Τη διαμόρφωση των τιμών από το… ράφι στο χωράφι και όχι από το χωράφι στο ράφι θέτει στο επίκεντρο των ερευνών της το επόμενο διάστημα η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Μόνο που αυτή τη φορά το ράφι δεν θα είναι αυτό του σούπερ μάρκετ, αλλά αυτό του καταστήματος πώλησης γεωργικών εφοδίων, φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, ζωοτροφών, σπόρων και εν γένει των βασικών συντελεστών του κόστους παραγωγής στον πρωτογενή τομέα. Κι αυτό διότι το επόμενο διάστημα η Επιτροπή Ανταγωνισμού θέτει ως μία από τις προτεραιότητές της τη διερεύνηση των συνθηκών ανταγωνισμού, όχι μόνο ως προς την τελική τιμή των τροφίμων στο ράφι του σούπερ μάρκετ –έρευνες οι οποίες δεν σταματούν– αλλά σε όλη την αλυσίδα αξίας.
Ηδη η Ε.Α. ανακοίνωσε ότι ξεκινάει τη χαρτογράφηση των συνθηκών ανταγωνισμού στον κλάδο των κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων, κλάδος ο οποίος περιλαμβάνει κάθε φάρμακο που προορίζεται για χορήγηση στα ζώα για προληπτικό ή θεραπευτικό ή διαγνωστικό σκοπό και κάθε φαρμακούχο πρόμειγμα και φαρμακούχο ζωοτροφή. Εναυσμα για την απόφαση αυτή αποτέλεσε η παρατηρούμενη αύξηση των δεικτών κόστους στον κλάδο της κτηνοτροφίας τα τελευταία έτη και τον αντίκτυπο που η αύξηση αυτή έχει στην αλυσίδα αξίας παραγωγής τροφίμων από προϊόντα ζωικής προέλευσης.
Σημειώνεται ότι στις λεγόμενες σύνθετες ζωοτροφές οι τιμές το 2023 σε σύγκριση με το 2020 κατέγραψαν στην Ελλάδα αύξηση κατά 33%, ενώ συνολικά στις ζωοτροφές η αύξηση ήταν 38,13%. Πρόκειται για υψηλή μεν αύξηση, αλλά χαμηλότερη από αυτή που καταγράφηκε το ίδιο διάστημα σε επίπεδο μέσου όρου Ε.Ε.-27 (44,66%). Ανάλογες έρευνες αναμένεται να διεξαχθούν και σε άλλους κλάδους των βασικών εισροών σε γεωργία και κτηνοτροφία, όπου επίσης τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί πολύ σημαντικές ανατιμήσεις, όπως είναι για παράδειγμα τα λιπάσματα, οι τιμές των οποίων ήταν το 2023 υψηλότερες κατά 71,55% σε σύγκριση με το 2020.
Κρέατα, γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά αυξήθηκαν πολύ περισσότερο στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ενας ακόμη λόγος που το κόστος εισροών μπαίνει στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι διότι αν και οι ανατιμήσεις αυτών των προϊόντων ήταν έντονες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση, κυρίως το 2022, η αποκλιμάκωση ή μάλλον η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών ήταν μεγαλύτερη στην Ε.Ε. σε σύγκριση με την Ελλάδα. Ετσι, ενώ το 2023 ο γενικός δείκτης τιμών εισροών στην Ε.Ε. υποχώρησε κατά 0,92% σε σύγκριση με το 2022, στην Ελλάδα ενισχύθηκε κατά 1,60%. Σε ό,τι αφορά τα λιπάσματα, οι τιμές στην Ε.Ε. υποχώρησαν κατά 22,51%, ενώ στην Ελλάδα συνεχίστηκε η αύξηση κατά 5,93%. Αντίστοιχη ήταν η τάση και στις ζωοτροφές, οι τιμές των οποίων υποχώρησαν κατά 3,91% στην Ε.Ε., αλλά αυξήθηκαν στην Ελλάδα κατά 3,03% το 2023 σε σύγκριση με το 2022. Αν και αυτό εν μέρει εξηγείται από το γεγονός ότι η αύξηση των τιμών που προηγήθηκε ήταν μεγαλύτερη σε σύγκριση με αυτή στην Ε.Ε., η αποκλιμάκωση στην Ελλάδα καθυστέρησε σημαντικά.
Προβληματισμό για τις συνθήκες λειτουργίας της αγοράς προκαλεί, εξάλλου, η πορεία των τιμών παραγωγού. Ετσι, με βάση τα στοιχεία της Eurostat για την εξέλιξη του δείκτη τιμών εκροών, στην Ελλάδα το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2021 οι αυξήσεις ήταν μεγαλύτερες από αυτές στην Ε.Ε.-27 (15,46% έναντι 11,88% και 18,65% έναντι 17,51% αντιστοίχως), η εικόνα αντιστράφηκε μέχρι και το α΄ τρίμηνο του 2023, με τις αυξήσεις στην Ε.Ε. να είναι υψηλότερες από ό,τι στην Ελλάδα, για να υπάρξει πολύ μεγάλη απόκλιση πάλι από το δεύτερο τρίμηνο του 2023. Ετσι, το δεύτερο τρίμηνο του 2023 οι τιμές παραγωγού στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 2,33, ενώ στην Ελλάδα κατά 20,97%, ενώ το τρίτο τρίμηνο του 2023 στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 21,82% και στην Ε.Ε. υποχώρησαν κατά 8,58%. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το 2024 δείχνουν συνέχιση της αυξητικής τάσης στην Ελλάδα, με τον δείκτη τιμών εκροών να παρουσιάζει αύξηση τον Μάρτιο του 2024 18,2% σε σύγκριση με τον Μάρτιο του 2023, με τη μεγαλύτερη αύξηση 24,7% να καταγράφεται στη ζωική παραγωγή.
Τι έχει συμβεί όλο αυτό το διάστημα στις τιμές καταναλωτή; Τόσο στα κρέατα όσο και στα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα φρούτα και λαχανικά οι τιμές αυξήθηκαν πολύ περισσότερο στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με την απόκλιση να φτάνει ακόμη και σχεδόν τις δέκα ποσοστιαίες μονάδες, όπως συνέβη με τα τυριά.
