Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε. είναι απίθανο να αλλάξουν σημαντικά την τροχιά του χρέους των χωρών της Ευρωζώνης, υποστηρίζει ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, ενώ για τις χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα, απαιτούν μια πρωτοφανή δημοσιονομική προσαρμογή η οποία δεν αναμένεται να επιτευχθεί ούτε στο… μισό.
Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Moody’s, οι νέοι κανόνες είναι πιο ευέλικτοι από τους προηγούμενους, ενώ υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στην πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής προς τους στόχους του 3% για το έλλειμμα και του 60% για τον δείκτη χρέους, με κεντρικό στοιχείο τους να είναι ένα μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχέδιο που εστιάζει στην πορεία των καθαρών πρωτογενών δαπανών και καλύπτει μια ελάχιστη περίοδο προσαρμογής τεσσάρων ετών, η οποία μπορεί να επεκταθεί σε επτά χρόνια εάν η χώρα δεσμευτεί για μια σειρά μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη. Οι κανόνες εισάγουν επίσης νέους ποσοτικούς δείκτες που καθορίζουν το μέσο ετήσιο μέγεθος των προσαρμογών του χρέους: από 0,5% ετήσια μείωση του χρέους προς ΑΕΠ για χώρες με δείκτη χρέους μεταξύ 60% και 90%, έως 1% μείωση ετησίως για όσες χώρες έχουν χρέη άνω του 90% του ΑΕΠ.
Για τις χώρες υψηλού χρέους, όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ελλάδα, αυτό θα απαιτήσει πρωτοφανή δημοσιονομική εξυγίανση, τονίζει η Moody’s, τόσο ως προς το μέγεθος όσο και ως προς τη διάρκειά της, σε σύγκριση με το ιστορικό των ίδιων των χωρών. Αν και η ετήσια μείωση του χρέους κατά 1% είναι λιγότερο «σκληρή» από τον προηγούμενο κανόνα του 1/20 του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (δηλαδή της μείωσης του χρέους κάθε χρόνο κατά το 1/20 του υπερβάλλοντος ποσού του 60% του ΑΕΠ), εξακολουθεί να συνεπάγεται σημαντική ετήσια δημοσιονομική σύσφιγξη. Επιπλέον, ο κανόνας του 1/20 για το χρέος δεν έγινε ποτέ πραγματικά σεβαστός από τα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη.
Η Moody’s υπολογίζει το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο και τη διαδρομή μείωσης του χρέους για κάθε χώρα υψηλού χρέους χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία του think tank Bruegel (Σεπτέμβριος 2023) και ενσωματώνοντας τις δικές της μακροοικονομικές προβλέψεις. Αυτή η ανάλυση δείχνει ότι, ακόμη και αν οι χώρες υψηλού χρέους εφαρμόσουν όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για τη μεγαλύτερη, επταετή περίοδο προσαρμογής, θα πρέπει και πάλι να επιτύχουν εξαιρετικά φιλόδοξα διαρθρωτικά πρωτογενή ισοζύγια έως το 2031 σύμφωνα με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες.
Μάλιστα, κατά τους υπολογισμούς του οίκου, μόνο η Πορτογαλία βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του απαιτούμενου διαρθρωτικού πρωτογενούς ισοζυγίου έως το τέλος του 2031 χωρίς πρόσθετη σημαντική προσαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής. Σημειώνεται πως το απαιτούμενο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο είναι το ελάχιστο που πρέπει να επιτευχθεί στο τέλος της επταετούς περιόδου προσαρμογής, που συνάδει με την ικανοποίηση όλων των απαιτήσεων του νέου δημοσιονομικού πλαισίου – τα κριτήρια ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους, το ανώτατο όριο ελλείμματος 3%, την ανθεκτικότητα ελλείμματος και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους.
Οσον αφορά την Ελλάδα, η Moody’s υπολογίζει ότι το απαιτούμενο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο με βάση την τήρηση όλων των νέων κανόνων είναι περίπου 3,8% του ΑΕΠ το 2031, τη στιγμή που το προβλεπόμενο διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο για το 2031 τοποθετείται μόλις στο 1,5%. Αίσθηση προκαλούν οι προβλέψεις για το Βέλγιο, την Ισπανία και τη Γαλλία, καθώς εκτιμάται ότι το 2031 θα καταγράψουν πρωτογενή ελλείμματα -2,8%, -0,3% -0,9%, αντιστοίχως, ενώ το απαιτούμενο πρωτογενές ισοζύγιο είναι στο 2,3%, 0,6% και 0,1%.
«Οι αυστηρές απαιτήσεις δημοσιονομικής πολιτικής θα παραμείνουν πολιτικά δύσκολο να εφαρμοστούν για αυτές τις χώρες. Αυτό εγείρει τον κίνδυνο το χρέος τους να παραμείνει υψηλό. Πρόσθετη πρόκληση είναι το ότι τα επταετή σχέδια προσαρμογής αναπόφευκτα θα υπερβούν τους εκλογικούς κύκλους και συνεπώς θα δεσμεύσουν τις μελλοντικές κυβερνήσεις σε επιλογές πολιτικής με τις οποίες μπορεί να διαφωνούν. Τελικά, πολλά επταετή σχέδια μπορεί να καταλήξουν να ακυρωθούν από τις μελλοντικές κυβερνήσεις, μειώνοντας έτσι την προβλεψιμότητα της στρατηγικής δημοσιονομικής πολιτικής», καταλήγει ο οίκος.
