Της Ευγενία Μίγδου / Φωτογραφίες: Ελισάβετ Μωράκη
Μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, όμως, από το 2018 λειτουργεί στην Αθήνα στούντιο σχεδιασμού αυτοκινήτων, και ειδικότερα επαγγελματικών οχημάτων, παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας παραμένει μέχρι σήμερα εντελώς ανύπαρκτος.
Αυτό προέκυψε όταν η Wuzheng, ένας μεγάλος κινεζικός όμιλος εταιρειών, εδραιωμένος στη βιομηχανία γεωργικών και εμπορικών οχημάτων, επέλεξε την Ελλάδα ως βάση για την προώθηση των προϊόντων της στην ευρωπαϊκή αγορά. Παράλληλα, επιθυμώντας να προσεγγίσει την Ευρώπη από πλευράς σχεδιασμού, αναζήτησε Eλληνες σχεδιαστές με σκοπό να στήσει ένα σχεδιαστικό κέντρο στην Ελλάδα. Η Wuzheng Europe διαχειρίζεται σήμερα όλες τις αντιπροσωπείες του Ομίλου στην Ευρώπη, έχοντας πλέον θέσει σε λειτουργία το δικό της στούντιο σχεδιασμού.
Το στούντιο βρίσκεται στη Μεταμόρφωση, όπου εδρεύει και η εταιρεία. Πίσω από τα σχεδιαστήρια υπάρχει εκθετήριο με πρωτότυπα αντικείμενα: ένα τρακτέρ, ένα ταμπλό οχημάτων, η καμπίνα ενός φορτηγού, ένα καινούργιο βανάκι, κουμπιά τυπωμένα στον 3d εκτυπωτή, δείγματα χρωμάτων σε λαμαρίνα, ένα φορτηγό σε κλίμακα.
Την ομάδα των σχεδιαστών και μοντελιστών απαρτίζουν τέσσερις Ελληνες (Ευθύμιος Σιδηρόπουλος, Πέτρος Μαντούβαλος, Γιώργος Κανελλόπουλος, Στράτος Χριστοφιδέλλης), ο Jonathan Kirchner από τη Γερμανία και ο Gabriel Perino από την Ιταλία.
Ο Στράτος Χριστοφιδέλλης, από τους πρώτους που στελέχωσαν το στούντιο, θα μας πει: «Περί τα τέλη του 2017 έμαθα ότι μια κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία ενδιαφερόταν να δημιουργήσει στη χώρα μας ένα σχεδιαστικό κέντρο, και έτσι ήρθα σε επαφή με τους ιθύνοντες της εταιρείας, Πάνο Θαρουνιάτη και Smith Thepvongs. Επειτα από συζητήσεις για το πώς θα μπορούσε να οργανωθεί ένα τέτοιο εγχείρημα, αποφασίσαμε στις αρχές του 2018 να στελεχώσουμε με τρεις σχεδιαστές το πρώτο σχεδιαστικό κέντρο οχημάτων στη χώρα, ενώ σύντομα προστέθηκαν και άλλοι σχεδιαστές στην ομάδα».
Ο γενικός διευθυντής της Wuzheng Europe, Πάνος Θαρουνιάτης, συμπληρώνει: «Στα τέλη του 2017 ρωτήθηκα από τα κεντρικά στην Κίνα αν γνωρίζω Ελληνες σχεδιαστές αυτοκινήτων. Αρχισα την αναζήτηση και, ως διά μαγείας, βρήκα αμέσως τρεις. Τα παιδιά ήρθαν από το εξωτερικό με τη διάθεση να μείνουν στην Ελλάδα. Η ευκαιρία γι’ αυτούς ήταν ξεκάθαρη, εξίσου όμως και το ρίσκο που έπαιρναν, καθώς θα συνεργάζονταν με μια εταιρεία εντελώς άγνωστη στη Ευρώπη».
Εκδηλη ήταν, από την αρχή της συζήτησής μας, η ικανοποίηση των Ελλήνων σχεδιαστών για την ανέλπιστη ευκαιρία να βρουν δουλειά πάνω στο αντικείμενό τους στην Ελλάδα, δεδομένου ότι, για να σταδιοδρομήσει κανείς στον συγκεκριμένο κλάδο, το εξωτερικό είναι μονόδρομος.
Ολοι ανεξαιρέτως αποφάσισαν να επιστρέψουν από το εξωτερικό. «Η ευκαιρία που παρουσιάστηκε, με την επένδυση των Κινέζων στην Ελλάδα, ήταν τεράστια, αφού στη χώρα μας δεν υπάρχει παράδοση, προϊστορία στο αυτοκίνητο και στο design γενικά», σχολιάζει ο Ευθύμιος Σιδηρόπουλος.
«Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε από τον Πάνο [Θαρουνιάτη]. Πολύ τολμηρό, αν αναλογιστείς ότι θα ήταν λογικότερο να πάνε στην Ιταλία, που είναι η Μέκκα του design», λέει ο Πέτρος Μαντούβαλος «Τα ερεθίσματα που έχεις ζώντας σε κάποια χώρα όπου υπάρχει ανταγωνισμός σε αυτόν τον τομέα είναι περισσότερα, αλλά δεν έχεις τη ζωή που προσφέρει η Ελλάδα, την οικογένεια και τους φίλους», λέει ο Γιώργος Κανελλόπουλος.
