Υπάρχουν κάποιες μικρές αλλαγές πολιτικής που μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στη χώρα μας. Το ζήτημα είναι βεβαίως να βρούμε ποιες είναι αυτές, και να τις κάνουμε σωστά.
Μια τέτοια αλλαγή περιγράφει η ανακοίνωση του υπουργού Παιδείας Κυριάκου Πιερρακάκη ότι από το σχολικό έτος 2025-26 θα διδάσκεται στην Α΄ Λυκείου ένα επιπλέον μάθημα για τα βασικά οικονομικά μεγέθη και εργαλεία και θα εμπλουτιστούν αντιστοίχως τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση του οικονομικού εγγραμματισμού στη χώρα μας και για μια πρώτη δικαίωση της επίμονης και συστηματικής προσπάθειας όσων αναδεικνύουμε όλα αυτά τα χρόνια την ανάγκη για οικονομική παιδεία στην υποχρεωτική εκπαίδευση.
Μέχρι σήμερα, οι μαθητές και οι μαθήτριες στην Ελλάδα δεν διδάσκονται κάποιο αυτόνομο μάθημα οικονομικών παρά μόνο στην Γ΄ Λυκείου και μόνο όσοι και όσες έχουν επιλέξει τη σχετική κατεύθυνση. Οι βασικές οικονομικές αρχές διδάσκονται αποσπασματικά και χωρίς καμία συστηματικότητα στο πλαίσιο άλλων μαθημάτων όπως η Οικιακή Οικονομία και η Πολιτική Παιδεία και όλα εξαρτώνται από το φιλότιμο των εκπαιδευτικών.
Η απουσία των οικονομικών από το σχολείο έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις. Πρώτα απ’ όλα στον μετέπειτα οικονομικό προγραμματισμό των μελλοντικών ενηλίκων. Αν τα παιδιά δεν μαθαίνουν στο σχολείο τι σημαίνει οικογενειακός προϋπολογισμός, τι συνεπάγεται ένα δάνειο και η χρήση μιας πιστωτικής κάρτας, ποια είναι η σημασία της εξοικονόμησης και της αποταμίευσης, αλλά και έννοιες όπως το οριακό κόστος και ο ανατοκισμός, αυτά τα κενά είναι απολύτως βέβαιο ότι θα τα βρουν μπροστά τους. Η υπερχρέωση των ελληνικών νοικοκυριών μέσα στην κρίση, αλλά και το έλλειμμα επιχειρηματικότητας που χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σ’ αυτή την έλλειψη βασικών γνώσεων.
Δεύτερον, η άγνοια των βασικών οικονομικών εννοιών κάνει τους πολίτες εύκολα θύματα της δημαγωγίας και του λαϊκισμού, όπως τεκμηριώνει πλήθος επιστημονικών ερευνών, μεταξύ των οποίων και αυτή του καθηγητή Γεώργιου Πάνου, ο οποίος μελέτησε τη συσχέτιση του οικονομικού αναλφαβητισμού με την υποστήριξη λαϊκιστικών και δημαγωγικών πολιτικών προτάσεων. Οπως απέδειξε ξανά με τον πιο ηχηρό τρόπο η μεγάλη κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, αν κάποιος δεν έχει μάθει στο σχολείο τι είναι το δημόσιο χρέος και τι το έλλειμμα, τι είναι η ανάπτυξη και πώς σχετίζεται με το προσωπικό του εισόδημα αλλά και με τα δημόσια έσοδα και τις δυνατότητες για κοινωνική πολιτική, τότε εύκολα θα υποστηρίξει λύσεις που ακούγονται εύκολες αλλά στην πραγματικότητα είναι όχι μόνο εντελώς ανεφάρμοστες αλλά και επώδυνες, ιδίως μάλιστα για τους περισσότερο οικονομικώς αδυνάτους.
Στο ΚΕΦίΜ, η προώθηση του οικονομικού εγγραμματισμού είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της δράσης μας. Και στην κατεύθυνση αυτή, θέσαμε ως πρώτο στόχο και προϋπόθεση για κάθε περαιτέρω αισιόδοξες σκέψεις την εισαγωγή αυτόνομου μαθήματος οικονομικών στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Μέσα από πρωτοβουλίες όπως η Οικονομική Ολυμπιάδα, η μετάφραση και ελεύθερη διάθεση του οικονομικού εγχειριδίου «Οικονομικά σε 31 Ωρες», η παραγωγή εκπαιδευτικών βίντεο και κουίζ οικονομικών, αλλά και η εκτεταμένη σειρά προτάσεων πολιτικής, ερευνών, και μελετών με δημοφιλέστερη την Ημέρα Οικονομικής Ελευθερίας, επιδιώκουμε συνεχώς να διευρύνουμε τη μεγάλη συμμαχία που έχουμε διαμορφώσει τα τελευταία χρόνια για τον οικονομικό εγγραμματισμό.
Δικαιολογημένα λοιπόν πιστεύω ότι πανηγυρίζουμε για την ανακοίνωση του Κυριάκου Πιερρακάκη, όπως επίσης ομοίως δικαιολογημένα συνεχίζουμε με ακόμη μεγαλύτερη δέσμευση την προσπάθεια. Τα οικονομικά πρέπει να μπουν και στο Γυμνάσιο αλλά και στο Δημοτικό, όπως άλλωστε είχε επισημάνει πέρυσι ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης στην τελετή απονομής των βραβείων της Οικονομικής Ολυμπιάδας. Και πρέπει να διδάσκονται με τρόπο ενδιαφέροντα για τα παιδιά, πράγμα άλλωστε εύκολο καθώς τα οικονομικά αφορούν με άμεσο τρόπο τη ζωή όλων μας. Δεν είναι ζήτημα ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων. Είναι ζήτημα ποιότητας ζωής για τους αυριανούς πολίτες και δυναμισμού της εθνικής μας οικονομίας. Με απλά λόγια: Από τις επενδύσεις που μπορούμε να κάνουμε για το μέλλον, η εισαγωγή των οικονομικών στην υποχρεωτική εκπαίδευση είναι ίσως αυτή με τη μεγαλύτερη και ασφαλέστερη απόδοση!
*Ο κ. Νίκος Ρώμπαπας είναι ο γενικός διευθυντής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
