Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη λειτουργίας του πρώτου πολυτελούς ιδιωτικού κλαμπ στα νότια προάστια, του «91 Athens Riviera, The Resort», ο πρόεδρος και CEO της Grivalia Hospitality, Γιώργος Χρυσικός, αποκαλύπτει πως όλα τα project του ομίλου σημειώνουν επιδόσεις υψηλότερες από τους στόχους των business plan, οδηγώντας τη λειτουργική κερδοφορία σε υγιή επίπεδα, με προοπτική να ξεπεράσει τα επόμενα χρόνια τα 70 εκατ.
Εκτιμά πως η αξία του ομίλου θα ξεπεράσει σύντομα το 1,5 δισ. και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο μεσοπρόθεσμα να προχωρήσει σε δημόσια εγγραφή στο Χρηματιστήριο. Μιλάει για νέα, μεγάλα project που ήδη εξετάζει η Grivalia Hospitality, ενώ εξηγεί πως το «One & Only Aesthesis» στη Γλυφάδα, που ξεκίνησε τη λειτουργία του στα τέλη του 2023, σημειώνει ήδη πληρότητα της τάξης του 100% για τους μήνες αιχμής, το «Amanzoe» στο Πόρτο Χέλι βελτιώνει συνεχώς τις επιδόσεις του, ενώ προχωρεί το project των ιδιωτικών κατοικιών εκεί, το «Avantmar» στην Πάρο, που φέτος θα έχει την πρώτη πλήρη χρονιά λειτουργίας του, έχει επίσης πολύ υψηλή πληρότητα, ενώ το «ON Residence» στη Θεσσαλονίκη έχει αναδειχθεί την επιτομή της πολυτελούς φιλοξενίας στη συμπρωτεύουσα.
Ο Γιώργος Χρυσικός θεωρεί εξαιρετικές τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού, ωστόσο επισημαίνει πως η χώρα πρέπει να στοχεύσει σε υψηλότερου καθαρού εισοδήματος επισκέπτες και όχι σε μια συνεχή αύξηση του αριθμού των ξένων ταξιδιωτών, ενώ χαρακτηρίζει την τήρηση των αυστηρότερων προτύπων βιωσιμότητας, περιβαλλοντικής και κοινωνικής, κορυφαία προτεραιότητα. Υπογραμμίζει επίσης πως πρέπει χωρίς καθυστέρηση να προχωρήσει η εκπόνηση του εθνικού χωροταξικού σχεδίου για τον τουρισμό, προκειμένου οι επενδυτές να γνωρίζουν ότι μπορούν να χτίσουν και πού, και να σταματήσουν οι αέναες καθυστερήσεις που προκαλούν οι προσφυγές και η σχετική αβεβαιότητα.
– Ο ελληνικός τουρισμός σημείωσε ήδη νέο ιστορικό ρεκόρ το 2023. Ποια είναι η πρόβλεψή σας για το μέλλον;
– Ως χώρα έχουμε τη δυνατότητα να φτάσουμε, από τα 32 με 33 εκατ. επισκέπτες ετησίως που βρισκόμαστε σήμερα, στα 40-45, ίσως και στα 50 εκατ. Δεν είμαστε άσχημα όμως ούτε εδώ που είμαστε. Και καθώς οι ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου γνωρίζουν ισχυρή επισκεψιμότητα, θα έλεγα ότι η χώρα έχει εξαιρετικές προοπτικές σε διεθνές επίπεδο. Αλλά η Ελλάδα δεν χρειάζεται να φτάσει τα παραπάνω νούμερα. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι τη στρατηγική της χώρας. Τον λεγόμενο κανόνα του 80-20, όπου το 20% των επισκεπτών φέρνει το 80% του εισοδήματος.
Πρέπει εμείς να βελτιώσουμε αυτή την αναλογία καθώς αυξάνονται οι επισκέπτες, έτσι ώστε οι μισοί, το 50% από αυτούς, να ανήκουν στην υψηλότερη εισοδηματική κατηγορία που πραγματοποιεί και τις ψηλότερες δαπάνες. Βέβαια για να γίνει αυτό χρειάζονται μεγα-επενδύσεις σε υποδομές ιδιωτικές, αλλά κυρίως δημόσιες. Υπό ένα τέτοιο σενάριο μπορούμε ακόμη και να διπλασιάσουμε τα έσοδά μας χωρίς να ρισκάρουμε τη διολίσθηση στον υπερτουρισμό. Ποιες αγορές μπορούν να μας βοηθήσουν σε αυτό; Υποθέτω οι Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και οι Βορειοευρωπαίοι, και όχι μόνο. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αυξήσουμε το ποσοστό των high-end τουριστών που δεν ξοδεύουν μόνο στο ξενοδοχείο, αλλά στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας.
