Ενιαία κεφαλαιαγορά σημαίνει ενιαία εποπτεία, γεγονός που δυσχεραίνει τη συμφωνία των κρατών-μελών. Είναι μία από τις παρατηρήσεις που μοιράζεται με την «Κ» η Ευρωπαία επίτροπος για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες και την Ενωση Κεφαλαιαγορών.
Η Μάρεντ ΜακΓκίνες πιστεύει ότι η ενιαία κεφαλαιαγορά μπορεί να μεγαλώσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Ευρώπης, καθώς θα αναβαθμίσει τις εναλλακτικές τους έναντι της τραπεζικής χρηματοδότησης. Τονίζοντας ότι τα δημόσια ταμεία δεν επαρκούν για να χρηματοδοτήσουν την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, διαπιστώνει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν την αίσθηση του επείγοντος, με τα εθνικά κεκτημένα συμφέροντα να λειτουργούν ως τροχοπέδη για την ένωση των κεφαλαιαγορών.
«Οι Ευρωπαίοι είναι μεγάλοι αποταμιευτές, αλλά δεν είναι καλοί επενδυτές. Υπάρχουν περίπου 33 τρισ. ευρώ σε αποταμιεύσεις και καταθέσεις», σημειώνει η Ιρλανδή επίτροπος, επικαλούμενη εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες η ενιαία ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά θα προσέθετε επιπλέον έως και 470 δισ. ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις ετησίως. Η ίδια συνδέει το εγχείρημα με το δημογραφικό και το συνταξιοδοτικό, υπό την έννοια ότι θα προσέφερε καλύτερες αποδόσεις για τους αποταμιευτές στις γηράσκουσες ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Τάσσεται μάλιστα υπέρ ενός ενισχυμένου ρόλου των συνταξιοδοτικών ταμείων στην ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά, ως κίνηση win win αφενός για τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων, αφετέρου για τις ίδιες τις αγορές. Αναφερόμενη στη στρατηγική της Ε.Ε. ανεξάρτητα από την ενιαία κεφαλαιαγορά, διαβλέπει μεγαλύτερα περιθώρια για την πιστωτική επέκταση των τραπεζών: «Πρέπει να ξανανοίξουμε τη συζήτηση για το πώς να ενισχύσουμε τη δανειοδοτική τους δυνατότητα, μέσω της τιτλοποίησης και με τις κατάλληλες διασφαλίσεις». Η Μάρεντ ΜακΓκίνες επισκέπτεται σήμερα την Αθήνα, όπου θα παρευρεθεί και σε συνέδριο της Ελληνικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
– Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει η ένωση των κεφαλαιαγορών στην Ευρώπη ώστε να καταστεί αποτελεσματική;
– Πριν από όλα, με αφορμή την επίσημη επίσκεψή μου στην Ελλάδα σήμερα, θα ήθελα να σταθώ στις σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις που χρειάζονται για τη χρηματοδότηση της μετάβασης σε μια πιο βιώσιμη οικονομία, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών επενδύσεων που απαιτούνται για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό είναι ένα παράδειγμα τομέα πολιτικής όπου χρειαζόμαστε μια Ενωση Κεφαλαιαγορών της Ε.Ε., ώστε να ανταποκρίνεται στις προτεραιότητες που θέτει η Ε.Ε., και για την Ελλάδα.
Σήμερα έχουμε κατακερματισμένες κεφαλαιαγορές, οι οποίες δεν έχουν αναπτυχθεί αρκετά για να χρηματοδοτήσουν την Ε.Ε. του μέλλοντος.
Μια αποτελεσματική Ενωση Κεφαλαιαγορών θα σήμαινε την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς κεφαλαίων (CMU), η οποία θα είναι σε θέση να προσφέρει βαθιές δεξαμενές ρευστότητας – και είναι πλέον καιρός να δημιουργηθεί. Σήμερα έχουμε κατακερματισμένες κεφαλαιαγορές, οι οποίες δεν έχουν αναπτυχθεί αρκετά για να χρηματοδοτήσουν την Ε.Ε. του μέλλοντος. Οι εταιρείες μας απευθύνονται σε μεγάλο βαθμό στην τραπεζική χρηματοδότηση. Ενώ οι τράπεζες θα συνεχίσουν να την παρέχουν, οι εταιρείες μας χρειάζονται εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.
