Στη σύνοδο για την παγκόσμια κρίση χρέους που έγινε πριν από μερικές εβδομάδες στο Βατικανό, ο Πάπας Φραγκίσκος είπε σε τραπεζίτες και οικονομολόγους ότι οι φτωχότερες χώρες του κόσμου συνθλίβονται από το ανεξέλεγκτο χρέος και ότι οι πλούσιες χώρες οφείλουν να βοηθήσουν περισσότερο. Οι αναδυόμενες οικονομίες βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα «τσουνάμι» δημοσίου χρέους ύψους 29 τρισ. δολαρίων, σημειώνουν οι New York Times. Δεκαπέντε χώρες ξοδεύουν περισσότερα σε τόκους παρά σε εκπαίδευση, σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Εμπορίου και Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Σαράντα έξι ξοδεύουν περισσότερα σε δόσεις χρέους παρά στην υγεία. Συνολικά, το κρατικό χρέος διεθνώς είναι τετραπλάσιο σε σύγκριση με το 2000.
Ενας λόγος είναι οι υπερβολικές δαπάνες ή η κακή διαχείριση από τις κυβερνήσεις, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις τα παγκόσμια γεγονότα ενέτειναν το πρόβλημα του χρέους. Η πανδημία, για παράδειγμα, ισοπέδωσε τα κέρδη των επιχειρήσεων και τις αποδοχές των εργαζομένων, όσο τα υγειονομικά κόστη και αυτά των μέτρων στήριξης αυξάνονταν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και άλλες γεωπολιτικές εξελίξεις συνέβαλαν στην άνοδο του κόστους ενέργειας και τροφίμων. Οι κεντρικές τράπεζες ανέβασαν τα επιτόκια δανεισμού, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Η παγκόσμια ανάπτυξη επιβραδύνθηκε.
Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος υπηρέτησε ως καρδινάλιος στην Αργεντινή το 2001, στην κορύφωση δηλαδή της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας, είδε από πρώτο χέρι τη δυστυχία και τις βίαιες διαμαρτυρίες που θα μπορούσε να προκαλέσει μια κρίση χρέους. Ετσι, ζήτησε να γίνει αναδιάρθρωση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς και διαγραφή χρεών. «Ας σκεφτούμε μια νέα διεθνή χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική, η οποία θα είναι τολμηρή και δημιουργική», δήλωσε στη σύνοδο.
Τα περασμένα χρόνια, το παγκόσμιο κρατικό χρέος βρισκόταν υπό τη διαχείριση λίγων και μεγάλων τραπεζών της Δύσης, καθώς και διεθνών οργανισμών ανάπτυξης με μακρά ιστορία. Σήμερα, πλέον αυτών, οι χώρες χρωστούν σε χιλιάδες ιδιώτες και άλλους πιστωτές όπως η Κίνα, αλλά και συχνά κλείνουν κρυφές συμφωνίες χρέους που διέπονται από διαφορετικούς κανονισμούς.
Οι κλιμακούμενες εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ κατέστησαν δυσκολότερη την επίλυση κρίσεων χρέους. Και δεν υπάρχει διεθνής διαιτητής με αρμοδιότητα επί των πιστωτών για τη διευθέτηση των διαφορών. Επίσης, η χρηματοδότηση θεσμών όπως το ΔΝΤ δεν μπορεί να ακολουθήσει τον ρυθμό της αύξησης της παγκόσμιας οικονομίας ή του χρέους.
Αυτή τη στιγμή, οι προοπτικές για τα κράτη με υψηλό χρέος είναι απαισιόδοξες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν πόσο αργά αναπτύσσονται οι οικονομίες τους. Περίπου το 60% των φτωχών χωρών είτε έχουν υψηλό χρέος είτε κινδυνεύουν να αποκτήσουν, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
