Ενα σημαντικό ζήτημα που απασχολεί τα τελευταία χρόνια όλες τις κυβερνήσεις, όπως και τη σημερινή, είναι η εκτός σχεδίου δόμηση. Δυστυχώς, όμως, καμία δεν έχει καταφέρει να δώσει οριστική λύση διότι:
1. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επιθυμούν από αύριο ξαφνικά με μια νομοθετική ρύθμιση να μη χτίζει κανείς σε εκτός σχεδίου περιοχές.
2. Το ΣτΕ, που κάνει υπομονή 50 χρόνια να υλοποιήσει η πολιτεία συνολικό πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, όπως έχει υποχρέωση, και αφού βλέπει αδράνεια, υπερβαίνει σε έναν βαθμό τις αρμοδιότητές του και νομοθετεί έμμεσα παράγοντας με τις αποφάσεις του νομολογία.
3. Οι πολίτες θέλουν να διατηρήσουν το δικαίωμα δόμησης που εφαρμοζόταν μέχρι πρόσφατα σε ολόκληρη την επικράτεια, είτε για να χτίσουν στο μέλλον είτε για να το μεταβιβάσουν στα παιδιά τους.
Και όλα αυτά γιατί δεν βρέθηκε ποτέ καμία κυβέρνηση τα τελευταία 50 χρόνια να βάλει σε προτεραιότητα την υλοποίηση ολοκληρωμένου πολεοδομικού σχεδιασμού στη χώρα, δηλαδή να διαθέσει τους απαραίτητους πόρους και να υλοποιήσει πολεοδομικά σχέδια σε ολόκληρη τη χώρα. Αποτέλεσμα αυτής της αδράνειας των κυβερνήσεων ήταν το ΣτΕ, με αφορμή ακραία παραδείγματα σε νησιά, να ακυρώνει μεμονωμένες οικοδομικές άδειες και έμμεσα να νομοθετεί μέσω του σκεπτικού των αποφάσεών του. Στη συνέχεια οι κυβερνήσεις νομοθετούσαν, λαμβάνοντας υπόψη τις αποφάσεις του ΣτΕ και προσπαθώντας να ισορροπήσουν μεταξύ αυτών που προανέφερα. Ποτέ όμως δεν έπρατταν αυτό που είχαν ως συνταγματική υποχρέωση, δηλαδή τον πολεοδομικό σχεδιασμό σε ολόκληρη τη χώρα. Τι κάνει η σημερινή κυβέρνηση;
Εχει καταφέρει για πρώτη φορά να βρει τους απαραίτητους πόρους για να γίνει πολεοδομικός σχεδιασμός σε όλη τη χώρα και μάλιστα μέσω του ΤΕΕ έχουν ολοκληρωθεί πάνω από το 90% των διαγωνισμών για την επιλογή μελετητών και ταυτόχρονα λόγω της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υπάρχει υποχρέωση ολοκλήρωσης των μελετών μέχρι το τέλος του 2025.
Είναι βέβαιο ότι μέχρι το τέλος του 2025 θα έχουμε πολεοδομικά σχέδια σχεδόν για το σύνολο της χώρας και στη συνέχεια θα απαιτούνται εγκρίσεις από το υπουργείο Περιβάλλοντος και η έκδοση των Π.Δ.
Αυτό είναι ένα πραγματικό θαύμα για τα δεδομένα της χώρας, που πέτυχε η σημερινή κυβέρνηση με τη σημαντική συμβολή του ΤΕΕ. Παρ’ όλα αυτά, υπονομεύει πρακτικά την επιτυχία της και ακολουθεί τον δρόμο προηγούμενων κυβερνήσεων, που είχαν κάνει ελάχιστα για το συγκεκριμένο ζήτημα. Δηλαδή, έπειτα από μια απόφαση του ΣτΕ για μια οικοδομική άδεια σε εκτός σχεδίου περιοχή στην Πάτμο, προσπαθεί να νομοθετήσει κρατώντας τις γνωστές ισορροπίες, αντί να περιμένει 3-4 χρόνια να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός μέσω των πολεοδομικών σχεδίων που θα γίνουν Π.Δ. και θα προσφέρουν για πρώτη φορά ασφάλεια δικαίου, όπως την ορίζει το Σύνταγμα και ύστερα από έλεγχο του ΣτΕ.
