Οταν μια επιχείρηση κάνει διακοπή λειτουργίας στην εφορία, αυτό δεν φαίνεται στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ). Απλώς, διότι στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, η ΑΑΔΕ και το ΓΕΜΗ ακόμη δεν έχουν διασυνδεθεί, έτσι ώστε η βάση δεδομένων του ΓΕΜΗ να ενημερώνεται αυτομάτως. Επιπλέον, αν και οι επιχειρήσεις καταχωρίζουν στο ΓΕΜΗ διάφορα στοιχεία, από οικονομικές καταστάσεις έως τροποποιήσεις καταστατικών κ.ά., τα αντίστοιχα αρχεία δεν είναι σε επεξεργάσιμη μορφή, έτσι ώστε να αξιοποιούνται αυτομάτως από άλλες υπηρεσίες είτε για πρακτικούς λόγους είτε ακόμη και για άσκηση πολιτικών και λήψη μέτρων από την κυβέρνηση, αλλά και από θεσμούς όπως η Τράπεζα της Ελλάδος.
Τι συμβαίνει με άλλα εμπορικά μητρώα και μάλιστα όχι μόνο των πολύ ανεπτυγμένων βορειοευρωπαϊκών χωρών, αλλά και αυτών που βρίσκονται στη γειτονιά μας, όπως για παράδειγμα στη Βουλγαρία, στη Σερβία ή ακόμη και στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη; Εκεί μπορεί να βρει κάποιος το μετοχολόγιο των εταιρειών, πληροφορίες για τα ενέχυρα και τις εγγυήσεις, ενώ στην ίδια βάση βρίσκεται το κτηματολόγιο για να γνωρίζει ο επιχειρηματίας τις εμπορικές χρήσεις ή δίνεται η δυνατότητα από την ίδια πλατφόρμα να ανοίγει η επιχείρηση τραπεζικό λογαριασμό και να πληρώνει τους φόρους της.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε ο Γεράσιμος Γεωργόπουλος, προϊστάμενος του τμήματος θεσμικών ρυθμίσεων εταιρειών της Διεύθυνσης Εταιρειών στο υπουργείο Ανάπτυξης, ο οποίος μίλησε πρόσφατα σε σχετική εκδήλωση που διοργάνωσε το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΒΕΑ), στη Βουλγαρία όπου το ηλεκτρονικό εμπορικό μητρώο ξεκίνησε να λειτουργεί στην πραγματικότητα μετά το 2011, το μητρώο παρέχει αφενός πολύ περισσότερες πληροφορίες εμπορικής δημοσιότητας (μετοχολόγιο, στοιχεία για πτώχευση για ενέχυρα, εγγυήσεις, κτηματολόγιο), προχωρώντας στην ουσία σε αυτό που ονομάζουμε ανεπτυγμένη επιχειρησιακή δημοσιότητα και αφετέρου ακόμη περισσότερες υπηρεσίες στους χρήστες του, όπως τη δυνατότητα λήψης φορολογικών πιστοποιητικών, έκδοσης ψηφιακής υπογραφής, άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού κ.ά.
Τόσο στη Βουλγαρία όσο και στη Σερβία και τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, τα εμπορικά μητρώα αποτελούν και την κεντρική στατιστική βάση σχετικά με την επιχειρηματικότητα, λειτουργώντας έτσι ως ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο τόσο για την άσκηση ελέγχου στις επιχειρήσεις όσο και για τη χάραξη πολιτικής για το επιχειρείν.
Σε ακόμη πιο προχωρημένο στάδιο, βεβαίως, βρίσκονται εμπορικά μητρώα σε ανεπτυγμένες χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ιταλία, όπου το εμπορικό μητρώο παρέχει και υπηρεσία πληρωμών, είναι φορέας μικροχρηματοδοτήσεων, περιλαμβάνει πληροφορίες για την πιστοληπτική αξιολόγηση των επιχειρήσεων, τη βάση για τις πατέντες και γενικώς για τη διανοητική και βιομηχανική ιδιοκτησία και περιλαμβάνει ακόμη και πληροφορίες για τις επιδόσεις των εταιρειών στα κριτήρια ESG. Μάλιστα, στην Ιταλία όταν πρόκειται να δημοσιευθούν οι οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων γίνονται προσλήψεις ελεγκτών, οι οποίοι προβαίνουν στον έλεγχο των ισολογισμών, ενώ μέσω του μητρώου στη συνέχεια γίνεται και η πληρωμή των φόρων.
