Οι γεωπολιτικές εντάσεις, τα μακροχρόνια υψηλά επιτόκια και το κύμα εκλογικών αναμετρήσεων τόσο σε ευρωπαϊκές χώρες όσο και σε όλο τον κόσμο αυξάνουν τον κίνδυνο αρνητικών εξελίξεων και δυσάρεστων εκπλήξεων για τις χώρες της Ευρωζώνης, που διατηρούν υψηλά επίπεδα χρέους. Ανάμεσα στις δυσάρεστες εκπλήξεις θα ήταν μια αιφνίδια άνοδος του κόστους δανεισμού, που θα κλόνιζε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Tην ηχηρή αυτή προειδοποίηση για τους κινδύνους που εγκυμονούν τα επίμονα υψηλά επίπεδα χρέους και η χαλαρή δημοσιονομική πολιτική απηύθυνε χθες η ΕΚΤ προς τις χώρες της Ευρωζώνης.
Η τράπεζα διαπιστώνει πως πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμη ανακαλέσει πλήρως τα μέτρα στήριξης που επιστράτευσαν λόγω της πανδημίας.
Στην εξαμηνιαία έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η ΕΚΤ διαπιστώνει πως πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμη ανακαλέσει πλήρως τα μέτρα στήριξης που επιστράτευσαν για να προστατεύσουν καταναλωτές και επιχειρήσεις από τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία. Επισημαίνει ειδικότερα πως έως τώρα οι αγορές αντιδρούν χαλαρά στους γεωπολιτικούς κινδύνους, όπως άλλωστε καταδεικνύει το spread των δεκαετών ομολόγων της Ιταλίας, που έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών. Οπως τονίζει η ΕΚΤ, όμως, «οι αβεβαιότητες σχετικά με το κατά πόσο θα εφαρμοστούν οι δημοσιονομικοί κανόνες μπορεί να εξωθήσει τις αγορές σε επανεξέταση του κινδύνου από το κρατικό χρέος». Εν ολίγοις, ο συνδυασμός υψηλών επιπέδων χρέους και χαλαρών δημοσιονομικών πολιτικών θα μπορούσε να ανησυχήσει τους επενδυτές και να προκαλέσει εκτόξευση του κόστους δανεισμού. Δεδομένου δε ότι επίκεινται εκλογές το 2024 και το 2025 σε Γερμανία, Αυστρία και Βέλγιο, όπως άλλωστε και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η τράπεζα προειδοποιεί ότι οι αγορές ενδέχεται να αντιδράσουν αν διαπιστώσουν κίνδυνο «δημοσιονομικής διολίσθησης».
Η τράπεζα αναγνωρίζει ότι οι κίνδυνοι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχουν μειωθεί τους τελευταίους μήνες, καθώς το χρέος τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων έχει υποχωρήσει κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα. Σε ό,τι αφορά την εικόνα της για την οικονομία, η τράπεζα τονίζει πως η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιταχυνθεί μέσα στην επόμενη διετία, καθώς είναι καλές οι συνθήκες στην αγορά εργασίας, οι πληθωριστικές πιέσεις αποκλιμακώνονται και αναμένονται μειώσεις επιτοκίων. Υπογραμμίζει, όμως, πως οι διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρωζώνης εξακολουθούν να αποτελούν τροχοπέδη στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και την ανάπτυξη. Οπως υπογραμμίζει, δεδομένου ότι σε ορισμένες χώρες έχουν σημειώσει πτώση οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων, η Ευρωζώνη παραμένει εύθραυστη και «οι αγορές επιρρεπείς σε αρνητικές εξελίξεις». Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες για μειώσεις των επιτοκίων, η ΕΚΤ υπογραμμίζει πως έχουν καλλιεργήσει κλίμα αισιοδοξίας μεταξύ επενδυτών που, ωστόσο, θα μπορούσε να αλλάξει ταχύτατα.
Οπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, οι εστίες κινδύνου ανά τον κόσμο έχουν αυξηθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και στη συνέχεια με τον νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Ανάμεσα στους μείζονες αποσταθεροποιητικούς παράγοντες είναι και το ενδεχόμενο επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Στην Ευρωζώνη, πάντως, όλα δείχνουν πως το πιθανότερο σενάριο τελικά είναι μια ομαλή προσγείωση της οικονομίας, καθώς έχουν αποκλιμακωθεί οι πληθωριστικές πιέσεις και ο πληθωρισμός τείνει στον στόχο του 2%, χωρίς να βυθιστεί η οικονομία σε ύφεση ούτε να εκτοξευθεί η ανεργία. Ετσι οι προειδοποιήσεις της ΕΚΤ έπονται κατά μία ημέρα των τελευταίων προβλέψεων της Κομισιόν, σύμφωνα με τις οποίες ο καθαρός δανεισμός των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης θα μειωθεί φέτος στο 3% από το 3,6% του περασμένου έτους και περαιτέρω στο 2,8% το 2025. Η Κομισιόν εκτιμά, ωστόσο, πως το συνολικό χρέος των κυβερνήσεων θα παραμείνει πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα, στο 90% σε όλη την Ευρωζώνη, έχοντας σημειώσει ελαφρά άνοδο σε σύγκριση με τα επίπεδα του περασμένου έτους. Η Κομισιόν τόνισε πως 11 χώρες-μέλη της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων Γαλλία και Ιταλία, πρόκειται να αντιμετωπίσουν φέτος την προβλεπόμενη διαδικασία για τις περιπτώσεις υπερβολικού ελλείμματος, δεδομένου ότι και οι δύο χώρες έχουν υπερβεί το όριο του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα.
