Στις Ηνωμένες Πολιτείες τα υψηλά επιτόκια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) δεν έχουν αποδομήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ούτε πυροδότησαν κύμα χρεοκοπιών, ούτε προξένησαν ύφεση, όπως πολλοί οικονομολόγοι φοβούνταν. Ωστόσο, εκατομμύρια οικογένειες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα υπέστησαν τις συνέπειές τους. Σήμερα είναι περισσότεροι όσοι καθυστερούν τις πληρωμές των πιστωτικών καρτών και των δανείων αυτοκινήτων, αν και πολλοί χρεώνονται περισσότερο από ποτέ. Τα μηνιαία έξοδα τόκων έχουν εκτοξευθεί από τότε που η Fed άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια πριν από δύο χρόνια.
«Είναι τρελό», λέει η Ορα Ντόρσι, μια 43χρονη βετεράνος του στρατού. «Πλέον είναι δύσκολο να ξεφύγεις από το χρέος και φαίνεται ότι πληρώνεις μόνο τους τόκους». Η ίδια προσπαθεί να αποσείσει τα χρέη της, που σωρεύθηκαν λόγω προβλημάτων υγείας, τα οποία την άφησαν προσωρινά χωρίς δουλειά. Τώρα προσπαθεί με τρεις δουλειές να εξοφλήσει χιλιάδες δολάρια από υπόλοιπα πιστωτικών καρτών και άλλα χρέη. Σημειώνει πρόοδο, αλλά τα υψηλά επιτόκια δεν βοηθούν.
Αν και τα στελέχη της Fed εξακολουθούν να λένε ότι ίσως μειώσουν τελικά τα επιτόκια, υποθέτοντας ότι ο πληθωρισμός επιβραδύνεται όπως αναμενόταν, θα εξέταζαν το ενδεχόμενο να τα αυξήσουν περαιτέρω εάν οι τιμές ακολουθήσουν και πάλι την ανιούσα γρηγορότερα. Οι καταναλωτές συνέχισαν να ξοδεύουν για ταξίδια, εξόδους σε εστιατόρια και ψυχαγωγία χάρη στους αυξανόμενους μισθούς και στα επίπεδα χρέους που, παρά την πρόσφατη άνοδό τους, παραμένουν διαχειρίσιμα ως ποσοστό επί του εισοδήματος. Ωστόσο, τα συγκεντρωτικά στοιχεία κρύβουν ένα υποκείμενο χάσμα, που θα βαίνει διευρυνόμενο όσο τα επιτόκια παραμένουν υψηλά. Τα εύπορα νοικοκυριά, ακόμη και πολλά από τη μεσαία τάξη, έχουν σε μεγάλο βαθμό θωρακιστεί από τις επιπτώσεις των πολιτικών της Fed. Πολλοί συνήψαν μακροπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια όταν τα επιτόκια ήταν χαμηλά, το 2020 ή πιο πριν, και η πλειονότητα έχει ελάχιστο έως καθόλου χρέος κυμαινόμενου επιτοκίου. Και επωφελούνται από υψηλότερες αποδόσεις στις αποταμιεύσεις τους. Οι φτωχότερες οικογένειες δυσκολεύονται, διότι είναι πιθανότερο να έχουν υπόλοιπα πιστωτικών καρτών, άρα νιώθουν τον αντίκτυπο του υψηλότερου κόστους δανεισμού.
Σύμφωνα με στοιχεία της Fed, περίπου 56% όσων έχουν ετήσιο εισόδημα κάτω των 25.000 δολαρίων είχαν υπόλοιπα πιστωτικής κάρτας το 2022, έναντι 38% όσων κερδίζουν πάνω από 100.000 δολάρια. Τα υψηλά επιτόκια είναι πάντα επαχθέστερα για δανειολήπτες παρά για όσους αποταμιεύουν. Το αποτέλεσμα είναι ένα διευρυνόμενο χάσμα. Τα στοιχεία της Fed υποδηλώνουν ότι ο πλούτος για το εισοδηματικά υψηλότερο ήμισυ του πληθυσμού περιορίστηκε όταν το 2022 άρχισε η αύξηση των επιτοκίων, αλλά σήμερα σημειώνει νέο ρεκόρ. Ομως, για το εισοδηματικά χαμηλότερο ήμισυ ο πλούτος παραμένει κάτω από τα επίπεδα προ της έναρξης των αυξήσεων και αφού αφαιρεθεί το χρέος πιστωτικών καρτών, στεγαστικών δανείων και άλλων υποχρεώσεων.
«Τα νοικοκυριά με το υψηλότερο εισόδημα έχουν δει τεράστια αύξηση της αξίας του σπιτιού τους και των χαρτοφυλακίων τους, οπότε μπορούν να συνεχίσουν να ξοδεύουν», δήλωσε ο Μπράιαν Ρόουζ, ανώτερος οικονομολόγος στη UBS. Οι αεροπορικές εταιρείες, τα ξενοδοχεία και άλλοι κλάδοι, απευθυνόμενοι κυρίως σε καταναλωτές υψηλότερου εισοδήματος, εμφανίζουν δυναμικά κέρδη, ενώ οι εταιρείες ειδών μαζικής κατανάλωσης, όπως οι McDonald’s και KFC, έχουν επιβράδυνση πωλήσεων. Κι αυτό βάζει τη Fed σε μια άβολη θέση: οι ανέμελες δαπάνες των πλούσιων νοικοκυριών σημαίνουν πως τα υψηλά επιτόκια ελάχιστα μείωσαν τη ζήτηση.
Δεδομένου ότι υπάρχουν λίγα εναλλακτικά εργαλεία καταπολέμησης του πληθωρισμού, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεν έχει άλλη επιλογή από το να διατηρήσει τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα, ακόμη κι αν βλάπτονται οικογένειες που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα.
