Φανταστείτε ότι είστε ιδιοκτήτης μιας μικρής επιχείρησης που παράγει ένα προϊόν για Αμερικανούς καταναλωτές, λόγου χάριν πλαστικά στολίδια για γκαζόν. Και για κάποιο λόγο, οι πολιτικοί προτείνουν την επιβολή φόρου 25% ή περισσότερο στις πωλήσεις ροζ φλαμίνγκο κ.ο.κ. Τι θα κάνετε εάν αυτός ο φόρος τεθεί σε ισχύ; Θα μετακυλίσετε την αύξηση στους πελάτες σας ή θα προσπαθήσετε να διατηρήσετε αμετάβλητες τις τιμές και να απορροφήσετε μόνοι σας τον φόρο; Λοιπόν, σίγουρα οι πελάτες σας θα καταλήξουν να πληρώσουν και πιθανότατα θα τους λέτε την αλήθεια. Το κόστος σας, στην πραγματικότητα θα αυξηθεί και το περιθώριο κέρδους σας πιθανότατα δεν θα είναι αρκετά υψηλό για να απορροφήσει τον φόρο, ακόμα κι αν το θέλατε.
Τώρα αλλάξτε λίγο το αφήγημα: Δεν είστε Αμερικανός επιχειρηματίας, είστε μια κινεζική εταιρεία που πουλάει προϊόντα στις ΗΠΑ και ο εν λόγω φόρος είναι δασμός. Γιατί να είναι διαφορετική η απάντηση; Κανονικά, αναμένουμε ότι το κόστος θα επιβαρύνει τους καταναλωτές στις ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ωστόσο, λατρεύει τους δασμούς και επιμένει να πληρώνονται από ξένους, ενώ επιφανείς Ρεπουμπλικανοί ισχυρίζονται ότι «η ιδέα πως οι δασμοί είναι φόρος για τους Αμερικανούς καταναλωτές είναι ένα ψέμα που προωθείται από εξωτερικούς παράγοντες όπως το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα», όπως δήλωσε πρόσφατα εκπρόσωπος της Ρεπουμπλικανικής Εθνικής Επιτροπής.
Αλλά πώς ξέρουμε ότι οι καταναλωτές πληρώνουν πραγματικά τους δασμούς; Μπορώ να προσφέρω άμεσες αποδείξεις χάρη στον Τραμπ, ο οποίος επέβαλε υψηλούς δασμούς στην Κίνα το 2018 και το 2019, δίνοντάς μας την ευκαιρία να δούμε τι συνέβη με τις τιμές. Με την ευγενική χορηγία του Ινστιτούτου Peterson για τη Διεθνή Οικονομία έχουμε την πρόσφατη ιστορία των αμερικανικών δασμών σε κινεζικά προϊόντα και αντίστροφα. Ο μέσος δασμός των ΗΠΑ στις εισαγωγές από την Κίνα αυξήθηκε το 2018 και το 2019 σε περίπου 21%, από περίπου 3%, αύξηση 18 ποσοστιαίων μονάδων. Ο μόνος τρόπος που δεν θα μπορούσε να έχει αυξήσει τις τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές θα ήταν οι κινεζικές εταιρείες να μειώσουν τις τιμές τους στις ΗΠΑ κατά παρόμοιο ποσό. Αλλά δεν το έκαναν: Η μέση τιμή των εισαγωγών από την Κίνα μειώθηκε μόνο περίπου 2%, και ακόμη και αυτή η μικρή πτώση θα μπορούσε να είναι η συνέχεια μιας μακροπρόθεσμης τάσης πτώσης των κινεζικών τιμών εξαγωγής. Ετσι, έχουμε μια αύξηση των δασμών κατά 18 μονάδες που αντισταθμίζεται από μια μείωση μόνο κατά 2% στις κινεζικές τιμές χωρίς δασμούς. Αυτό φαίνεται να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι Αμερικανοί καταναλωτές σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος.
Ποιοι καταναλωτές; Λάβετε υπόψη ότι το οικονομικό πρόγραμμα του Τραμπ είναι ένας συνδυασμός αυξήσεων φόρων με τη μορφή υψηλότερων δασμών και φορολογικών περικοπών για εταιρείες και άτομα υψηλού εισοδήματος. Εχει επικαλεστεί ακόμη και την ιδέα της αντικατάστασης του φόρου εισοδήματος με δασμούς, κάτι που σχεδόν σίγουρα δεν είναι εφικτό, αλλά μπορούμε να αναρωτηθούμε τι θα συνέβαινε εάν εισέπραττε όσο το δυνατόν περισσότερα έσοδα από τους δασμούς, μειώνοντας παράλληλα τους φόρους εισοδήματος. Το καθαρό αποτέλεσμα θα ήταν αρνητικό για το 80% του πληθυσμού και εξαιρετικά θετικό για το ανώτατο 1%. Υπάρχουν δύο λόγοι γι’ αυτό. Πρώτον, οι οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα ξοδεύουν μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους από ό,τι οι πλούσιοι, επομένως θα πλήττονταν περισσότερο. Και δεύτερον, οι φόροι εισοδήματος πληρώνονται δυσανάλογα από τους εύπορους –περίπου ο μισός πληθυσμός δεν πληρώνει–, έτσι τα οφέλη θα έφθαναν κυρίως στην κορυφή της πυραμίδας. Ποιος θα πληρώσει λοιπόν τους δασμούς που σχεδόν σίγουρα θα επιβάλει ο Τραμπ αν κερδίσει; Οχι η Κίνα ή γενικά οι ξένοι. Ολα συνηγορούν ότι το βάρος θα έπεφτε στους Αμερικανούς, κυρίως στην εργατική τάξη και τους φτωχούς.