– Ανησυχείτε για τον υπερτουρισμό; Τι κάνετε εσείς για το κομμάτι της βιωσιμότητας;
– Το κομμάτι sustainability, η βιωσιμότητα, είναι must. Ολοι οι ταξιδιώτες και ειδικά ο καλός τουρίστας, ο καλός επισκέπτης το έχει πλέον κατατάξει υψηλά στα κριτήριά του. Για εμάς είναι όπως σας είπα κορυφαία προτεραιότητα. Και έχουμε επενδύσει πολλά εκατ. σε αυτό. Ολες μας οι αναπτύξεις είναι πρότυπα βιωσιμότητας. Πέραν δηλαδή της προστασίας του περιβάλλοντος και της εναρμόνισης των μονάδων μας με τα κατά τόπους χαρακτηριστικά, φυσικά και κοινωνικά, δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή και στους εργαζομένους μας. Σε πλήρη ανάπτυξη θα απασχολούμε περισσότερα από 1.000 άτομα στο «One & Only Aesthesis» στη Γλυφάδα και άλλα 200 με 300 στο γειτονικό «91 Athens Riviera».
Να σημειώσω εδώ επίσης πως στην Πάρο το ξενοδοχείο μας διέθετε κτίσμα πάνω στον γιαλό, το οποίο και γκρεμίσαμε. Δεν θέλαμε να μεγιστοποιήσουμε την δόμηση αλλά να βελτιώσουμε το αποτύπωμα μας και την εμπειρία για τον πελάτη. Κανένας άλλος δεν θα το έκανε αυτό, να γκρεμίσει κάτι το οποίο είχε μπροστά στην θάλασσα. Το γκρεμίσαμε… Σας θυμίζω επίσης ότι στη Βούλα η παραλία μόλις τρία χρόνια πριν ήταν άντρο παραβατικότητας. Σήμερα έχει αναβαθμιστεί ολόκληρη η περιοχή. Αλλά και στους Πεταλιούς –το project εντάχθηκε από το Enterprise Greece στις στρατηγικές επενδύσεις την προηγούμενη Παρασκευή– δίνουμε τεράστια σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος και τη συνολική βιωσιμότητα του έργου, και οι μελέτες μας ήδη έχουν προχωρήσει και μόλις το project εγκριθεί και από τη διυπουργική επιτροπή θα υποβληθούν προς έγκριση προκειμένου να εκδοθεί το σχετικό σχέδιο ανάπτυξης στρατηγικής επένδυσης.
Πληρότητα έως και 100% στα ξενοδοχεία της Grivalia – Για εμάς είναι κορυφαία προτεραιότητα η βιωσιμότητα.
– «Τρέχετε» πολλά έργα. Ας τα πάρουμε ένα ένα. Πότε ανοίγει το «91 Athens Riviera, The Resort», τι ύψος έχει η επένδυση και πώς ακριβώς θα λειτουργεί;
– Θα ξεκινήσουμε πιλοτικά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου και κανονικά πλέον τον Ιούλιο σε μια επένδυση της τάξης των 50 εκατ. ευρώ, που παντρεύει τα concept glamping και ιδιωτικής λέσχης. Θα προσφέρει τόσο στα μέλη του όσο και στους επισκέπτες την ευκαιρία να ενωθούν υπό την κοινή επιδίωξη για ηρεμία, ευεξία και πολυτέλεια. Υλοποιείται σε σύμπραξη με τον κορυφαίο όμιλο πολυτελούς lifestyle φιλοξενίας Domes και η ετήσια συνδρομή αναμένεται να είναι χαμηλότερη από αυτή στα ακριβά ιδιωτικά κλαμπ των βορείων προαστίων. Θα υπάρξουν και οικογενειακά και εταιρικά πακέτα συνδρομών και θα υπάρξουν και πακέτα συνδυαστικά ώστε τα μέλη να μπορούν να χρησιμοποιούν και τις υποδομές του «One & Only Aesthesis».
