Η φύση και η βιοποικιλότητα αποτελούν το θεμέλιο της ζωής στον πλανήτη μας και η προστασία τους αποτελεί καίρια προϋπόθεση οικολογικής ισορροπίας, αλλά και της ευημερίας και υγείας όλων μας, σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα, έχουν τεράστια οικονομική σημασία. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, περισσότερο από το 1/2 του παγκόσμιου ΑΕΠ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό περιβάλλον και τους πόρους του, ενώ η αξία των υπηρεσιών που προσφέρονται από τη φύση ανέρχεται σε τουλάχιστον 125 τρισ. δολάρια ετησίως.
Παρά ταύτα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια ανησυχητική τάση. Η βιοποικιλότητα μειώνεται με επικίνδυνους ρυθμούς, ταχύτερους από κάθε άλλη περίοδο στην ανθρώπινη Ιστορία.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, έως και ένα εκατομμύριο είδη πανίδας και χλωρίδας –από τα οκτώ εκατομμύρια που υπολογίζεται ότι υπάρχουν στον πλανήτη– αναμένεται να απειληθεί με εξαφάνιση εντός των επόμενων δεκαετιών, ενώ ερευνητές εκτιμούν ότι οι προγενέστερες μαζικές εξαφανίσεις εξάλειψαν άνω του 60% όλων των ειδών.
Οι συνέπειες είναι πολυδιάστατες. Οι φυσικές καταστροφές που προκαλούνται από την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και την κλιματική αλλαγή κοστίζουν, ήδη, περισσότερα από 300 δισ. δολάρια ετησίως. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η απώλεια της βιοποικιλότητας μπορεί να αποβεί δυσβάστακτη για την παγκόσμια οικονομία, η αξία της δεν περιορίζεται μόνο στα οικονομικά οφέλη. Είναι σημαντική για την υγεία, τον πολιτισμό, την ψυχική ευημερία και όλους τους τομείς επιχειρηματικής δραστηριότητας και δεν μπορεί πάντα να εκφραστεί με οικονομικούς όρους. Ενδεικτικά, οι υπηρεσίες οικοσυστήματος, όπως το καθαρό νερό, η επικονίαση, η ρύθμιση του κλίματος και ο έλεγχος των παρασίτων, επηρεάζουν ιδιαίτερα τη γεωργία, τη δασοκομία και τον τουρισμό. Την ίδια ώρα, η προστασία της βιοποικιλότητας μπορεί να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμη πρόσβαση σε πολύτιμους φυσικούς πόρους. Η εξορυκτική βιομηχανία, η βιομηχανία τροφίμων και η φαρμακοβιομηχανία αποτελούν παραδείγματα κλάδων που εξαρτώνται από αυτούς τους πόρους.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, κατά τη 15η σύνοδο της διάσκεψης των μερών της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα των Ηνωμένων Εθνών (COP15), σχεδόν 200 χώρες συμφώνησαν σε ένα νέο σύνολο στόχων για την ανάσχεση και την αναστροφή της απώλειας της φύσης έως το 2030. Η επιδίωξη αυτή είναι αντίστοιχη με τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου για το κλίμα και αναμένεται να επιφέρει ανατροπές σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων σε όλους τους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας. Οπως η Συμφωνία του Παρισιού το 2015 οδήγησε σε ένα μεγάλο κύμα δράσης για το κλίμα τα επόμενα χρόνια, το νέο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα θα επιταχύνει αλλαγές στις εφαρμοζόμενες πολιτικές και αναμένεται να αλλάξει τα δεδομένα στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει θέσει την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων ως έναν από τους έξι περιβαλλοντικούς στόχους του κανονισμού της ταξινομίας, στο ευρύτερο πλαίσιο της βιώσιμης χρηματοδότησης. Επιπροσθέτως, ο ευρωπαϊκός νόμος για την αποκατάσταση της φύσης, παρά τα όποια εμπόδια και καθυστερήσεις στην υιοθέτησή του, αποτελεί έναν από τους βασικούς «πυλώνες» της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το επόμενο διάστημα.
Η αποτροπή της κατάρρευσης οικοσυστημάτων και η ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας αναδεικνύονται πλέον ως κρίσιμοι παράγοντες για τη βιωσιμότητα του πλανήτη, αλλά και για την οικονομική επιτυχία των επιχειρήσεων. Υπολογίζεται πως η μετάβαση σε επιχειρηματικά μοντέλα που βάζουν σε προτεραιότητα τη φύση μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες αξίας 10 τρισ. δολαρίων και 395 εκατ. θέσεις εργασίας έως το 2030.
Ηδη, ένας αυξανόμενος αριθμός επιχειρήσεων εντάσσει την προστασία των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας στην εταιρική του κουλτούρα. Μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί υιοθετούν κριτήρια χρηματοδότησης επενδύσεων, λαμβάνοντας υπόψη προσεγγίσεις για τη μείωση ή την εξάλειψη των απωλειών στη φύση. Παράλληλα, οι περιβαλλοντικά υπεύθυνες επιχειρήσεις είναι όλο και πιο ελκυστικές για τους επενδυτές και μπορεί να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια και χαμηλότερο κόστος δανεισμού. Αυτό μπορεί να ενισχυθεί και με βάση τη βαθμολογία τους σε ESG Ratings, τα οποία λαμβάνουν υπόψη με σημαντική βαρύτητα τα θέματα βιοποικιλότητας.
Η σταδιακή στροφή σε μια οικονομία χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα, που θα σέβεται το περιβάλλον, τη φύση και τη βιοποικιλότητα, παραμένει η μοναδική κατεύθυνση για ένα βιώσιμο μέλλον. Είναι ωστόσο κρίσιμο να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων που αναλαμβάνουν το επιπλέον κόστος της μετάβασης στην πράσινη οικονομία, ενσωματώνοντας κριτήρια ESG στις στρατηγικές τους επιλογές.
Η προστασία του φυσικού κεφαλαίου και της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων οφείλει να αποτελεί βασική μέριμνα κάθε βιώσιμης οικονομίας και ευημερούσας κοινωνίας. Για εμάς στο Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η δυνατότητα πρόσβασης των επιχειρήσεων σε υγιή και ανθεκτικά οικοσυστήματα αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική τους ανάπτυξη. Είναι ευθύνη όλων μας να δράσουμε για να τη διασφαλίσουμε, διαμορφώνοντας σαφείς κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος και μέτρησης της επίπτωσης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε αυτό.
*Ο κ. Ανδρέας Σιάμισιης είναι πρόεδρος του Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
