Μια διεθνής σκιώδης οικονομία, ένας «άξονας διαφυγής από τις κυρώσεις», έχει δημιουργηθεί από τη συσπείρωση όσων χωρών υφίστανται το εμπάργκο και τις κυρώσεις των ΗΠΑ, άλλες πολλά χρόνια και άλλες πολύ πρόσφατα. Κίνα, Ρωσία, Ιράν, Βενεζουέλα, Βόρεια Κορέα και άλλες χώρες έχουν συσπειρωθεί και έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για να αντιδράσουν στην ασφυξία που έχουν προκαλέσει στις οικονομίες τους οι κυρώσεις και για ορισμένες ο διεθνής αποκλεισμός που τους έχει επιβάλει η Ουάσιγκτον.
Με καθοριστικό τον ρόλο της Κίνας, που έχει κατορθώσει να αναπτύξει ένα διεθνές δίκτυο εμπορικών σχέσεων, οι χώρες αυτές σήμερα διαθέτουν την οικονομία κλίμακας που τις θωρακίζει από τα μέτρα της Ουάσιγκτον. Εχουν αναπτύξει μεταξύ τους σύνθετες οικονομικές και εμπορικές σχέσεις και εμπορεύονται τα πάντα, από χρυσό και πετρέλαιο μέχρι drones και πυραύλους. Και οι ανάγκες τους είναι συμβατές και συμπληρωματικές.
Η Κίνα προμηθεύεται πετρέλαιο από τρεις σημαντικές πετρελαιοπαραγωγούς χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βενεζουέλα, πληρώνοντας βέβαια σε τιμές με μεγάλη έκπτωση. Το 2023 αγόραζε από αυτές τις χώρες 11 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Παράλληλα, Ρωσία, Ιράν και Βενεζουέλα αντλούν έτσι τα αναγκαία έσοδα για να αγοράσουν προϊόντα από την Κίνα ή και να ανταλλάξουν μεταξύ τους προϊόντα στα οποία έχουν επιβάλει κυρώσεις η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της.
Μιλώντας για το θέμα στη Wall Street Journal ο Κίμπερλι Ντόνοβαν, στέλεχος της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, περιγράφει αυτήν τη συσπείρωση χωρών ως «άξονα διαφυγής από τις κυρώσεις» και επισημαίνει πως οι χώρες αυτές χρησιμοποιούν το νόμισμα της Κίνας, αλλά σε ορισμένες συναλλαγές και τα δικά τους νομίσματα, όπως και δικά τους εναλλακτικά συστήματα πληρωμών. Κατορθώνουν έτσι να περιορίσουν δραστικά τις κυρώσεις και το εμπάργκο, όπως και την πρόσβαση των δυτικών χωρών σε πληροφορίες για τα δικά τους χρηματοπιστωτικά συστήματα. Οσον αφορά ειδικότερα τις στενές οικονομικές σχέσεις Κίνας και Ρωσίας, είναι γνωστό ότι η Κίνα έχει σε μεγάλο βαθμό αναπληρώσει το κενό που έχουν αφήσει τα δυτικά προϊόντα και ειδικότερα όσα έχουν διπλή χρήση, εμπορική και στρατιωτική.
Το Πεκίνο επελαύνει και στις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής, ενισχύοντας τους δεσμούς συνεργασίας μαζί τους σε ευρύ φάσμα τομέων.
Ανάλογη διμερή συνεργασία έχουν το Ιράν με τη Βενεζουέλα, καθώς η Τεχεράνη προμηθεύει το Καράκας με όπλα, ενώ του παρέχει τεχνική υποστήριξη για τις υποδομές του κλάδου ενέργειας όπως και άλλα προϊόντα που υπόκεινται στις κυρώσεις. Σε αντάλλαγμα, το Καράκας παρέχει στην Τεχεράνη χρυσό από τα μεγάλα αποθέματα της Βενεζουέλας στον Ορινόκο.
Σύμφωνα με αξιωματούχους της Δύσης, πρόκειται για το κατ’ εξοχήν εμπόρευμα που είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς ανά τον κόσμο και το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε οποιαδήποτε χώρα να παρακάμψει το δίκτυο τραπεζικών συστημάτων της Δύσης. Πρωτίστως όμως ο ρόλος της Κίνας είναι καθοριστικός. Οπως υπογραμμίζει στη WSJ η Ντάνα Στρολ, πρώην στέλεχος του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας και σήμερα συνεργάτιδα του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον για τη Μέση Ανατολή, «η Κίνα είναι ο στρατηγικός ανταγωνιστής που θέλει και μπορεί να αναμορφώσει την παγκόσμια τάξη».
Τώρα η Κίνα επελαύνει και στις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής, ενισχύοντας τους δεσμούς συνεργασίας μαζί τους σε ευρύ φάσμα τομέων, από την τεχνητή νοημοσύνη, τις πράσινες τεχνολογίες μέχρι και τον τομέα των χρηματοοικονομικών. Στο σινοαραβικό φόρουμ που εγκαινίασε χθες ο Κινέζος πρόεδρος στο Πεκίνο, ο Σι Τζινπίνγκ υποδέχθηκε τους ηγέτες των αραβικών χωρών τονίζοντας πως «η Κίνα θα συνεργαστεί με τον αραβικό κόσμο για να αναδείξει τις μεταξύ μας σχέσεις σε πρότυπο για τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και σταθερότητας».
Η σύσφιγξη των σχέσεων είναι ήδη ορατή σε σειρά συμφωνιών. Ο κινεζικός κολοσσός των ηλεκτρονικών υπολογιστών Lenovo συνήψε προσφάτως συμφωνία με το Ριάντ που προβλέπει την πώληση μετατρέψιμων ομολόγων 2 δισ. δολ. στο κρατικό επενδυτικό ταμείο της Σαουδικής Αραβίας. Παράλληλα, η ναυαρχίδα του σαουδαραβικού πετρελαϊκού κλάδου Aramco βρίσκεται σε συνομιλίες με κινεζική εταιρεία πετροχημικών καθώς ετοιμάζεται να αγοράσει μερίδιο 1,5 δισ. δολ., ενώ η China FAW Group συμμετέχει σε κοινοπραξία για την ανάπτυξη ηλεκτροκίνητων οχημάτων και φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Αίγυπτο.
Αναλυτές της UBS υπολογίζουν πως η σύσφιγξη των σχέσεων ανάμεσα στην Κίνα και στις χώρες της Μέσης Ανατολής θα προσθέσει 400 δισ. δολ. στο παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας έως το 2030. Ανάμεσα στους προσκεκλημένους που παρευρίσκονται στο σινοαραβικό φόρουμ ήταν οι ηγέτες της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν και της Τυνησίας. Οι συνομιλίες στο πλαίσιο της συνάντησης επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο σε θέματα ταχύτατα αναπτυσσόμενων εμπορικών σχέσεων και αμοιβαίων επενδύσεων καθώς και σε ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας.