Θα έχει επίσης εξαιρετικές υπηρεσίες στην παραλία, μεταξύ των οποίων και εστιατόριο που θα λειτουργήσει από την ομάδα του «Barbarossa Paros», το οποίο όπως και μεγάλο μέρος της παραλίας θα είναι προσβάσιμο και στο ευρύ κοινό. Κοιτάζουμε επίσης πάρα πολύ τους κανόνες συμπεριφοράς. Δηλαδή θέλουμε όποιος μπαίνει μέσα, ανεξαρτήτως ποιος είναι, να νιώθει εξαιρετικά. Είτε είναι ο πρωθυπουργός είτε απλός πολίτης. Ολοι πρέπει και θα αντιμετωπίζονται ισότιμα. Κατά την εγγραφή τα μέλη ενημερώνονται και για τον σχετικό κώδικα δεοντολογίας. Εχουμε ήδη μεγάλο ενδιαφέρον για συνδρομές και είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι και αισιόδοξοι με αυτό το project.
– Πώς προχωρεί η Πάρος και τι δείχνουν τα νούμερα του «One & Only Aesthesis»;
– Το «Avantmar» στην Πάρο σημειώνει ήδη υψηλότατες πληρότητες και κινείται πολύ πάνω από τους στόχους του business plan και μάλιστα από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του. Φέτος θα είναι η πρώτη ολόκληρη χρήση λειτουργίας. Αποτελεί μια επένδυση 20 εκατ. με εξαιρετικά χαρακτηριστικά βιωσιμότητας. Οι πληρότητες στην κορυφή της σεζόν αγγίζουν το 100%. Και προσέξτε, είναι ένα non branded ξενοδοχείο. Στο «One & Only Aesthesis», ένα έργο αξίας 300 εκατ., οι πληρότητες τους μήνες αιχμής του καλοκαιριού είναι επίσης στο 100%, και πάνω από 80% και 85% στην υπόλοιπη σεζόν.
Σύντομα ανοίγει ακόμη ένα πολυτελές εστιατόριο και παραδίδονται παραθαλάσσιοι χώροι που αναμένουμε να γίνουν σύντομα σημείο αναφοράς στα νότια προάστια. Να σας πω επίσης πως έχουμε φτιάξει μια θυγατρική, την Grivalia Services, που διαχειρίζεται ένα στόλο σκαφών αναψυχής αντίστοιχου επιπέδου με τα ξενοδοχεία μας, προκειμένου να εξυπηρετούνται οι πελάτες μας είτε για ημερήσιες εκδρομές είτε για μεγαλύτερες εξορμήσεις. Οταν ολοκληρωθεί και το έργο στους Πεταλιούς, στον στόλο θα προστεθούν και ελικόπτερα. Είναι ένα κομμάτι υποστηρικτικό, το οποίο είναι όμως και πολύ κερδοφόρο.
– Είστε ικανοποιημένοι με την επένδυσή σας στο «Amanzoe» στο Πόρτο Χέλι;
– Γνωρίζετε ότι το είχαμε αποκτήσει το καλοκαίρι του 2018 έναντι 80 εκατ. Προφανώς και η αξία του περιουσιακού στοιχείου είναι πλέον πολύ υψηλότερη, έχει βελτιωθεί η λειτουργία του συγκροτήματος και συνεχίζουμε με την ανάπτυξη κατοικιών, για τις οποίες υπάρχει υψηλό αγοραστικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό. Οταν το πήραμε είχαμε 8 βίλες και τώρα έχουμε 16. Παράλληλα έχουμε πετύχει καλύτερη συνεργασία με την Amanzoe, υπό την έννοια της προσαρμογής του μοντέλου τους στα ελληνικά δεδομένα. Να μπορούν δηλαδή, για παράδειγμα, να γίνονται κρατήσεις για λιγότερες από τέσσερις διανυκτερεύσεις. Μπορώ να σας πω αβίαστα ότι το «Amanzoe» έχει πεδίον δόξης λαμπρόν μπροστά του.
Στο 1,5 δισ. η αξία της εταιρείας, ανοιχτός ο δρόμος προς το Χ.Α.
– Με ένα τόσο μεγάλο χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων στη φιλοξενία, σκέφτεστε την εισαγωγή της Grivalia Hospitality στο Χρηματιστήριο;
– Η Grivalia Hospitality δημιουργήθηκε το 2016 και οκτώ χρόνια μετά έχει γιγαντωθεί. Είναι μια εταιρεία που στο δικό μου το μυαλό έχει αξία πάνω από 1,5 δισ. ή έστω θα έχει μια τέτοια αποτίμηση πολύ σύντομα. Είναι στη φύση αυτής της εταιρείας τα πρώτα χρόνια να ήταν ζημιογόνα. Διότι υλοποιεί πολύ μεγάλες επενδύσεις. Φέτος, στη χρήση του 2024, είναι η πρώτη χρονιά που θα γυρίσουμε σε θετικά λειτουργικά αποτελέσματα, σε EBITDA. Το EBITDA της εταιρείας σε δύο – τρία χρόνια θα είναι πάνω από 70 εκατ. Εχουμε, αν μου επιτρέπετε, μια πολυτέλεια στον όμιλο να έχουμε βασικό μέτοχο με ισχυρότατο οικονομικό εκτόπισμα και υψηλή ρευστότητα που στηρίζει το εγχείρημα.
