Η Ιταλία ετοιμάζεται να κρατικοποιήσει τη μεγαλύτερη χαλυβουργία της Ευρώπης, αφού απέτυχε να συμφωνήσει με τη σημερινή μεγαλομέτοχο Arcelor Mittal για το μέλλον του ιστορικού εργοστασίου. Η απόφαση της Ρώμης έρχεται ύστερα από μια έντονη αντιπαράθεση για την «ένεση» 320 εκατ. ευρώ, που απαιτείται επειγόντως για να διατηρηθεί το εργοστάσιο σε λειτουργία. Η εμβληματική χαλυβουργία της γείτονος, Acciaierie d’Italia (AdI), λειτουργεί από μια κοινοπραξία που ανήκει στην Arcelor Mittal, τον διεθνή κολοσσό χάλυβα με έδρα το Λουξεμβούργο, και στην ιταλική κρατική εταιρεία επενδύσεων Invitalia. Γνωστό μέχρι πρότινος ως Ilva, το εργοστάσιο στον Τάραντα της νότιας Ιταλίας αντιμετωπίζει εδώ και καιρό περιβαλλοντικά προβλήματα και αγωνίζεται να παραμείνει στη ζωή, με την παραγωγή του να πέφτει πέρυσι σε λιγότερο από 3 εκατ. τόνους, σε σύγκριση με την παραγωγική ικανότητα των 8 εκατ. τόνων. Στις αρχές της εβδομάδας, ένα δικαστήριο αποφάσισε ότι η εταιρεία φυσικού αερίου Snam θα μπορούσε να διακόψει την παροχή ενέργειας στο χαλυβουργείο λόγω απλήρωτων λογαριασμών, που αγγίζουν τα 200 εκατ. ευρώ. Το λουκέτο ενός εργοστασίου που απασχολεί περίπου 10.000 άτομα θα δημιουργούσε μείζον πολιτικό πρόβλημα για την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, η οποία έχει υποσχεθεί να ενισχύσει τη βιομηχανική βάση της Ιταλίας και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Μόλις θέσει και επίσημα το εργοστάσιο σε ειδική διαχείριση, η Ρώμη θα μπορέσει να διορίσει το δικό της μεταβατικό στέλεχος για να αναλάβει τη διαχείριση από την Arcelor Mittal, ενώ αναζητεί αγοραστή.
Το κλείσιμο της χαλυβουργίας, που απασχολεί 10.000 άτομα, θα προκαλούσε μεγάλο πολιτικό κόστος για την Τζόρτζια Μελόνι.
Στις συνομιλίες της περασμένης εβδομάδας, ο διευθύνων σύμβουλος της Arcelor Mittal, Αντίτια Μιτάλ, είπε στους Ιταλούς υπουργούς ότι η εταιρεία του δεν προτίθεται να διοχετεύσει άλλα χρήματα στην επιχείρηση. Απαιτείται «δραστική παρέμβαση» για τη διάσωση του εργοστασίου, τόνισε ο υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της Ιταλίας, Αντόλφο Ούρσο, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Τζανκάρλο Τζορτζέτι δήλωσε ότι η Ιταλία χρειάζεται «έναν εταίρο που μοιράζεται τη μεγάλη φιλοδοξία παραγωγής χάλυβα με περιβαλλοντικά συμβατό τρόπο» και είναι πρόθυμη να κάνει τις απαραίτητες επενδύσεις για να το πετύχει. Χτισμένο τη δεκαετία του 1960, το εργοστάσιο ήταν κάποτε πηγή υπερηφάνειας, αλλά αποδείχθηκε περιβαλλοντική καταστροφή, εκτοξεύοντας θανατηφόρες τοξικές ουσίες, που οι γείτονες είπαν ότι αυξάνουν τα κρούσματα καρκίνου.
Το 2014 η Ρώμη ανέλαβε τον έλεγχό του, με την πρόθεση να βρει νέους ιδιοκτήτες για να καθαρίσουν το παλιό εργοστάσιο, να το εξυγιάνουν οικονομικά και να αυξήσουν την παραγωγή.
Το 2018, έπειτα από μια διαδικασία υποβολής προσφορών, η Arcelor Mittal συμφώνησε σε μίσθωση ύψους 1,8 δισ. ευρώ, δεσμεύοντας εκατοντάδες εκατομμύρια επιπλέον κεφάλαια για τον περιβαλλοντικό καθαρισμό. Πώλησε πολλά από τα άλλα ευρωπαϊκά χαλυβουργεία της για να εξασφαλίσει το «πράσινο φως» από την Αρχή Ανταγωνισμού της Ε.Ε.
Ομως, το επόμενο έτος, το αντικαθεστωτικό κόμμα Πέντε Αστέρων ήρθε στην εξουσία και απέσυρε τη ρήτρα νομικής ασυλίας που προστάτευε την Arcelor Mittal από ποινική ευθύνη για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του εργοστασίου. Η Arcelor Mittal απείλησε να αποχωρήσει, αλλά αντ’ αυτού συμφώνησε να δημιουργήσει μια κοινοπραξία με τον οργανισμό δημοσίων επενδύσεων για τη λειτουργία του εργοστασίου από κοινού. Οι σχέσεις ωστόσο παρέμειναν τεταμένες, με τις δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται ότι δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους. Η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου το 2022 άσκησε περαιτέρω πιέσεις. «Η κατάσταση λέει πολλά για τη σχέση μεταξύ Ιταλών πολιτικών και εταιρειών», τονίζει ο Κάρλο Καλέντα γερουσιαστής και πρώην υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης, ο οποίος βοήθησε στη διαπραγμάτευση με την Arcelor Mittal. Ο ίδιος δηλώνει απαισιόδοξος για τις προοπτικές του εργοστασίου. «Θα είναι πολύ δύσκολο για το κράτος να διαχειριστεί ένα εργοστάσιο σε μια πολύ ανταγωνιστική αγορά».
