«Καμπανάκι» για τους σημαντικούς κινδύνους που δημιουργούνται σχετικά με τις προοπτικές της οικονομίας από την υστέρηση των δαπανών που σχετίζονται με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης κρούει για ακόμη μία φορά η Τράπεζα της Ελλάδος, τονίζοντας πως μπορεί να «χτυπήσει» τις επενδύσεις, και άρα την ανάπτυξη, καθώς και να περιορίσει τη δημοσιονομική ώθηση. Εξετάζοντας την περίοδο 2021-2023 επισημαίνει μάλιστα πως στην Ελλάδα, λόγω της σημαντικής υποεκτέλεσης η οποία έφτασε το 1%, η συμβολή των συνολικών επενδύσεων στον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας ήταν μικρότερη κατά 2,2% έναντι των αρχικών προβλέψεων.
Η ΤτΕ στην Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας παραθέτει τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ, σύμφωνα με τις οποίες η αξιοποίηση των πόρων του NGEU συνολικά μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ της Ευρωζώνης έως και κατά 1,5% μέχρι το 2026, μέσω της εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, της δημοσιονομικής ώθησης και της μείωσης των ασφαλίστρων κινδύνου. Η μακροοικονομική επίπτωση αναμένεται να είναι σημαντικά μεγαλύτερη για τις χώρες που επωφελούνται περισσότερο από τα κονδύλια, όπως η Ελλάδα. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει τόσο την έγκαιρη ικανοποίηση των οροσήμων και στόχων όσο και την έγκαιρη εκτέλεση των δημόσιων δαπανών.
Ωστόσο, η εμπειρία της περιόδου 2021-2023, όπως τονίζει η ΤτΕ, δείχνει ότι ορισμένοι κίνδυνοι υλοποίησης των εθνικών σχεδίων έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, με αποτέλεσμα την υποεκτέλεση των δημόσιων δαπανών που χρηματοδοτούνται από τους πόρους του RRF και την αναβολή τους για τα επόμενα έτη.
Σε πολλές χώρες οι δαπάνες ήταν αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις των εθνικών σχεδίων. Μάλιστα στην Ελλάδα, την Κροατία και τη Βουλγαρία η υποεκτέλεση εκτιμάται περίπου στο 1% του ΑΕΠ κατά μέσον όρο. Ειδικότερα για τη χώρα μας αναφέρει πως έχει καταγραφεί σημαντική υστέρηση στην εκτέλεση των συναφών δαπανών σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό (-0,8% του ΑΕΠ το 2021, -1,3% του ΑΕΠ το 2022, -0,8% του ΑΕΠ το 2023), ενώ σωρευτικά μόνο το 45% των συνολικών κονδυλίων των επιχορηγήσεων του RRF που έχουν εισπραχθεί έχει διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία.
Ο χαμηλός ρυθμός εκτέλεσης των δημόσιων δαπανών του RRF ενέχει τρεις σημαντικούς κινδύνους για την οικονομία, όπως προειδοποιεί η ΤτΕ. Πρώτον, ένα σημαντικό μέρος των διαθέσιμων κονδυλίων ενδέχεται να μην εισπραχθεί μέχρι το 2026, καθώς η εκπλήρωση των στόχων και οροσήμων συνδέεται άμεσα με την πρόοδο των έργων και την ολοκλήρωσή τους σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Δεύτερον, αυτή η μη είσπραξη ενδέχεται να οδηγήσει στην ένταξη των προγραμματισμένων έργων στο εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και στην ανάγκη χρηματοδότησής τους από εθνικούς πόρους, γεγονός που θα έχει επίπτωση στα δημοσιονομικά μεγέθη. Και τρίτον, η πρακτική των συνεχόμενων καθυστερήσεων και της οπισθοβαρούς κατανομής των σχετικών δαπανών προς το τέλος της προγραμματικής περιόδου μπορεί να οδηγήσει σε σπατάλες και κακοδιαχείριση.
Ως αποτέλεσμα της υποεκτέλεσής τους, οι δημόσιες δαπάνες που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους προκαλούν μικρότερη δημοσιονομική ώθηση σε σύγκριση με την προβλεπόμενη, όπως υπογραμμίζει η ΤτΕ. Συγκεκριμένα, κατά την Κομισιόν, η δημοσιονομική πολιτική στις χώρες της Ευρωζώνης ήταν πιο περιοριστική κατά περίπου 0,2% του δυνητικού ΑΕΠ κατά μέσον όρο ετησίως την περίοδο 2021-2023 έναντι των αρχικών προβλέψεων, ακριβώς λόγω της υποεκτέλεσης.
Ειδικότερα στην Ελλάδα και την Ισπανία, η δημοσιονομική πολιτική ήταν πιο περιοριστική κατά 0,3% του δυνητικού ΑΕΠ, σε σύγκριση με 0,6% στην Πορτογαλία και την Κροατία. Επίσης, η υποεκτέλεση των σχετικών δαπανών συνετέλεσε ώστε η συμβολή των συνολικών επενδύσεων στον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας να είναι μικρότερη. Στην Ελλάδα η σωρευτική συμβολή των συνολικών επενδύσεων στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ την περίοδο 2021-2023 ήταν μικρότερη κατά 2,2% έναντι των αρχικών προβλέψεων.
Συνεπώς, καταλήγει η ΤτΕ, καθίσταται επιτακτική η επίλυση των προβλημάτων που εμποδίζουν την έγκαιρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών δράσεων, στις οποίες βασίζονται τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ώστε να επιταχυνθεί η είσπραξη των κονδυλίων του RRF αλλά και η εκτέλεση των σχετικών δημόσιων επενδύσεων.