Στη Νέα Ζηλανδία παρέχονται ακόμη πιο προχωρημένες πρόσθετες υπηρεσίες. Μια από αυτές είναι η παροχή επενδυτικών συμβουλών για την αξιοποίηση σε επαγγελματικά ταμεία των ρευστών διαθεσίμων των επιχειρήσεων, τα οποία παρακολουθούνται μέσω του εμπορικού μητρώου.
Δεκατρία χρόνια από την 4η Απριλίου 2011, οπότε το ΓΕΜΗ τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία σε πανηγυρική τότε εκδήλωση στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών, παρουσία του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, έχουν επέλθει σημαντικές βελτιώσεις, αλλά την ίδια ώρα υπάρχουν ακόμη σημαντικές ελλείψεις.
Καθοριστικό ρόλο, βεβαίως, στην υστέρηση του ΓΕΜΗ διαδραμάτισε το γεγονός ότι στην πραγματικότητα ξεκίνησε να λειτουργεί με καθυστέρηση… 25 ετών από την κανονική ημερομηνία με βάση τις υποχρεώσεις που είχε η Ελλάδα από τη συνθήκη ένταξής της στην ΕΟΚ. Αν και η Ελλάδα έπρεπε από την 1η Ιανουαρίου 1986 να έχει εμπορικό μητρώο, διέθετε μόνο μητρώο ανωνύμων εταιρειών, το γνωστό ΜΑΕ. Καθυστέρηση υπήρξε και στη συνέχεια, καθώς αν και ο νόμος για το ΓΕΜΗ θεσπίστηκε το 2005 με τον νόμο 3419, αυτό λειτούργησε έξι χρόνια μετά και στην πραγματικότητα υπό το βάρος των πιέσεων των δανειστών.
Το ΓΕΜΗ έχει πλέον αντικαταστήσει το ΜΑΕ, που τηρούνταν στις περιφερειακές ενότητες της χώρας, το Μητρώο των Αστικών Συνεταιρισμών που τηρούνταν στα Ειρηνοδικεία, το ΦΕΚ ΤΑΕ και ΕΠΕ (δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως), καθώς και την υποχρέωση δημοσίευσης των οικονομικών καταστάσεων σε εφημερίδες. Μικρός κρίνεται και ο αριθμός των ατόμων που στελεχώνουν την κεντρική υπηρεσία του ΓΕΜΗ, μόλις 4, ενώ όλα τα υπόλοιπα άτομα βρίσκονται στις περιφερειακές υπηρεσίες.
Εντός του 2024 αναμένεται να ενεργοποιηθεί η δυνατότητα έναρξης ηλεκτρονικά, μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας μιας στάσης για όλες τις νομικές μορφές επιχειρήσεων, ενώ θα γίνεται ηλεκτρονικά και η έναρξη υποκαταστημάτων αλλοδαπών επιχειρήσεων. Τι θα γίνει με το ζήτημα της διαλειτουργικότητας του ΓΕΜΗ με την ΑΑΔΕ, τον ΕΦΚΑ, τα δικαστήρια; Για την ώρα, συναντήσεις και συζητήσεις για τον ορισμό των παραμέτρων που θα πρέπει να προστεθούν στο πλαίσιο της αναβάθμισης του ΓΕΜΗ.
Σχετικά εύκολα, πάντως, θα μπορούσε να γίνει η ενοποίηση με άλλα μητρώα, όπως προτείνει ο πρώην γενικός γραμματέας Εμπορίου Στέφανος Κομνηνός, ο οποίος είχε αναλάβει το 2011 να φτιάξει το ΓΕΜΗ κατ’ εντολήν του τότε υπουργού Ανάπτυξης Μιχ. Χρυσοχοΐδη. Οπως, για παράδειγμα, η πλατφόρμα Notify Business που λειτουργεί στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας για τη γνωστοποίηση έναρξης λειτουργίας των επιχειρήσεων. Επίσης μέσω του ΓΕΜΗ –υπό την προϋπόθεση βεβαίως της διασύνδεσης με άλλες υπηρεσίες– θα μπορούσε να γίνεται η επαγγελματική αδειοδότηση των φυσικών προσώπων, η αδειοδότηση των επιχειρήσεων, να παρέχονται υπηρεσίες της «Τειρεσίας», καθώς και να υπάρχουν μη χρηματοοικονομικά δεδομένα – π.χ. πληροφορίες για το κατά πόσο οι επιχειρήσεις πληρούν τα κριτήρια ESG.
