Εξηγώντας στη γενική συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων, την περασμένη εβδομάδα, γιατί δεν προτίθεται να ικανοποιήσει το αίτημα για μείωση του συντελεστή ΦΠΑ, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης δεν είπε μόνο ότι δεν είναι διατεθειμένος να διακινδυνεύσει τη δημοσιονομική ισορροπία για μια μείωση, που είναι αμφίβολο αν θα περάσει στον καταναλωτή. Πρόσθεσε, επίσης, ότι δεν θέλει και να ενθαρρύνει περαιτέρω την κατανάλωση, η οποία ήδη είναι υψηλή ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ενα σχόλιο που δεν έγινε τυχαία.
Ενίσχυση παραγωγικότητας
«Θέλουμε επενδύσεις, όχι κατανάλωση», εξηγεί μιλώντας στην «Κ», ο κ. Χατζηδάκης. «Δεν έχει νόημα να μειώνουμε τους φόρους που ενισχύουν την κατανάλωση. Από τη μια πλευρά ασκείται κριτική γιατί δεν έχουμε αρκετές επενδύσεις, ενώ η κατανάλωση είναι υψηλή και από την άλλη μας καλούν να μειώσουμε τους φόρους που αυξάνουν την κατανάλωση». Μια τέτοια πολιτική, καταλήγει, δεν θα ήταν συνεπής με το αφήγημα της κυβέρνησης για αλλαγή του παραγωγικού προτύπου στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της παραγωγικότητας.
Τα στοιχεία της Eurostat επιβεβαιώνουν την ανισορροπία επενδύσεων – κατανάλωσης στο ελληνικό ΑΕΠ, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Eυρωζώνης:
• Η κατανάλωση αντιπροσωπεύει το 70% του ΑΕΠ σε σχέση με 52% της Ευρωζώνης. Μάλιστα, η απόκλιση Ελλάδας – Ευρωζώνης διαχρονικά μεγαλώνει.
• Οι επενδύσεις είναι 14% του ΑΕΠ στην Ελλάδα, έναντι 21% στην Ευρωζώνη.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας βρίσκεται στην ίδια γραμμή, υποστηρίζοντας την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού προτύπου, με λιγότερη –αναλογικά– κατανάλωση και περισσότερες επενδύσεις. Η ανάλυσή του, την οποία θα αναπτύξει αύριο σε εκδήλωση για την παρουσίαση μελέτης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για την αποταμίευση στην Ελλάδα, επισημαίνει ως μια βασική αιτία του αναλογικά υψηλού ποσοστού κατανάλωσης τη φοροδιαφυγή. Κι αυτό γιατί τα μη δηλωθέντα εισοδήματα σε μεγάλο βαθμό καταναλώνονται.
«Θέλουμε επενδύσεις όχι κατανάλωση και γι’ αυτό δεν μειώνουμε τους φόρους που την ενισχύουν», εξηγεί στην «Κ» ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κ. Χατζηδάκης.
Δεν αρκεί, όμως, προειδοποιούν οι οικονομολόγοι, να αυξηθούν οι επενδύσεις για να αλλάξει το παραγωγικό πρότυπο. Πρέπει και να κατευθυνθούν σε παραγωγικές δραστηριότητες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, την περίοδο προ κρίσης, το 2007-08, οι επενδύσεις στην Ελλάδα αντιπροσώπευαν το 22% του ΑΕΠ, όσο και στην Ευρωζώνη. Ωστόσο, περίπου το 10% αφορούσε ακίνητα, λόγω της μείωσης των επιτοκίων δανεισμού, μετά την ένταξη της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Το ποσοστό των επιχειρηματικών επενδύσεων βρισκόταν το 2007-08 στο 8%-9%, όπου και επέστρεψαν σήμερα, μετά μια περίοδο υποχώρησης στα χρόνια της κρίσης.
