Κίνητρα για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της μεγέθυνσης των ελληνικών επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων και μέσω συγχωνεύσεων, θα θεσπίσει η κυβέρνηση, με νομοσχέδιο που ετοιμάζεται ήδη στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Το μικρό μέγεθος και η εσωστρέφεια των επιχειρήσεων είναι βασικές αδυναμίες του ελληνικού παραγωγικού προτύπου, τις οποίες είχε αναδείξει και η Επιτροπή Πισσαρίδη στο Σχέδιο Ανάπτυξης το 2020. Σχεδόν 4 χρόνια μετά, καθώς η χώρα αφήνει πλέον πίσω της τα προβλήματα των μνημονίων, έχοντας ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, καλές αναπτυξιακές επιδόσεις και δημοσιονομική ισορροπία, το θέμα της αλλαγής του παραγωγικού προτύπου παραμένει ανοιχτό, το πιο δύσκολο ίσως στοίχημα, όπως είπε και ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας, κατά την παρουσίαση την περασμένη εβδομάδα της τριμηνιαίας έκθεσης του ιδρύματος.
Στο νομοσχέδιο που ετοιμάζεται αναφέρθηκε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης την περασμένη Τρίτη, λέγοντας ότι «θα ενισχύει τα κίνητρα για συγχωνεύσεις επιχειρήσεων». Στην πραγματικότητα, το πεδίο των υπό κατάρτιση διατάξεων είναι ευρύτερο. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο νομοσχέδιο το οποίο επεξεργάζεται ομάδα υπό τον γενικό γραμματέα του υπουργείου, Γιώργο Χριστόπουλο, θα προβλέπονται οι εξής ρυθμίσεις:
1. Θα δοθούν φορολογικά κίνητρα σε επενδυτές, όπως οι angel investors και όχι μόνο, που τοποθετούν κεφάλαια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες θα εισάγονται στην εναλλακτική αγορά. Τα κίνητρα θα είναι αντίστοιχα με αυτά που ισχύουν για το Elevate Greece (έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα του 50% του κεφαλαίου που επενδύεται και έως 300.000 ευρώ ανά φορολογικό έτος).
2. Θα μειωθεί το κόστος εισαγωγής στην εναλλακτική αγορά, π.χ. με την αύξηση του ορίου για την υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου, εξαντλώντας το όριο που προβλέπει ο σχετικός ευρωπαϊκός κανονισμός (από 5 εκατ. ευρώ σε 8 εκατ. ευρώ).
Το μικρό μέγεθος και η εσωστρέφεια των επιχειρήσεων είναι βασικές αδυναμίες του ελληνικού παραγωγικού προτύπου.
3. Θα δοθούν επιπλέον κίνητρα για την εισαγωγή στην κύρια αγορά, όπως υπερέκπτωση δαπανών που συνδέονται με την είσοδό τους.
4. Για την ενίσχυση της εξωστρέφειας θα ενισχυθεί περαιτέρω το υφιστάμενο πλαίσιο που προβλέπει φορολογικά κίνητρα για καινοτόμες δραστηριότητες. Μεταξύ άλλων θα επεκταθεί το χρονικό όριο των 3 ετών που υφίσταται σήμερα για την απαλλαγή φόρου για κέρδη που συνδέονται με εκμετάλλευση πατέντας, στα πρότυπα του δημοφιλούς στο εξωτερικό patent box.
5. Για τις συγχωνεύσεις επιχειρήσεων θα επιχειρηθεί κατ’ αρχάς μια απλούστευση του πλαισίου, που σήμερα περιλαμβάνει νόμους από τη δεκαετία του 1970. Επίσης, επιδίωξη είναι να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής των κινήτρων, στον βαθμό που θα συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εμφανίζεται διστακτική, προβάλλοντας επιχειρήματα στο πλαίσιο του καθεστώτος κρατικών ενισχύσεων.
Ο τελευταίος σχετικός νόμος 4935/22 αναγνωρίζεται ότι δεν είχε και μεγάλη επιτυχία, αν και προβλέπει μείωση φορολογίας κατά 30%-50% στη νέα εταιρεία που θα δημιουργηθεί από τη συγχώνευση για 9 έτη. Σε μια προσπάθεια να τον βελτιώσει, η κυβέρνηση θέλει τώρα να επεκτείνει την εφαρμογή του στην απορρόφηση μικρών και από μεγάλες επιχειρήσεις και όχι μόνο μεσαίες, όπως ισχύει σήμερα, αλλά αυτό αντιμετωπίζεται με μεγάλη επιφύλαξη από την Κομισιόν.
Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως δείχνουν τα στοιχεία, είναι πιο αδύναμες και λιγότερο ανταγωνιστικές από τις ευρωπαϊκές. Συγκεκριμένα, μεταξύ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα κυριαρχούν οι πολύ μικρές, που απασχολούν έως 10 εργαζόμενους. Σε αριθμό αντιστοιχούν στο 94,5% του συνόλου των μικρομεσαίων, έναντι 92,3% μέσου όρου στην Ε.Ε., ενώ σε απασχόληση αντιστοιχούν στο 55,8%, έναντι 42% μέσου όρου στην Ε.Ε., και σε προστιθέμενη αξία στο 30,6%, έναντι 37,1% στην Ε.Ε.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ελλάδα το ποσοστό των ΜμΕ (έως 250 εργαζομένους) που δραστηριοποιούνται σε κλάδους εντάσεως γνώσης είναι 27,4%, έναντι 33,8% στην Ε.Ε. Σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας το ποσοστό των ελληνικών επιχειρήσεων είναι 0,1% και της Ε.Ε. είναι 0,2%.
Ο κατακερματισμός αυτός συνδέεται ασφαλώς, όπως όλοι οι αναλυτές συμφωνούν, με τη χαμηλή παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας. Οπως επισήμαινε η έκθεση Πισσαρίδη, «η ενδυνάμωση των επιχειρήσεων διέρχεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από την αύξηση του μεγέθους τους, που βελτιώνει τους όρους κόστους και χρηματοδότησής τους».
Η ίδια έκθεση, ωστόσο, σημείωνε ότι το «μικρό μέγεθος» δεν είναι απαραιτήτως μειονέκτημα, αλλά αντίθετα μπορεί να αποτελεί πλεονέκτημα σε δύο περιπτώσεις: 1. Στις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, και 2. Σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο, η εστίαση, ο τουρισμός και ο πολιτισμός, εφόσον διαθέτουν ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά εξειδίκευσης.
