Τα πρόσωπα που διοικούν ένα νομικό πρόσωπο ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα με την προσωπική τους περιουσία, για τις φορολογικές οφειλές του νομικού προσώπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 49 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 5104/2024) και την ερμηνευτική εγκύκλιο Ε. 2173/2020, τα πρόσωπα που είναι εκτελεστικοί πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου εισοδήματος, παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) και του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους, όπως και για τους τόκους, πρόστιμα, προσαυξήσεις και οποιεσδήποτε διοικητικές χρηματικές κυρώσεις επιβάλλονται επ’ αυτών. Σημειώνεται ότι δεν θεμελιώνεται αλληλέγγυα ευθύνη για οφειλές από τέλη χαρτοσήμου ή από φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου καθόσον αυτοί δεν θεωρούνται παρακρατούμενοι ή επιρριπτόμενοι φόροι.
Οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία της αλληλέγγυας ευθύνης είναι οι ακόλουθες:
α) Οι διοικούντες να είχαν μία από τις αναφερόμενες στον νόμο ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του, είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής του.
β) Οι οφειλές του νομικού προσώπου να κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Ωστόσο, αν οι οφειλές διαπιστώνονται έπειτα από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα νοούνται τα πρόσωπα τα οποία είχαν μία εκ των ανωτέρω ιδιοτήτων κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Επίσης, εάν οι φορολογικές οφειλές έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαρύνει και τα πρόσωπα, στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθη.
γ) Οι οφειλές να μην καταβλήθηκαν ή να μην αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των διευθυνόντων. Το βάρος της απόδειξης για τη μη ύπαρξη υπαιτιότητας φέρουν τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα.
Για να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα παραπάνω, παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από την εγκύκλιο Ε. 2173/2020. Mία ανώνυμη εταιρεία η οποία διενεργεί παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών για τον Ιανουάριο του 2020 με υποχρέωση απόδοσης έως την 31η Μαρτίου 2020, αν δεν υποβάλλει δήλωση απόδοσης του παρακρατούμενου φόρου έως την ημέρα που λήγει η σχετική προθεσμία (31.3.2020), για την απόδοση των ποσών αυτών ευθύνεται αλληλεγγύως με την Α.Ε. και το φυσικό πρόσωπο που ασκεί διοίκηση κατά την 31η Μαρτίου 2020. Εάν την 1η Απριλίου 2020 αναλάβει καθήκοντα νέος διοικών, αυτός δεν ευθύνεται για την τυχόν ως άνω οφειλή, η οποία βαρύνει το πρόσωπο που την δημιούργησε.
Οσον αφορά το ζήτημα της υπαιτιότητας, στην απόφαση της ΑΑΔΕ Α.1082/2021, αναφέρονται ενδεικτικά οι ακόλουθες περιπτώσεις που αποδεικνύουν έλλειψη υπαιτιότητας:
• Αποδεδειγμένη και παρατεταμένη αδυναμία ασκήσεως καθηκόντων διοίκησης λόγω βαριάς ασθένειας.
• Εκκαθάριση του νομικού προσώπου σύμφωνα με ειδική διάταξη νόμου ή με δικαστική απόφαση, με τις οποίες προσδιορίζεται ο χρόνος και ο τρόπος ικανοποίησης των πιστωτών του νομικού προσώπου.
• Αποδεδειγμένη, αποκλειστική ανάθεση συγκεκριμένων καθηκόντων διοίκησης και εκπροσώπησης (π.χ. διευθυντής μάρκετινγκ κ.λπ.) που δεν άπτονται των φορολογικών υποχρεώσεων του νομικού προσώπου, εφόσον τα συγκεκριμένα πρόσωπα δεν έχουν αρμοδιότητα αποκλειστικής γενικής εκπροσώπησης και διαχείρισης του νομικού.
• Υπαρξη αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης ποινικού δικαστηρίου ή αμετάκλητου απαλλακτικού βουλεύματος ή απόφαση δικαστηρίου βάσει των οποίων διαπιστώνεται ρητά η έλλειψη υπαιτιότητας.
• Παραίτηση προγενέστερη της κρίσιμης περιόδου, για την οποία τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες διατυπώσεις δημοσιότητας ή αποδεδειγμένη έλλειψη αποδοχής του διορισμού ή μη ανάληψη καθηκόντων διοίκησης και διαχείρισης του νομικού προσώπου.
* Ο κ. Σταύρος Πετριδίσογλου είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής και υπεύθυνος του Φορολογικού Τμήματος της Accounting Solutions A.E. (www.accountingsolutions.gr).