Οι Ευρωπαίοι είναι μεγάλοι αποταμιευτές, αλλά δεν είναι καλοί επενδυτές. Υπάρχουν περίπου 33 τρισ. ευρώ σε αποταμιεύσεις και καταθέσεις. Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν ορισμένες από αυτές τις οικονομίες για επενδύσεις, επιτρέποντας στην Ευρώπη να προωθήσει τις προτεραιότητές της, όπως η ψηφιακή και βιώσιμη μετάβαση αλλά και η βιομηχανία ασφάλειας και άμυνας; Πώς βοηθούμε τις εταιρείες που χρειάζονται χρηματοδότηση να έχουν έναν ευκολότερο δρόμο για να συναντήσουν επενδυτές στις κεφαλαιαγορές, ώστε να τους επιτρέψουμε να αναπτυχθούν και να γίνουν πρωταθλητές της Ε.Ε. ή και διεθνείς πρωταθλητές; Η δεξαμενή σκέψης New Financial έχει υπολογίσει ότι εάν η Ευρώπη ολοκληρώσει τη CMU, θα μπορούσαν να διατεθούν έως και 470 δισ. ευρώ επιπλέον σε ιδιωτικές επενδύσεις κάθε χρόνο. Πρόκειται για πολλά χρήματα που μπορούν να επενδυθούν για την υποστήριξη βασικών προτεραιοτήτων της Ε.Ε.
Για να επιτευχθεί αυτό, η Ευρώπη χρειάζεται καλύτερη ολοκλήρωση των κεφαλαιαγορών με ένα εναρμονισμένο σύνολο κανόνων για την αποφυγή οποιουδήποτε ρυθμιστικού αρμπιτράζ. Ολοι οι συμμετέχοντες στην αγορά πρέπει να έχουν διαφανείς και προσβάσιμες πληροφορίες – τόσο οι επενδυτές όσο και οι εταιρείες που αναζητούν χρηματοδότηση στις κεφαλαιαγορές. Η CMU θα πρέπει να υπάρχει για να ενθαρρύνει την καινοτομία στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, αξιοποιώντας τα οφέλη της ψηφιοποίησης, αλλά και για να χρηματοδοτήσει την ψηφιοποίηση σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Τέλος θα πρέπει να διασφαλίσουμε την επαρκή προστασία των επενδυτών και την ακεραιότητα της αγοράς μέσω της επιβολής των κατάλληλων κανόνων αγοράς και της αποτελεσματικής εποπτείας από τις αρμόδιες αρχές.
Εχουμε ήδη λάβει πολλά ρυθμιστικά μέτρα για την προώθηση της Ενωσης Κεφαλαιαγορών, αλλά αναμφίβολα θα χρειαστούν περισσότερες ενέργειες. Αυτή τη στιγμή οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζητούν επιτάχυνση της προόδου στη CMU. Αυτό είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτο. Θα επανεξετάσουν το θέμα στη σύνοδο του Συμβουλίου τον Ιούνιο, όταν ο Μάριο Ντράγκι αναμένεται επίσης να παρουσιάσει τα ευρήματά του σχετικά με τον τρόπο αύξησης της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η CMU θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στην υποστήριξη των προτεραιοτήτων της Ε.Ε. στο εγγύς μέλλον. Οι προτεραιότητές μας δεν μπορούν να εκπληρωθούν εάν δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν. Και ενώ τα δημόσια ταμεία μπορούν να βοηθήσουν, δεν μπορούν να παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης που απαιτείται για να διασφαλίσουμε το πιο βιώσιμο και ψηφιακό μέλλον μας.
