Διευκολύνσεις για όσους έχουν νόμιμους ή νομιζόμενους τίτλους επί δημοσίων κτημάτων και την εξαίρεση εκείνων που έχουν ανεγείρει αυθαίρετα κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια, και τα οποία δεν έχουν νομιμοποιήσει, φέρνουν οι αλλαγές στον νόμο για τα καταπατημένα που προωθεί ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης.
Σύμφωνα με τον αρχικό νόμο, ως προϋπόθεση εξαγοράς οικοπέδου στο οποίο υπήρχε κτίσμα ήταν η κατοχή για 30 ή 40 χρόνια (ανάλογα με την περίπτωση), υπό την επιπλέον προϋπόθεση ότι το ακίνητο είχε ανεγερθεί είτε μέχρι τα τέλη του 1981, είτε μέχρι τα τέλη του 1991 (σ.σ. επίσης ανάλογα με την περίπτωση).
Τώρα με τις αλλαγές που προωθούνται διαγράφονται οι χρονικοί περιορισμοί της ανέγερσης και κατ’ ουσίαν της ύπαρξης των κτισμάτων.
Κερδισμένοι και χαμένοι
Ειδικότερα, η νέα διάταξη που θα κατατεθεί προσεχώς στη Βουλή θα προβλέπει ότι: «Δικαιούται να υποβάλει αίτηση εξαγοράς όποιος κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος ασκεί επί δημοσίου ακινήτου, ο ίδιος ή οι δικαιοπάροχοί του, αδιαλείπτως κατοχή:
α) Επί τριάντα (30) τουλάχιστον έτη με τίτλο.
β) Ή επί σαράντα (40) τουλάχιστον έτη χωρίς τίτλο, εφόσον ο αιτών χρησιμοποιεί το ακίνητο ως την κύρια κατοικία του ή ως βοηθητικό χώρο αυτής ή για να ασκεί τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική ή εμπορική δραστηριότητα».
Κερδισμένοι είναι όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία. Και αυτό καθώς εφόσον διαθέτουν τίτλους σε ακίνητη περιουσία του Δημοσίου και έχουν προχωρήσει στην ανέγερση ακινήτων με οικοδομική άδεια (είναι ερώτημα πώς απέκτησαν τίτλους και άδεια οικοδομής σε οικόπεδο που δεν τους ανήκει, αλλά αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί το κράτος), μπορούν να υποβάλουν αίτηση εξαγοράς ανεξαρτήτως του χρόνου της ανέγερσης. Δηλαδή στην περίπτωση που κάποιος με τίτλους (;) έχει ανεγείρει κτίσμα το 2015 με οικοδομική άδεια, μπορεί να υποβάλει αίτηση εξαγοράς.
Με βάση τους υπολογισμούς, αίτηση εξαγοράς μπορούν να υποβάλουν τουλάχιστον 50.000 πολίτες.
Οι χαμένοι είναι στη δεύτερη κατηγορία. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, όσοι δεν έχουν τίτλους και έχουν ανεγείρει κτίσμα εντός του οικοπέδου χωρίς οικοδομική άδεια και δεν το νομιμοποίησαν, δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση και να εξαγοράσουν το ακίνητο που έχουν καταπατήσει. Εάν στο παρελθόν κατάφεραν να το νομιμοποιήσουν (άγνωστο πώς), μπορούν να υποβάλουν αίτηση. Ευκολότερα είναι τα δεδομένα για όσους το κτίσμα προϋπήρχε στο οικόπεδο προ του 1955 (δεν υπήρχαν τίτλοι) ή για όσους είχαν ενταχθεί στον νόμο Τρίτση νομιμοποιώντας τα αυθαίρετα κτίσματα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με βάση τους υπολογισμούς αίτηση εξαγοράς μπορούν να υποβάλουν περί τους 50.000 πολίτες, ενώ δεν αποκλείεται να εμφανισθούν περισσότερες αιτήσεις, καθώς η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου δεν είναι καταγεγραμμένη στο σύνολό της.
