Το μείγμα της οικονομικής πολιτικής που θα υιοθετήσουν οι Βρυξέλλες αφορά άμεσα τη λειτουργία των επιχειρήσεων στον ευρωπαϊκό χώρο. Με τους συσχετισμούς που θα επιβάλει στα θεσμικά όργανα της Ενωσης, το αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου θα διαμορφώσει την πολιτική ατζέντα της επόμενης πενταετίας. Υπ’ αυτήν την έννοια, θα έχει αντίκτυπο στις εμπορικές πολιτικές, στις χρηματοδοτικές λύσεις στις οποίες θα έχουν πρόσβαση οι οικονομικοί συντελεστές και στις κατευθύνσεις που θα λάβει στο πεδίο το αφήγημα της ανάπτυξης.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο κατά γενική ομολογία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον κατά τ’ άλλα σκληρού ανταγωνισμού –βλ. βιομηχανικές και εμπορικές πολιτικές ΗΠΑ και Κίνας– θεωρείται η υπερβολική γραφειοκρατία. Η «κανονιστική υπερτροφία», όπως ορισμένοι την αποκαλούν, περιορίζει την ικανότητα των επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν στους ρυθμούς που επιβάλλει η διεκδίκηση του διεθνούς επιμερισμού κεφαλαίων και τεχνογνωσίας. Εξ ου και οι εκκλήσεις του ιδιωτικού τομέα αφορούν ένα «σοκ» για τη μείωση των διοικητικών βαρών, ως υπ’ αριθμόν 1 παράγοντα στο στοίχημα της ανταγωνιστικότητας.
Ετερο «αγκάθι» για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης είναι προφανώς το ενεργειακό κόστος, παράγοντας καταλυτικός για την παραγωγή και ευρύτερα για τις τιμές, με επιπτώσεις που εκτείνονται από τους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών μέχρι το λειτουργικό κόστος των ευρωπαϊκών στρατών. Η κατάσταση είναι σαφώς βελτιωμένη σε σύγκριση με το απόγειο της κρίσης που αντιμετώπισε η ευρωπαϊκή οικονομία, όταν βρέθηκε ανάμεσα στις συμπληγάδες των επιπλοκών από τα lockdowns και της γεωπολιτικής ρήξης με τη Μόσχα, που στέρησε από την Ευρώπη τα ενεργειακά αποθέματα της Ρωσίας. Ωστόσο, το κόστος παραμένει και πάλι υψηλό για την Ευρώπη, η οποία αναπτύσσει μεν τις δυνατότητες με επίκεντρο τον τομέα των ανανεώσιμων, όμως έχει ακόμη δρόμο μπροστά της αν θέλει να αμβλύνει το συγκριτικό μειονέκτημά της έναντι των ανταγωνιστών της.
Στοιχεία της ΕΥ καταδεικνύουν ότι οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Ευρώπη δεν αυξήθηκαν, αλλά αντιθέτως μειώθηκαν κατά 4%, το 2023 – οι επενδύσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία παραμένουν 11% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2019. Στα καλά νέα, η ευρωπαϊκή οικονομία απέφυγε την ύφεση διαφυλάσσοντας συγχρόνως υψηλά ποσοστά απασχόλησης. Ο πληθωρισμός έχει πλησιάσει ακόμη περισσότερο τον στόχο του 2% και η επιχειρηματική κοινότητα δικαιούται να προσδοκά πλέον ένα πιο φιλικό στις επενδύσεις επιτοκιακό περιβάλλον, ωθώντας τις προβλέψεις για ενίσχυση των ρυθμών ανάπτυξης στο υπόλοιπο του 2024 και στο 2025. Παραμένουν πάντως, αν δεν εντείνονται, οι προκλήσεις για την παραγωγικότητα της οικονομίας της, όπως προκύπτει από τις επιδόσεις βασικών χωρών της Ενωσης – όπως Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία.
Στην επερχόμενη θητεία τους, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα επιφορτιστούν με την ώθηση του διεθνούς εμπορίου της Ε.Ε. και την επιτάχυνση της πράσινης ανάπτυξης. Την ίδια ώρα, θα πρέπει να τοποθετήσουν την Ευρώπη στην πρώτη γραμμή της τεχνολογικής επανάστασης με οδηγό την τεχνητή νοημοσύνη, μεταξύ άλλων καλλιεργώντας τις δεξιότητες με τις οποίες θα οφείλουν να εφοδιαστούν οι νεότερες γενιές ώστε να αντεπεξέλθουν στις μελλοντικές –αλλά καθόλου μακρινές– εξελίξεις. Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρειάζεται σε κάθε περίπτωση να κερδίσει το στοίχημα της καινοτομίας, ιδανικά φτιάχνοντας τους δικούς της τεχνολογικούς γίγαντες, για να ακολουθήσει τη δυναμική των ΗΠΑ και της Κίνας.
Η εμβάθυνση της ενοποίησης σε τομείς όπως οι κεφαλαιαγορές θεωρείται μέρος της λύσης στην αναπτυξιακή κόπωση της Ευρώπης – η πρόοδος στην τραπεζική ένωση φαντάζει ακόμη πιο δύσκολη λόγω των αποκλίσεων στις προδιαγραφές, αλλά και τις απαιτήσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Φορολογικές μεταρρυθμίσεις και η εξέλιξη της πτωχευτικής νομοθεσίας συμπληρώνουν το μενού των παρεμβάσεων τις οποίες κατά γενική ομολογία θα πρέπει να δρομολογήσει η Ε.Ε.
Αν σε κάτι συμφωνούν όλες οι πτέρυγες του πολιτικού φάσματος στην Ευρώπη, είναι πως η Γηραιά Ηπειρος είναι αντιμέτωπη με ολοένα ισχυρότερο ανταγωνισμό από τις ΗΠΑ και την Κίνα, ιδίως μετά τον νόμο της κυβέρνησης Μπάιντεν για τη μείωση του πληθωρισμού (ΙRA) ο οποίος προσφέρει κίνητρα με τα οποία προσελκύει δραστηριότητες επιχειρήσεων από όλο τον κόσμο. Υπ’ αυτήν την έννοια, η Ε.Ε. θα πρέπει να υπερβεί τον εαυτό της απλώς και μόνο για να παραμείνει ανταγωνιστική στο διεθνές οικονομικό στερέωμα, το οποίο συνδιαμορφώνει πλέον η γεωπολιτική αστάθεια, που τείνει να λάβει τα χαρακτηριστικά ρουτίνας. Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να προβεί σε ενέργειες με τις οποίες θα στείλει ένα ισχυρό και καθαρό μήνυμα. Θα πρέπει να κάνει ξανά σαφές ότι είναι ανοιχτή για business.