– Πρόκειται για ένα εγχείρημα το οποίο συζητείται εδώ και πολλά χρόνια στην Ευρώπη και κατά γενική ομολογία έχει καθυστερήσει. Πρακτικά, ποια είναι τα ζητήματα που εμποδίζουν την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης σε αυτόν τον νευραλγικό τομέα;
– Η CMU αγγίζει πολλούς τομείς όπου υπάρχουν κεκτημένα συμφέροντα σε εθνικό επίπεδο. Και μερικές φορές είναι δύσκολο να μεταφραστούν οι δηλωμένες πολιτικές φιλοδοξίες σε πραγματική πρόοδο επιτόπου – για εταιρείες και επενδυτές. Ενα ζήτημα είναι ότι οι κανόνες και οι πρακτικές στις κεφαλαιαγορές σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθούν να αποκλίνουν από ένα κράτος-μέλος σε ένα άλλο, δημιουργώντας εμπόδια στις ροές επενδύσεων από το ένα κράτος-μέλος στο άλλο. Για παράδειγμα έχουμε ήδη προτείνει την εναρμόνιση των πιο σημαντικών κανόνων αφερεγγυότητας των επιχειρήσεων – η πρόταση σημειώνει πολύ αργή πρόοδο στις διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη. Η αίσθηση του επείγοντος απλώς δεν υπάρχει.
Ενα άλλο ζήτημα είναι ότι ορισμένα κράτη-μέλη εκφράζουν ανησυχία ότι η CMU δεν θα τους ωφελήσει ή ότι οι εθνικές τους ιδιαιτερότητες δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη. Στόχος της CMU είναι να εξασφαλίσει πρόσβαση σε μια ενιαία αγορά κεφαλαίων για όλες τις εταιρείες και όλα τα κράτη-μέλη. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό θα σημαίνει ότι θα αναπτυχθούν τοπικές κεφαλαιαγορές. Σε άλλες περιπτώσεις θα συνεπάγεται ότι οι τοπικές εταιρείες θα έχουν πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές άλλων κρατών-μελών για να εξασφαλίσουν την απαραίτητη χρηματοδότηση. Θα πρέπει να διευκολύνουμε την πρόσβαση των εταιρειών στη χρηματοδότηση.
Τέλος, για να αισθάνονται άνετα όλα τα κράτη-μέλη με την προώθηση της CMU χρειαζόμαστε όχι μόνο ένα κοινό σύνολο κανόνων αλλά και κοινές εποπτικές πρακτικές. Αυτό είναι ένα σύνθετο πολιτικό ζήτημα. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια γνήσια ενιαία αγορά κεφαλαίων με 27 ή περισσότερες εθνικές εποπτικές αρχές. Οταν μια εταιρεία δραστηριοποιείται σε πολλά κράτη-μέλη και συναλλάσσεται με πολλές ρυθμιστικές αρχές, η καθεμία από αυτές μπορεί να έχει διαφορετικές ερμηνείες. Καθώς μιλάμε για ανταγωνιστικότητα και μείωση της γραφειοκρατίας, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εθνική εποπτεία δεν είναι πάντα αποτελεσματική. Φυσικά, η ενιαία επίβλεψη δεν πρέπει να γίνεται εν μια νυκτί, αλλά με την πάροδο του χρόνου. Πρέπει όμως να κάνουμε τη συζήτηση τώρα και να εντοπίσουμε τομείς στους οποίους απαιτείται εποπτεία σε επίπεδο Ε.Ε.
Καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης για τις μικρές επιχειρήσεις
– Η λειτουργία μιας ενιαίας αγοράς της Ε.Ε. αφορά στην πράξη και μικρές ή αποκλειστικά μεγάλες επιχειρήσεις; Ποιοι θα ωφεληθούν δυνητικά;
– Η CMU ωφελεί τόσο τις μικρές όσο και τις μεγάλες επιχειρήσεις, αν και οι μικρότερες επιχειρήσεις θα επωφεληθούν ακόμη περισσότερο, καθώς θα μπορούν να έχουν πιο εύκολη πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές. Μπορούν να διαφοροποιήσουν τις δομές χρηματοδότησής τους και να έχουν πρόσβαση σε μετοχικό κεφάλαιο, εκτός από τον δανεισμό από τις τράπεζες.
Υστερούμε όσον αφορά την υποστήριξη της ανάπτυξης και μεγέθυνσης αυτών των εταιρειών. Η Ε.Ε. έχει σημαντικά μικρότερο βαθμό τεχνολογικής κλίμακας από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Ενα σημαντικό εμπόδιο είναι οι δύσκολες συνθήκες χρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν αυτές οι εταιρείες στην Ευρώπη. Για τις περισσότερες νέες καινοτόμους εταιρείες, τα τραπεζικά δάνεια δεν είναι η καλύτερη επιλογή – αν είναι καν επιλογή. Οι τράπεζες ενδέχεται να μην τους δανείσουν εάν δεν έχουν συχνά καθορισμένες ροές εσόδων και εμφανίζουν ελάχιστες απτές εγγυήσεις. Αρα χρειάζονται ίδια κεφάλαια. Μια Ενωση Κεφαλαιαγορών θα παρείχε καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης για τις εταιρείες της Ε.Ε. και θα αποτελούσε βασικό παράγοντα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Πρόκληση, η ενίσχυση του ρόλου των συνταξιοδοτικών ταμείων της Ευρω- παϊκής Ενωσης στις κεφαλαιαγορές.
