Yπάρχουν γεγονότα που σημαδεύουν τις ζωές των ανθρώπων. Για τον Γιώργο Προβόπουλο που απεβίωσε την περασμένη Τρίτη, όλη η θητεία του ως διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο της μεγάλης κρίσης 2008-2014 ήταν μια δοκιμασία, αλλά δύο ιδιαίτερα γεγονότα υπήρξαν καθοριστικά: οι μαζικές εκροές καταθέσεων, με αποκορύφωμα το 2012 και η ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, μετά το «κούρεμα» του χρέους, που τις απογύμνωσε από κεφάλαια.
Διαχειρίσθηκε και τα δύο αποτελεσματικά και όπως λένε οι τότε στενοί συνεργάτες του, αυτά ήταν που τον έκαναν να αισθάνεται πραγματικά υπερήφανος, μετά την ολοκλήρωση της θητείας του στην Τράπεζα της Ελλάδος το 2014. Και δικαίως.
Δεν ήταν καθόλου αυτονόητο ότι θα μπορούσε να εξασφαλισθεί η ομαλή τροφοδότηση των ATM με μετρητά, όταν μεταξύ 2009 και 2012 είχαν φύγει από τις ελληνικές τράπεζες 70 δισ. ευρώ, μειώνοντας το ύψος των καταθέσεων από 230 δισ. ευρώ σε 160 δισ. ευρώ. Ο Προβόπουλος, όμως, είχε σχεδιάσει από το 2010 μια στρατηγική για τη μεταφορά μετρητών, σε συνθήκες μυστικότητας, στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας με αεροπλάνα C130, ώστε να τροφοδοτούνται οι τράπεζες και να μην υπάρχουν ελλείψεις. Τα χαρτονομίσματα έρχονταν κυρίως από Ιταλία και Αυστρία.
Αυτή τη στρατηγική επιστράτευσε και στην κορύφωση της εκροής, δύο μέρες πριν από τις δεύτερες εκλογές του 2012. «Η μέρα που χλώμιασε ο Προβόπουλος ήταν η 15η Ιουνίου, Παρασκευή πριν από τις εκλογές, όταν ενημερώθηκε ότι σε μια μέρα είχαν διαρρεύσει 3,2 δισ. ευρώ, που αντιπροσώπευαν περίπου το 1,5% του ΑΕΠ», θυμάται ο στενός του συνεργάτης τότε και σήμερα αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του ΟΠΑΠ Οδυσσέας Χριστοφόρου.
Την ίδια μέρα και την προηγούμενη, που επίσης είχαν σημειωθεί μεγάλες εκροές, εν μέσω σεναρίων για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, έφυγαν 76 και 71 φορτηγά με άκρα μυστικότητα από το Νομισματοκοπείο σε κάθε ATM της χώρας, έναντι περίπου 20 φορτηγών που έφευγαν έως τότε κατά μέσον όρο κάθε μέρα.
Σε συνθήκες μυστικότητας είχε σχεδιάσει μια στρατηγική για τη μεταφορά χρημάτων με αεροπλάνα C130 ώστε να τροφοδοτούνται οι τράπεζες.
Με αποφασιστικότητα χειρίσθηκε, εξάλλου, ο Προβόπουλος και το θέμα της αναδιάταξης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, με δύο ανακεφαλαιοποιήσεις, το 2012 και το 2014. Αποψη του τότε κεντρικού τραπεζίτη –και όχι μόνο– ήταν ότι η κρίση ξεκίνησε από τον δημόσιο τομέα και μεταδόθηκε στις τράπεζες.
Αλλωστε, μόνο από το «κούρεμα» των ομολόγων που κατείχαν οι ελληνικές τράπεζες, έχασαν 37,7 δισ. ευρώ. Η πρώτη ανακεφαλαιοποίηση έγινε το 2012, μετά τη μελέτη της BlackRock, με κεφάλαια κυρίως του Δημοσίου. Τότε ήταν που αναδείχθηκαν οι 4 συστημικές τράπεζες, αλλά έγινε και μια συνολική αναδιάρθρωση του τομέα, χωρίς να χαθούν χρήματα των αποταμιευτών. Η δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση το 2014 έγινε κυρίως με κεφάλαια ιδιωτών.
Τη συνεισφορά του στις παραπάνω δύσκολες στιγμές αναγνώρισε με τη δήλωσή του και ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος τον χαρακτήρισε ως τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος «στις πιο σκοτεινές και δύσκολες ώρες της κρίσης». Οπως ανέφερε ο κ. Βενιζέλος, ο Προβόπουλος «βοήθησε τα μέγιστα σε όλους τους δύσκολους και λεπτούς χειρισμούς που απαιτούσε η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους, η προστασία των καταθέσεων, η ευστάθεια και η ανασυγκρότηση του τραπεζικού συστήματος, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η διαφύλαξη του δημοσίου συμφέροντος».