Το ερώτημα πάντως που τίθεται είναι τι θα γίνει με όσους έχουν καταπατήσει ακίνητο του ελληνικού Δημοσίου και δεν έχουν δικαίωμα εξαγοράς. Οπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου υπάρχουν πρωτόκολλα έξωσης, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί.
Επίσης, με τις νέες διατάξεις που θα κατατεθούν στη Βουλή προστίθεται και μία ακόμη προϋπόθεση για την εξαγορά δημόσιου ακινήτου και συγκεκριμένα η δήλωση του ακινήτου στο έντυπο «Ε9» για τα πέντε τουλάχιστον έτη που προηγούνται της αίτησης, προκειμένου όπως αναφέρουν από το οικονομικό επιτελείο να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους.
Πότε δίνονται εκπτώσεις
Με τις αλλαγές που προωθεί το υπουργείο Οικονομικών επιπλέον προσφέρεται έκπτωση στο τίμημα εξαγοράς για τον ιδιώτη, προκειμένου να αρθεί η αμφισβήτηση της κυριότητας του Δημοσίου. Συγκεκριμένα παρέχεται:
• Εκπτωση 50% αν ο ιδιώτης έχει αναγνωριστεί πρωτόδικα ως κύριος του ακινήτου.
• Εκπτωση 50% αν ο ιδιώτης έχει αναγραφεί ως κύριος στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης αγωγής.
• Εκπτωση 70% αν ο αιτών έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση της κυριότητας του ακινήτου έως την 31η Δεκεμβρίου 2022.
• Παρέχεται ειδική έκπτωση 80% επί της αντικειμενικής αξίας για ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του αιτούντος (ή του αρχικού δικαιοπαρόχου) ως αποτέλεσμα μαζικής εγκατάστασης πληθυσμιακών ομάδων πριν από το 1964. Σε αυτή την περίπτωση το τίμημα αντιστοιχεί στο 20% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Σημειώνεται ότι μετά την υποβολή της αίτησης, στην περίπτωση που εγκριθεί από την αρμόδια επιτροπή, εντός πέντε ημερών εκδίδεται πιστοποιητικό αποδοχής, το οποίο κοινοποιείται στον αιτούντα. Το τίμημα εξαγοράς εξοφλείται είτε εφάπαξ είτε τμηματικά σε 60 ισόποσες, άτοκες, μηνιαίες δόσεις. Το ποσό της κάθε δόσης δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 100 ευρώ. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής παρέχεται έκπτωση 10% επί του τιμήματος εξαγοράς.
Επεκτείνεται επίσης η δυνατότητα του Δημοσίου να αποφασίσει εξαίρεση από το δικαίωμα εξαγοράς ενός ακινήτου για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Εντός εξαμήνου τα συναρμόδια υπουργεία (π.χ. Ναυτιλίας, Αμυνας κ.λπ.) θα ορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντός τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς. Αυτό σημαίνει ότι de facto αποκλείονται από τη ρύθμιση οι δυνάμει ιδιοκτήτες που περιλαμβάνονται στις συγκεκριμένες περιοχές.
Αντίθετα, επισπεύδεται η προθεσμία απάντησης (συναίνεσης) από την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου σε δύο μήνες (αντί τριών μηνών που προβλεπόταν αρχικά), εντός των οποίων πρέπει να τελειώσει η εξέταση του αιτήματος.
Τέλος, τίθεται δεκαήμερη προθεσμία για την ενημέρωση του αιτούντος σε περίπτωση που λείπουν δικαιολογητικά. Ωστόσο, αν και δίδεται ως δικαίωμα για διόρθωση σφαλμάτων στον ιδιώτη, μετά την αποκλειστική διορία των δέκα ημερών αυτός θα χάνει ουσιαστικά τη δυνατότητα διεκδίκησης του ακινήτου.