Η πρότασή μου είναι απλή και απολύτως εφαρμόσιμη: να νομοθετήσει η κυβέρνηση με την ίδια λογική μέχρι και την απόφαση του ΣτΕ για το ακίνητο της Πάτμου με κάποιες ελάχιστες προσαρμογές, ώστε οι πολεοδομίες να εφαρμόζουν τους ίδιους κανόνες σε όλη τη χώρα (σήμερα κάθε πολεοδομία ερμηνεύει διαφορετικά τον νόμο και ακόμη χειρότερα στην ίδια πολεοδομία κάθε υπάλληλος εφαρμόζει διαφορετικά τον ίδιο νόμο) και να δώσει προτεραιότητα στο να προετοιμαστεί το υπουργείο Περιβάλλοντος να υποδεχθεί πάνω από 200 πολεοδομικά σχέδια και να τα εγκρίνει έπειτα από τις απαραίτητες διορθώσεις εντός εξαμήνου και να προετοιμαστεί το ΣτΕ να εκδώσει πάνω απο 200 Π.Δ. εντός εξαμήνου, αντί να ακυρώνει μεμονωμένες άδειες.
Μέχρι το τέλος του 2025 θα έχουμε πολεοδομικά σχέδια σχεδόν για το σύνολο της χώρας.
Υπενθυμίζω για μια φορά ακόμη δύο δεδομένα:
1. Οι μελέτες σχεδόν στο σύνολό τους θα ανατεθούν το επόμενο τρίμηνο.
2. Οι μελέτες θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025.
Τονίζω τα δύο δεδομένα, γιατί οι υποστηρικτές της κατάργησης της εκτός σχεδίου δόμησης διά νόμου, δεν πίστευαν ότι θα πραγματοποιηθεί το θαύμα της ανάθεσης άνω των 200 μελετών τόσο σύντομα και άρα δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.
Τέλος, θέλω να αναφέρω δύο μύθους που χρησιμοποιούν όσοι πιέζουν για δικούς τους λόγους την κυβέρνηση να καταργήσει με νόμο άμεσα την εκτός σχεδίου δόμηση, αντί να ζητούν το ορθό, δηλαδή την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού σε 3-4 χρόνια.
Μύθος 1ος: θα καταστραφούν τα επόμενα 3-4 χρόνια όλα τα νησιά αν δεν καταργηθεί η εκτός σχεδίου δόμηση.
Τα τετραγωνικά που θα χτιστούν από τις άδειες που θα εκδοθούν τα επόμενα 3-4 χρόνια θα είναι πολύ λιγότερα από το ένα χιλιοστό των τετραγωνικών που είναι ήδη χτισμένα. Αρα, δεν θα συντελεστεί η καταστροφή που γλαφυρά συνήθως περιγράφουν.
Μύθος 2ος: το ΣτΕ σε όλες τις αποφάσεις για τις εκτός σχεδίου περιοχές καταργεί τη δόμηση.
Υπάρχουν αποφάσεις του ΣτΕ, μάλιστα μετά το 2003, που επιτρέπουν την εκτός σχεδίου δόμηση και μάλιστα χωρίς καμία αναφορά για ανάγκη ύπαρξης προσώπου του ακινήτου σε κοινόχρηστο δρόμο.
Η λύση είναι μία και μοναδική, αυτή που ορθά προβλέπει το Σύνταγμά μας. Ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός σε ολόκληρη τη χώρα.
Αν η κυβέρνηση θέλει, μπορεί να υλοποιηθεί τα επόμενα 4 χρόνια και θα έχει πετύχει ό,τι δεν πέτυχε καμία κυβέρνηση τα προηγούμενα 50 χρόνια. Να γράψει κυριολεκτικά ιστορία και να διαμορφώσει συνθήκες για ισχυρή, πραγματική –και το κυριότερο– βιώσιμη ανάπτυξη.
Ο κ. Γιώργος Στασινός είναι πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