Η CMU είναι επίσης σημαντική για τους επενδυτές: ενώ οι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές θα επωφεληθούν από την ενοποίηση των κεφαλαιαγορών της Ε.Ε., τα οφέλη της CMU είναι ακόμη υψηλότερα για τους ιδιώτες επενδυτές. Μια CMU θα τους επέτρεπε να επωφεληθούν από ένα ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών προϊόντων και επενδυτικών ευκαιριών σε ολόκληρη την ενιαία αγορά, επιτρέποντάς τους να έχουν καλύτερες αποδόσεις για τις αποταμιεύσεις τους. Αυτό θα επιτρέψει στους πολίτες της Ε.Ε. να προετοιμαστούν καλύτερα για το μέλλον τους, συμπεριλαμβανομένης της σύνταξής τους.
– Με βάση το τρέχον μακροοικονομικό περιβάλλον και τις προτεραιότητες των πολιτικών της Ε.Ε., και ανεξάρτητα από το εγχείρημα της ενιαίας κεφαλαιαγοράς, ποια θα πρέπει να είναι τα βασικά στοιχεία της στρατηγικής των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών τα χρόνια που θα ακολουθήσουν;
– Εναπόκειται στην επόμενη Επιτροπή να αποφασίσει για τη στρατηγική της ως προς την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών. Ωστόσο μπορώ να εντοπίσω μερικά στοιχεία που είναι πιθανό να αποτελούν μέρος των επόμενων προτεραιοτήτων. Η δημιουργία μιας κουλτούρας λιανικών επενδύσεων είναι απαραίτητη, ιδίως μέσω πρωτοβουλιών χρηματοοικονομικής παιδείας. Πρέπει να δώσουμε τη δυνατότητα στους ιδιώτες επενδυτές να ενημερώνονται καλύτερα και να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις σχετικά με τα χρήματά τους και να ενθαρρύνουμε περισσότερους από αυτούς να συμμετέχουν στις κεφαλαιαγορές. Πρέπει επίσης να ξανανοίξουμε τη συζήτηση για το πώς να δημιουργήσουμε περισσότερη δανειοδοτική ικανότητα για τις τράπεζες μέσω τιτλοποίησης, με τις κατάλληλες διασφαλίσεις. Η τιτλοποίηση έχει τη δυνατότητα να απελευθερώσει τους ισολογισμούς των τραπεζών και να ενισχύσει την ικανότητα των τραπεζών να δανείζουν περισσότερα στην οικονομία.
Οπως ανέφερα παραπάνω, θα χρειαστεί επιπλέον να σκεφτούμε εάν θα προχωρήσουμε προς μια πιο κεντρική εποπτεία σε ορισμένους συγκεκριμένους τομείς, για παράδειγμα με υποδομές της αγοράς ή χρηματοπιστωτικούς ομίλους που παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά. Τέλος, πιστεύω ότι πρέπει να εμβαθύνουμε τη συζήτηση για την παροχή συντάξεων: ενώ τα κράτη-μέλη διατηρούν διαφορετικά συνταξιοδοτικά συστήματα, και αναγνωρίζοντας ότι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι κρατικές συντάξεις είναι απολύτως βασικός, μια κοινή πρόκληση στις γηράσκουσες κοινωνίες μας είναι να ενθαρρύνουμε περισσότερους ανθρώπους να αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των κεφαλαιαγορών. Αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τον ρόλο των συνταξιοδοτικών ταμείων της Ε.Ε. στις κεφαλαιαγορές και να αυξήσει σημαντικά το μέγεθος των κεφαλαιαγορών της Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση προτεραιοτήτων της Ε.Ε., όπως η πράσινη ή η ψηφιακή μετάβαση.
