Στις ακτές της Γαλλίας στον Ατλαντικό, στη Λα Ροσέλ, υπάρχει μια μονάδα παραγωγής σπάνιων γαιών που φιλοδοξεί να παίξει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια της Ευρώπης για απεξάρτηση από τα μέταλλα της Κίνας. Πριν από τέσσερις δεκαετίες ήταν μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο.
Η χημική βιομηχανία Solvay, σημερινή ιδιοκτήτρια της εν λόγω μονάδας, προσπαθεί να την επαναφέρει στις παλιές της δόξες σε μια στιγμή που η Ευρώπη επιχειρεί να αυξήσει την παραγωγή μετάλλων στρατηγικής σημασίας στο έδαφός της. Ζητούμενο είναι πρωτίστως να εξασφαλίσει όσα μέταλλα είναι αναγκαία για την πράσινη μετάβαση και προπαντός να γίνει αυτάρκης σε αυτά τα μέταλλα και γενικότερα τις πρώτες ύλες της νέας οικονομίας.
Η Κίνα έχει δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια αγορά σπάνιων γαιών, καθώς τις παράγει σε τιμές πολύ χαμηλότερες από εκείνες των δυτικών οικονομιών, χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις. Είναι άλλωστε μειωμένη σε σύγκριση με τον δυτικό κόσμο η ευαισθησία της Κίνας για το περιβάλλον και αυτό τη διευκολύνει, καθώς η εξόρυξη σπάνιων γαιών είναι εξαιρετικά επιβλαβής για το περιβάλλον. Ομως, τις δεκαετίες 1980 και 1990 η μονάδα της Λα Ροσέλ ήταν αυτή που καθόριζε τις τιμές στην παγκόσμια αγορά.
Σήμερα παράγει ετησίως 4.000 μετρικούς τόνους οξειδίων σπάνιων γαιών, παραγωγή που ωχριά μπροστά στους 298.000 μετρικούς τόνους που παρήγαγε η Κίνα το περασμένο έτος. Μέχρι στιγμής η εν λόγω μονάδα παράγει μόνον το είδος των επεξεργασμένων σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται στους καταλύτες των αυτοκινήτων και στα ηλεκτρονικά είδη και όχι το είδος των μαγνητών που απαιτούνται για την κατασκευή ηλεκτροκίνητων οχημάτων και συστημάτων για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας. Στα σχέδια της Solvay είναι πάντως να αρχίσει την παραγωγή κι αυτών των μαγνητών από το επόμενο έτος.
«Θέλουμε να επαναφέρουμε την παραγωγή μαγνητών σπάνιων γαιών πίσω στην Ευρώπη», τονίζει η Αν Νιούτενς, πρόεδρος της μονάδας της Solvay που παράγει τις σπάνιες γαίες. Η ίδια τονίζει πως δεν πρόκειται για εύκολη μετάβαση και η βιομηχανία της πρέπει να κινηθεί προσεκτικά, «καθώς πρέπει πρώτα να οικοδομήσει την αλυσίδα από την εξόρυξη στην παραγωγή μαγνητών».
Η Solvay, ένας χημικός όμιλος ηλικίας 160 ετών, ευελπιστεί πως υλοποιώντας τα σχέδιά της μέχρι το 2030 θα μπορεί να καλύπτει το 20% με 30% της ζήτησης για μαγνήτες σπάνιων γαιών. Από την πλευρά της, πάντως, η Νιούτενς παραδέχεται πως ίσως δεν καταστεί δυνατόν κάτι τέτοιο παρά μόνον μετά το 2030. Γενικότερα, άλλωστε, στελέχη της βιομηχανίας δηλώνουν απαισιόδοξα σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες της Ε.Ε. να επιτύχει τους στόχους της για την παραγωγή σπάνιων γαιών. Αν καθυστερήσει σ’ αυτούς τους στόχους που εντάσσονται στο νομοσχέδιο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, θα αναβληθεί και η επίτευξη του στόχου για μείωση και σταδιακό μηδενισμό των εκπομπών καυσαερίων.
Το σημαντικότερο είναι, όμως, ότι θα παραταθεί περαιτέρω η εξάρτηση της Γηραιάς Ηπείρου από την Κίνα, σε μια δυσάρεστη συγκυρία εντεινόμενης κρίσης ανάμεσα στη δεύτερη οικονομία του κόσμου και στο μέτωπο που έχουν σχηματίσει οι ΗΠΑ με τους συμμάχους τους, συμπεριλαμβανομένης της Ε.Ε. Σημειωτέον ότι σήμερα το 98% των μαγνητών σπάνιων γαιών που εισάγει η Ε.Ε. προέρχεται από την Κίνα.
