ποτέ η χιλιομετρική χρέωση για να αποτραπεί η χρήση της για πολύ μικρές μετακινήσεις), του Μορέα (του οποίου η λειτουργία επιδοτείται και δεν διαθέτει καν δικό του πομποδέκτη) και της Γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου (για τον προφανή λόγο), οι υπόλοιποι παραχωρησιούχοι κλήθηκαν στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας να ετοιμάσουν μελέτη για την εφαρμογή χιλιομετρικής χρέωσης.
Το βασικό πρόβλημα στους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους ήταν ο μεγάλος αριθμός των κόμβων, που καθιστούσαν ασύμφορη την τοποθέτηση πομπών (για την καταγραφή του σημείου εξόδου ενός οχήματος και την πίστωση της διαφοράς στη διανυθείσα απόσταση). Επιπλέον η χιλιομετρική χρέωση δεν απαιτούνταν από τις συμβάσεις παραχώρησης, επομένως δεν υπήρχε πραγματικό κίνητρο.
Ο μεγάλος αριθμός των κόμβων καθιστά ασύμφορη την τοποθέτηση πομπών, υποστηρίζουν οι παραχωρησιούχοι.
Ο μόνος παραχωρησιούχος που ξεκίνησε να εφαρμόζει με δική του πρωτοβουλία ένα σύστημα χιλιομετρικής χρέωσης τον Ιανουάριο του 2021 ήταν η Ολυμπία Οδός. Η κοινοπραξία εφάρμοσε ένα υβριδικό σύστημα μόνο για τους χρήστες του πομποδέκτη (Ολυμπία Pass), με το οποίο ο οδηγός πληρώνει κανονικά τη διέλευσή του από τα μετωπικά διόδια («χρεώνουν» το τμήμα που διανύει μέχρι τα επόμενα μετωπικά διόδια), αλλά αν βγει από τον αυτοκινητόδρομο σε κάποιον ενδιάμεσο κόμβο, τότε το σύστημα αναγνωρίζει τον πομποδέκτη και πιστώνει πίσω στον κάτοχό του το ποσό που αντιστοιχεί στην απόσταση που δεν διανύθηκε.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ολυμπίας Οδού:
– Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 5,9 εκατ. διελεύσεις από πύλες (gantries) χιλιομετρικής χρέωσης.
– Το ποσό που έχουν εξοικονομήσει οι χρήστες του αυτοκινητοδρόμου (δηλαδή επιστράφηκε μέσω των πομποδεκτών) έχει ξεπεράσει τα 5 εκατ. ευρώ.
– Το μέσο ποσό εξοικονόμησης για τους χρήστες ανά διέλευση είναι 0,64 ευρώ για τα Ι.Χ., 1,87 ευρώ για τα φορτηγά και 2,73 ευρώ για τα τριαξονικά.
– Το ανώτατο που μπορεί να φτάσει η μείωση των διοδίων είναι 74%. Για παράδειγμα, αν ο οδηγός ενός Ι.Χ. εισέλθει στον δρόμο από τον κόμβο Καλαβρύτων και εξέλθει στον κόμβο Ανατολικού Αιγαίου θα πληρώσει 0,90 ευρώ αντί 3,50 ευρώ.
– Οι κόμβοι με περισσότερες επιστροφές χιλιομετρικής χρέωσης είναι οι Πάχης, Μεγάρων, Λουτρακίου, Επιδαύρου, Δρεπάνου, Κιάτου, Σελιανίτικων, Ακράτας και Καλαβρύτων.
Να σημειωθεί ότι η δυνατότητα χιλιομετρικής χρέωσης στην Ολυμπία Οδό δεν αφορά τους μοτοσικλετιστές.
Οσον αφορά τους υπόλοιπους παραχωρησιούχους, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή πρόθεση να προχωρήσουν σε κάτι ανάλογο.
Η Νέα Οδός και η Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου έχουν αντ’ αυτού εφαρμόσει εκπτωτικά προγράμματα για τους κατόχους των πομποδεκτών τους, ανάλογα με τη συχνότητα των διελεύσεων.