«Το σημαντικό», λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Ελλάδος Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, «είναι να αυξηθούν οι παραγωγικές επενδύσεις, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό, νέες τεχνολογίες, έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Παρά την εντυπωσιακή ανάκαμψη των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια, σε όρους παραγωγικών επενδύσεων η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη πολύ χαμηλά στην κατάταξη, καθώς απέχουμε ακόμη 5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Αν κλείσει αυτή η ψαλίδα θα είμαστε μια πολύ διαφορετική οικονομία από αυτήν που ήμασταν πριν από 15 χρόνια. Αυτό μετράει περισσότερο κατά την άποψή μου και όχι τόσο να φτάσουμε στον μέσο όρο της Ευρωζώνης στο σύνολο των επενδύσεων».
Η αποταμίευση
Ο κ. Στουρνάρας υποστηρίζει ότι στο ίδιο κάδρο της συζήτησης σχετικά με τις επενδύσεις πρέπει να μπουν και οι αποταμιεύσεις, οι οποίες μακροπρόθεσμα πρέπει να μπορούν να τις χρηματοδοτούν. Στην Ελλάδα, σήμερα, οι επενδύσεις χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικό δανεισμό, αφού αντιπροσωπεύουν το 14% του ΑΕΠ, ενώ οι αποταμιεύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, είναι μόνο περίπου 8% του ΑΕΠ. Αυτό αντανακλάται στο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών. Ομως, η ανισορροπία αυτή, την οποία επισήμανε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην πρόσφατη έκθεσή της, δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα.
Ο κίνδυνος
Στο παρελθόν, τονίζει ο κ. Στουρνάρας, όταν μπήκαμε στην κρίση, το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν αυτό που τροφοδοτούσε το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Τώρα, το έλλειμμα αυτό του Δημοσίου εξαλείφθηκε, αλλά παραμένει το ιδιωτικό κομμάτι του, το οποίο είναι μεγάλο, 6,4% του ΑΕΠ, διπλάσιο από τα όρια που βάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Macroeconomic Imbalances Procedure. Με τόσο μεγάλο έλλειμμα παραμένουμε ευάλωτοι σε ενδεχόμενη εξωτερική κρίση, σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη. Γι’ αυτό πρέπει να αυξήσουμε το ποσοστό χρηματοδότησης των επενδύσεων από εγχώριες αποταμιεύσεις και όχι από το εξωτερικό.
Αύξηση των ΑΞΕ το πρώτο τρίμηνο
Οι επενδύσεις είναι το μεγάλο στοίχημα φέτος, καθώς το 2023 άφησε μια μάλλον απογοητευτική γεύση: έναντι αρχικού στόχου για αύξησή τους κατά 15,5% σε σύγκριση με το 2022, αυτή περιορίστηκε τελικά στο 3,9%. Ειδικά δε οι άμεσες ξένες επενδύσεις μειώθηκαν κατά 40% σε σύγκριση με το ρεκόρ του 2022. Για φέτος, το στοιχείο που είναι διαθέσιμο μέχρι στιγμής είναι η πορεία των άμεσων ξένων επενδύσεων, το α΄ τρίμηνο του έτους, όπως προκύπτει από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Τράπεζας της Ελλάδος.
Σύμφωνα με αυτό, σημειώνεται αύξηση από 1,052 δισ. ευρώ το α΄ τρίμηνο του 2023 σε 1,156 δισ. ευρώ το α΄ τρίμηνο φέτος. Η αύξηση μέχρι στιγμής δεν είναι βεβαίως αρκετή για να επιστρέψουμε στα μεγέθη του 2022, όπου οι ξένες επενδύσεις είχαν φτάσει στο ρεκόρ των 7,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι θα ισορροπήσουν κάπου μεταξύ του 2022 και του 2023, όταν έφτασαν τα 4,5 δισ. ευρώ. Οσο για το σύνολο των επενδύσεων, η κυβέρνηση εκτιμά στο Πρόγραμμα Σταθερότητας ότι θα αυξηθούν κατά 9,1%, έχοντας αναθεωρήσει τον αρχικό της στόχο για αύξηση 15,1%. Αλλοι οικονομολόγοι είναι πιο απαισιόδοξοι.