Βασικός μέτοχος όπως ξέρετε είναι η Fairfax financial με 85%, αλλά συμμετέχουν και το management με περίπου 6%, όπως και η Eurobank με περίπου 9%. Είμαστε λοιπόν στην ωραία θέση να μην έχουμε ανάγκη αναζήτησης χρηματοδότησης μπαίνοντας για παράδειγμα στο Χρηματιστήριο. Ωστόσο θα το κάνουμε κάποια στιγμή για άλλους λόγους. Γιατί θέλουμε το concept αυτό να το ανοίξουμε κάποια στιγμή, να το ανοίξουμε και στους Ελληνες μικροεπενδυτές αλλά και σε άλλους ιδιώτες Ελληνες και ξένους. Δεν ξέρουμε πότε θα είναι το κατάλληλο σημείο να το πράξουμε. Μπορεί να είναι και σε δύο χρόνια, δεν ξέρεις ποτέ. Ενδεχομένως για την ανάπτυξη των έργων στους Πεταλιούς, στη Μύκονο αλλά και άλλα έργα που έχουμε στο τραπέζι μας, να επιδιώξουμε μια τέτοια είσοδο στο Χρηματιστήριο. Αυτό ταιριάζει και με τη φιλοσοφία της Fairfax να είναι εισηγμένες οι εταιρείες που έχει στο χαρτοφυλάκιό της.
Πρέπει να επισπευσθεί το χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό, οι επενδυτές το περιμένουν εδώ και πέντε χρόνια.
– Μιλήσατε για άλλα έργα. Ποια άλλα έργα;
– Εχουμε εντοπίσει διάφορα έργα τα οποία όταν θα ωριμάσουν και θα είναι η κατάλληλη στιγμή να τα προχωρήσουμε. Είναι έργα που εντάσσονται στη φιλοσοφία της δραστηριότητας που έχει ήδη αναπτύξει η Grivalia Hospitality.
– Τι γίνεται με τους Πεταλιούς και τη Μύκονο; Με ποιους συνεργάτες θα προχωρήσετε εκεί; Εννοώ διαχειριστές. Και σε τι βαθμό ωριμότητας βρίσκονται;
– Για το έργο στους Πεταλιούς υπάρχει ήδη μια συμφωνία για ανάπτυξη σε συνεργασία με τη Six Sensces. Εντάχτηκε ήδη στις στρατηγικές επενδύσεις από το Enterprise Greece και αναμένουμε την έγκρισή του από τη διυπουργική. Δεν περιμέναμε όμως άπραγοι· έχουμε ολοκληρώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις περιβαλλοντικές, αρχιτεκτονικές και άλλες απαιτούμενες μελέτες, και μόλις πάρουμε τις απαραίτητες εγκρίσεις είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε το έργο. Στη Μύκονο έχουμε μια κατ’ αρχήν συμφωνία με τη Mandarin. Εκεί το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε παρατηρήσεις επί του σχεδίου ανάπτυξής μας, που όμως συνδέονται με την έλλειψη χωροταξικού σχεδίου για τον τουρισμό σε ολόκληρη τη χώρα.
Ενα χωροταξικό σχέδιο που περιμένουν οι επενδυτές ήδη εδώ και σχεδόν πέντε χρόνια και το οποίο θα πρέπει να επισπευσθεί άμεσα για να δοθεί ορατότητα και προβλεψιμότητα στους επενδυτές, να προασπιστεί η βιωσιμότητα των προορισμών και να μπορέσουν να προχωρήσουν τα έργα. Μόνο έτσι θα μπει τέλος στην αυθαιρεσία, στις γκρίζες ζώνες και σε όλα τα προβλήματα που προκαλεί η νομική και πολεοδομική αβεβαιότητα. Να ξέρετε για εμάς είναι Νο 1 κανόνας όλα όσα κάνουμε να γίνονται νόμιμα και να μην υπάρχει ούτε ένα τετραγωνικό παράνομο. Δεν θα αρχίσουμε να χτίζουμε χωρίς να έχουμε τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις και πάντοτε σε πλήρη αρμονία με το περιβάλλον, την τοπική κοινωνία και τις αυστηρότερες αρχές και τους κανόνες βιωσιμότητας.
