Ξεκινούν οι διαβουλεύσεις για την αύξηση του κατώτατου μισθού το 2024. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Κ», ο κατώτατος μισθός εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κοντά στο 5%, λαμβάνοντας υπόψη τον τρέχοντα πληθωρισμό και την παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας. Πόσο όμως πρέπει να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός, ο οποίος κατέγραψε αύξηση κατά 9,8% το 2023 και βρίσκεται στα 780 ευρώ σήμερα;
Η όποια αύξηση του κατώτατου μισθού θα πρέπει να είναι συμβατή με τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Από οικονομική άποψη, ο κατώτατος μισθός επηρεάζεται θετικά από το γενικό επίπεδο μισθών αλλά και από το γενικό επίπεδο τιμών (τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ). Ομως, η μείωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, την οποία προσεγγίζω από την αύξηση του επιπέδου τιμών στην ελληνική βιομηχανία σε σχέση με το επίπεδο τιμών στην παγκόσμια οικονομία, οδηγεί σε μείωση του κατώτατου μισθού. Ας μην ξεχνάμε, επιπλέον, ότι όσο περισσότερο μειώνεται το ποσοστό ανεργίας, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κατώτατος μισθός επειδή οι εργαζόμενοι, και δη στις χαμηλόμισθες θέσεις, νιώθουν μειωμένη ανασφάλεια ως προς τις εργασιακές τους προοπτικές.
Στο γράφημα του παρόντος άρθρου καταγράφω τις εξελίξεις στον κατώτατο μισθό σε σχέση με τις οικονομικές μας δυνατότητες (δηλαδή την εξέλιξη των μισθών, του γενικού επιπέδου τιμών, της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και του ποσοστού ανεργίας) στη διάρκεια της περιόδου 1971-2023. Στις ποσοτικές εκτιμήσεις του γραφήματος χρησιμοποιώ την οικονομετρική μέθοδο μακροχρόνιων σχέσεων Fully Modified Ordinary Least Squares. Το γράφημα μας οδηγεί στις ακόλουθες παρατηρήσεις:
Η κρίση πετρελαίου τη δεκαετία του 1970 οδήγησε σε ετήσιες απώλειες μέχρι και 10% στον κατώτατο μισθό σε σχέση με τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας. Ομως, ο κατώτατος μισθός υπερέβη, κατά περίπου 15,3%, τις οικονομικές δυνατότητες το 1982, όταν η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου προχώρησε σε μεγάλες μισθολογικές αυξήσεις. Μεγάλη αύξηση, κοντά στο 12%, έλαβε χώρα και το 2011, πριν από την οικονομική μας χρεοκοπία και την ανάληψη των οικονομικών «ηνίων» της χώρας μας από την τρόικα. Το 2022 ο κατώτατος μισθός «έκλεισε» με απώλειες 3,5%. Το 2023 ο κατώτατος μισθός κατέγραψε απώλειες «μόνο» 0,1% σε σχέση με το τι θα μπορούσε να προσφέρει η ελληνική οικονομία.
Τι σημαίνουν λοιπόν τα παραπάνω; To 2024 o κατώτατος μισθός, ως σημείο εκκίνησης, θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 3,6% (ήτοι 3,5% συν 0,1%) προκειμένου να αναπληρωθούν οι εισοδηματικές απώλειες της διετίας 2022-2023.
O πληθωρισμός κινήθηκε στο 3,5% τον Δεκέμβριο του 2023 και εκτιμάται, από το ΔΝΤ, στο 2,8% για το 2024. Η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 3,6% το 2024 πρακτικά σημαίνει κατώτατο μισθό κοντά στα 810 ευρώ. Η κυβέρνηση μάλλον θα προκρίνει μεγαλύτερη αύξηση. Ομως, από το 2024 καταγράφεται άρση της αναστολής των τριετιών (η οποία πρακτικά σημαίνει προσαύξηση για κάθε τριετία της τάξης του 10% επί του βασικού μισθού των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα). Με αυτό το δεδομένο, φοβάμαι ότι πολύ μεγαλύτερη, του 3,6%, αύξηση στον κατώτατο μισθό θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις είτε σε μεγάλη αύξηση των τιμών (η οποία θα συρρικνώσει την αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού), είτε σε απολύσεις και αύξηση της ανεργίας (την οποία μόλις και καταφέραμε να μειώσουμε κάτω από το 10%). Τι θα αποφασίσει η κυβέρνηση;
*Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.