Το φως, το κλίμα, τα μνημεία, η ζωντάνια, ακόμα και το χάος της Αθήνας, αποτελούν πηγές έμπνευσης για τον Jonathan και τον Gabriel, οι οποίοι εργάζονται στο στούντιο τα τελευταία δύο χρόνια. «Αυτή η επαγγελματική πρόταση ήταν μια μοναδική ευκαιρία, από πολλές απόψεις. Η πόλη είναι ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, μπορεί να μην είναι τέλεια αλλά έχει ψυχή. Είναι γεμάτη ζωή σε κάθε γωνιά. Ως σχεδιαστής, θέλω ό,τι δημιουργώ να έχει προσωπικότητα και ψυχή», λέει ο Jonathan.
Ο Gabriel είδε την ευκαιρία αυτή σαν μια «περιπέτεια», γνωρίζοντας πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα, σε σύγκριση με τα βορειοευρωπαϊκά στούντιο, για να μπορέσει να εξισορροπήσει καλύτερα δουλειά και προσωπική ζωή. «Παρατηρώ και εξερευνώ τα αρχαία μνημεία, τις αναλογίες και τους όγκους στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική, γιατί και η δική μας δουλειά είναι να σχεδιάζουμε με βάση τις αναλογίες και την ισορροπία των όγκων».
Αναφέρονται ονόματα σχεδιαστών που διαπρέπουν στο εξωτερικό –Κωβός, Ζαπατίνας, κ.ά.– και μοιραία γίνεται λόγος για τις ανύπαρκτες επενδύσεις της Ελλάδας στον τομέα της Ερευνας και Ανάπτυξης και στο Design, και για τη μηδενική ζήτηση στον σχεδιασμό γενικά. Το μοναδικό άλλο στούντιο που κάνει καθαρό design στην Ελλάδα είναι αυτό της BIC.
Τι κάνει ένας σχεδιαστής αυτοκινήτου; Ο Ευθύμιος Σιδηρόπουλος λέει πως «σαν δουλειά, είναι τελείως άγνωστη. Νομίζουν ότι κάνουμε γραφιστική. Ακόμα και άνθρωποι από το στενό μας περιβάλλον δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς κάνουμε».
Ο σχεδιασμός αυτοκινήτων θεωρείται η επιτομή της σχεδίασης προϊόντων, καθώς το αυτοκίνητο είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο προϊόν που απαιτεί πολλές και διαφορετικές σχεδιαστικές ικανότητες, καλλιτεχνικό ταλέντο και τεχνικές γνώσεις. Η εμφάνιση, τα εξαρτήματα, η εργονομία των οχημάτων, η αεροδυναμική, βρίσκονται στα χέρια των σχεδιαστών αυτοκινήτων.
«Η μεγάλη διαφορά με την τέχνη», εξηγεί ο Ευθύμιος Σιδηρόπουλος, «ειδικά στο αυτοκίνητο, είναι το κόστος και η μηχανολογία. Προσπαθούμε με τα μέσα που διαθέτουμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε. Δεν υπάρχει ποτέ ελευθερία να κάνεις ό,τι θέλεις. Αυτό είναι το design, δεν κάνουμε τέχνη. Το να κάνεις ένα εντυπωσιακό αυτοκίνητο του ενός εκατομμυρίου είναι πολύ εύκολο. Το να κάνεις όμως ένα αυτοκίνητο των δέκα χιλιάδων ευρώ, που θα πρέπει να πουλήσει τρία εκατομμύρια, εκεί είναι η πρόκληση. Από εκεί φαίνεται αν είσαι πραγματικά καλός σχεδιαστής».
Οσο για το τι σχεδιάζουν ακριβώς, ο Γιώργος Κανελλόπουλος, διευθυντής του στούντιο, μας λέει: «Δουλεύουμε για όλες τις εταιρείες του ομίλου, που κατασκευάζουν από φορτηγά, τρακτέρ και τρίκυκλα μέχρι απορριμματοφόρα. Δραστηριοποιούμαστε παντού, έχουμε κάνει μέχρι και “κονσεπτικά” σχέδια για αυτόνομη οδήγηση, γιατί διαθέτει και τέτοιες τεχνολογίες η εταιρεία, ενώ άλλες υπo-εταιρείες ασχολούνται με την τηλεματική».
«Επειδή είμαστε μικρό στούντιο, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα, από ένα κλειδάκι μέχρι ολόκληρο φορτηγό. Εξ ολοκλήρου σχεδιάσαμε τελευταία, για μαζική παραγωγή, ένα τρίκυκλο, όχημα πολύ διαδεδομένο στην αγορά της Κίνας. Ομως, κατά κανόνα, η εταιρεία δεν κατασκευάζει από την αρχή οχήματα. Αγοράζουμε παλιά φορτηγά πάνω στα οποία κάνουμε “face lift”, δηλαδή αλλάζουμε το εξωτερικό και το εσωτερικό, π.χ. την καμπίνα, τα ταμπλό, τις πόρτες, τα καθίσματα, κλπ. Ουσιαστικά, κάνουμε rebrand. Το design μπορεί και πουλάει το ίδιο προϊόν πολλές φορές», συμπληρώνει ο Πέτρος Μαντούβαλος.