«Λιτό, πρακτικό, συγκεκριμένο και αποτελεσματικό» τον χαρακτήρισε ο κ. Βενιζέλος, ενώ οι συνεργάτες του πρώην κεντρικού τραπεζίτη προσθέτουν ότι ήταν επίσης αυστηρός και δεν απέφευγε την αντιπαράθεση, όταν το απαιτούσαν οι συνθήκες. Χαρακτηριστικά, τον Μάρτιο του 2014 συγκρούσθηκε ανοικτά με τον τότε επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Αθήνα, Πολ Τόμσεν, ο οποίος ισχυριζόταν ότι η δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απαιτούσε 20 δισ. ευρώ, ένα ποσό που δύσκολα θα μπορούσε να εξασφαλισθεί. Ο Προβόπουλος «πάτησε πόδι», ισχυριζόμενος ότι οι ανάγκες ήταν 6-7 δισ. και αποχώρησε από τη συνάντηση. Τελικά, η ανακεφαλαιοποίηση έφτασε τα 8,3 δισ. ευρώ.
Το 2014 αισθανόταν ικανοποιημένος, απευθυνόμενος σε road show σε 200 επενδυτές, με τίτλο «From Grexit to Grecovery» που οργάνωσε η Morgan Stanley. Λίγο μετά, βέβαια, το Grexit επανήλθε στο προσκήνιο, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Είχε προειδοποιήσει από το 2009 για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό
Οι φουρτούνες ξέσπασαν από την αρχή σχεδόν της θητείας του και οι προειδοποιήσεις του το 2009 για τον εκτροχιασμό της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας έχουν σημαδέψει την ιστορία της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης. Ο ίδιος έχει πει σε συνεντεύξεις του ότι είχε εγκαίρως απευθυνθεί τόσο στον τότε πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, όσο και στον επόμενο Γιώργο Παπανδρέου για το πρόβλημα. Δημοσίως, μίλησε στις 4 Οκτωβρίου, την ημέρα των εκλογών για διψήφιο έλλειμμα, ενώ στις 9 Οκτωβρίου επισκέφθηκε το υπουργείο Οικονομικών και δήλωσε ότι το ταμειακό έλλειμμα ήταν 10% του ΑΕΠ και όδευε προς το 12%. Είχε προηγηθεί στις 6 Οκτωβρίου εσωτερική έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος (την αποκάλυψε η «Κ» τον Ιανουάριο του 2018) που μιλούσε για «πρωτοφανή δημοσιονομικό εκτροχιασμό».
Ο διάδοχός του και σημερινός διοικητής της κεντρικής τράπεζας Γιάννης Στουρνάρας έγραψε σχετικά με τη συμμετοχή στην κρίσιμη περίοδο για τη χώρα: «Είχε σημαντική συμβολή στη δημοσιονομική πολιτική και στην εξυγίανση του τραπεζικού τομέα, και από τη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο 2008-2014, διαχειρίστηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις επιπτώσεις της κρίσης χρέους στον τραπεζικό τομέα».
Η επαγγελματική πορεία του Γ. Προβόπουλου περιλαμβάνει σημαντικές θέσεις ευθύνης στον τραπεζικό τομέα. Την περίοδο 1990-93 ήταν υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Στη συνέχεια εργάσθηκε στην Alpha Bank ως μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της και το 2004 τοποθετήθηκε ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Εμπορικής και επέβλεψε την πώλησή της στην Credit Agricole. Tην περίοδο 2006-2008 υπήρξε αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς. Εχει διατελέσει, επίσης, αντιπρόεδρος του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου.
Ο ίδιος έχει πει σε συνεντεύξεις του ότι είχε εγκαίρως απευθυνθεί τόσο στον τότε πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, όσο και στον επόμενο Γιώργο Παπανδρέου για το πρόβλημα.
Γεννημένος το 1950 στον Πειραιά, ο Προβόπουλος σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1973. Με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών συνέχισε τις σπουδές του στο University of Essex του Ηνωμένου Βασιλείου, από όπου απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα (Master of Arts) στα Οικονομικά το 1974 και διδακτορικό δίπλωμα (Ph. D.) στο ίδιο αντικείμενο το 1977.
Διετέλεσε αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών την περίοδο 1979-2007.
Επίσης, διετέλεσε πρόεδρος του ομίλου Ελλάκτωρ την περίοδο 2019-2021.
Μεταξύ άλλων συμμετείχε στην υπό τον καθηγητή Α. Αγγελόπουλο Επιτροπή που συνέταξε την έκθεση για τη Σταθεροποίηση και την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας (Απρίλιος 1990), με εντολή του πρωθυπουργού της οικουμενικής κυβέρνησης, καθηγητή Ξ. Ζολώτα.
Εχει τιμηθεί το 2003 με το Βραβείο Τάξης των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών από την Ακαδημία Αθηνών, για το βιβλίο με τίτλο «Η δυναμική του χρηματοοικονομικού συστήματος» από κοινού με τον Π. Καπόπουλο.