Ο Γιώργος Κανελλόπουλος προσθέτει: «Ο,τι σχεδιάζουμε εδώ προορίζεται για την παραγωγή. Στο εξωτερικό, επειδή υπάρχει ιεραρχία, οι νεότεροι σχεδιαστές δεν κάνουν και πολλά πράγματα, δύσκολα προχωράνε. Δουλεύοντας όμως για μια κινεζική εταιρεία, αποκομίζουν ταχύτατα τεράστια εμπειρία. Εχουν μάλιστα εισαγάγει καινοτομίες, όπως το user experience και το user interface, που είναι ένας ξεχωριστός κλάδος. Οι Κινέζοι είναι πολύ ανοιχτοί στο να δεχτούν και νέες περιοχές του design, πράγμα που οφείλεται στο ότι δεν διαθέτουν παράδοση σε αυτόν τον τομέα. Γι’ αυτό και πήγαν στην Κίνα πολλοί Ευρωπαίοι, άριστοι σχεδιαστές».
Η συζήτηση στρέφεται στις νέες σχεδιαστικές τάσεις που υπαγορεύονται πλέον από την ηλεκτροκίνηση, την άνοδο των συστημάτων αυτόνομης οδήγησης, τη συνδεδεμένη κινητικότητα, αλλά και την αλλαγή στο μοντέλο ιδιοκτησίας των οχημάτων. Η εξωτερική εμφάνιση, η κομψότητα και η μόστρα περνούν πλέον σε δεύτερη μοίρα. Οι μεγάλες αλλαγές που επιφέρουν αυτές οι εξελίξεις επικεντρώνονται στο εσωτερικό των αυτοκινήτων, που μετατρέπονται σε χώρους διαβίωσης και ψυχαγωγίας. Περνώντας περισσότερο χρόνο μέσα στο αυτοκίνητο, θέλεις να είσαι συνδεδεμένος, να έχεις πρόσβαση στην επικοινωνία, να μπορείς μέσα στο αυτοκίνητο να κάνεις ό,τι κάνεις και στο σπίτι. Από εκεί, εξάλλου, θα βγαίνουν τα χρήματα, από τις εφαρμογές που θα κατεβάζεις και από τη χρήση του διαδικτύου. Γενικότερα θα αυξηθούν και οι πωλήσεις στις αγορές, γιατί, αντί να οδηγείς, θα μπορείς να κάθεσαι στο πίσω κάθισμα και να ψωνίζεις, να παίζεις παιχνίδια, κλπ.
Εκτός από ταλέντο, ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να γίνει κανείς σχεδιαστής αυτοκινήτων;
Ολοι συμφωνούν πως Design σημαίνει ομάδα. Πρέπει να συνεργάζεσαι, να δέχεσαι κριτική. Το σχέδιο πρέπει να αρέσει στον κόσμο, δεν το κάνεις για εσένα. Πολλοί ταλαντούχοι σχεδιαστές αυτοκινήτων δεν προχώρησαν εξαιτίας του εγωισμού τους.
Στην ερώτηση τι φιλοδοξίες έχουν από εδώ και πέρα, ο διευθυντής του στούντιο, Γιώργος Κανελλόπουλος, απαντάει: «Να πάει καλά η εταιρεία, να αναπτυχθούμε, να έχουμε περισσότερες αναθέσεις. Αν συμβεί αυτό, θα υπάρξει ανάγκη επιπλέον σχεδιαστών».
Πόσο προσφέρεται η Αθήνα για την προσέλκυση και άλλων εταιρειών;
Σήμερα, με το διαδίκτυο, μπορείς να ανοίξεις στούντιο όπου θέλεις. Μάλιστα, όπως μου λένε, αυτό ήδη το κάνουν οι μεγάλες εταιρείες, ανοίγουν σε ειδυλλιακές τοποθεσίες, στη Νίκαια, στη Βαρκελώνη, λόγω καιρού και περιβάλλοντος. «Το ότι υπάρχει στούντιο στην Αθήνα είναι φοβερό, αλλά αυτό δεν το ξέρουν οι εταιρείες. Επιπλέον, το κόστος σε σχέση με το Μόναχο, π.χ., είναι πολύ χαμηλότερο. Αν φανεί ότι εδώ πέτυχε το εγχείρημα, μπορούν να το πιστέψουν και άλλοι, να το τολμήσουν και να το μιμηθούν».
«Πρέπει να συμβάλουμε ώστε η Ελλάδα να γίνει προορισμός εξειδικευμένου προσωπικού και από άλλες χώρες, ανθρώπων οι οποίοι θα φέρουν μαζί τους πολύτιμη τεχνογνωσία και μια διαφορετική κουλτούρα», τονίζει ο Στράτος Χριστοφιδέλλης.
