Σε μια πρωτοποριακή μελέτη της η κοινωνιολόγος Κάρι Νόργκααρντ περιέγραψε τη ζωή σε μια νορβηγική παράκτια πόλη με το φανταστικό όνομα Μπιγκντάμπι, η οποία το 2000/2001 πέρασε έναν ιδιαίτερα ζεστό χειμώνα. Το χιόνι άργησε δύο μήνες, το τοπικό χιονοδρομικό κέντρο έκλεισε όλες τις πίστες εκτός από μία, η οποία καλύφθηκε με ακριβό τεχνητό χιόνι, και ο πάγος δεν έπεσε στη λίμνη, καθιστώντας το πατινάζ και το ψάρεμα στον πάγο αδύνατα. Αυτός ο τουριστικός προορισμός με το πλήθος των ανθρώπων, που τριγυρνούσε στον πάγο τον χειμώνα, μετατράπηκε σε παγίδα θανάτου. Μια γυναίκα πνίγηκε, όταν ο συνήθως παχύς πάγος, όπου πατούσε, έσπασε. Αν και οι τοπικές εφημερίδες και οι κάτοικοι συνέδεσαν τον ασυνήθιστο καιρό με την υπερθέρμανση του πλανήτη και παρότι οι επιχειρήσεις, που εξαρτώνται από τον χειμερινό τουρισμό, επλήγησαν σοβαρά, η αδράνεια παρέμεινε. «Αυτό που με μπέρδεψε», έγραψε η Νόργκααρντ, συνοψίζοντας τη μελέτη της «Ζώντας σε άρνηση», «ήταν ότι οι άνθρωποι γνώριζαν ξεκάθαρα την υπερθέρμανση του πλανήτη ως φαινόμενο, αλλά η καθημερινή ζωή στην πόλη τους δεν άλλαξε».
Πέρυσι ξεκινήσαμε με τη Μαρίκα Παλμέρ Ριβέρα, ερευνήτρια σε θέματα κλίματος στη Σουηδική Συνομοσπονδία Συνδικάτων, συνεντεύξεις σε τέσσερις κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούσες αγροτικές κοινότητες, που επηρεάστηκαν από δασικές πυρκαγιές, πλημμύρες ή ξηρασίες. Οι κάτοικοι αυτών των κοινοτήτων έδειχναν να έχουν πλήρη επίγνωση της κλιματικής αλλαγής και δεν ζούσαν στην άρνηση. «Υπήρξαν χειμώνες που τον Ιανουάριο είχαν μόνο βροχή και χιονόνερο. Μετά υπήρξαν χειμώνες που είχαμε κυριολεκτικά δύο μέτρα χιόνι μέχρι την κορυφή της μηλιάς», μας είπε μια γυναίκα. Στη Σολεφτέα, στο Λζουσντάλ, στη Φαγκέρστα και στη Μάλιλα οι άνθρωποι ανησυχούσαν περισσότερο για το τέλος του μήνα παρά για το τέλος του κόσμου. Η κρίση του κόστους ζωής έχει πλήξει σκληρά τις αγροτικές κοινότητες, όπου τα περιθώρια ήταν μικρά ήδη πριν εκτιναχθούν οι τιμές. «Το ρεύμα και τα τρόφιμα ακριβαίνουν», μας είπε μια 29χρονη γυναίκα στη Μάλιλα. «Αυξάνονται τα πάντα εκτός από τον μισθό», είπε ένας 38χρονος στο Λζουσντάλ. Ο πληθωρισμός έχει επηρεάσει την πρόνοια, τα σχολεία, τη φροντίδα των παιδιών και την κοινωνική μέριμνα – το αυξανόμενο κόστος οδηγεί σε περικοπές και απολύσεις παντού.
Στη Σουηδία, όπως και στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει η αίσθηση ότι η κοινωνία και το κράτος αποσύρονται. Ακριβώς όπως οι Βρετανοί φοβούνται την υποχρηματοδότηση του εθνικού συστήματος υγείας, έτσι και οι ανησυχίες για την περίθαλψη εμφανίστηκαν ξανά και ξανά στις συνομιλίες μας. Στη Σολεφτέα το μαιευτήριο έκλεισε. Οι έγκυοι ταξιδεύουν για ώρες σε κακοσυντηρημένους δρόμους για να γεννήσουν και μερικές φορές τα μωρά γεννιούνται στην άκρη του δρόμου. Ζώντας σε άρνηση αυτού που πραγματικά χρειάζεται για να δρομολογηθεί μια πράσινη μετάβαση, η μεγάλη ρυπογόνα παγκόσμια ελίτ σκοπεύει να συνεχίσει να αποσείει πάσα ευθύνη για αλλαγή του καταστροφικού της τρόπου ζωής, ενώ η μεσαία τάξη βαυκαλίζεται ότι μπορεί να σώσει τον κόσμο με το να γίνει χορτοφάγος και να κάνει ποδήλατο. Η μελέτη μας επιβεβαιώνει ότι οι άνθρωποι έχουν γνώση της κλιματικής αλλαγής και αδυνατούν να αντεπεξέλθουν. Ο Αμάρτια Σεν μας υπενθυμίζει ότι η ενίσχυση των ικανοτήτων των ανθρώπων είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη. Αυτές θα περιλαμβάνουν μεθόδους αντιμετώπισης των αναπόφευκτων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, όπως μέσω της κατασκευής αντιπλημμυρικών αναχωμάτων και της δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών στα δάση, αλλά και μέτρα για να ανταποκριθούν οι άνθρωποι στο κόστος της μετάβασης. Ολα αυτά, τέλος, θα απαιτήσουν ανακατανομή των πόρων, από τις αστικές στις αγροτικές περιοχές, από τις πλούσιες στις φτωχές.
Το άρθρο είναι κοινή δημοσίευση της socialeurope.eu και της ιστοσελίδας του Ινστιτούτου Φρίντριχ Εμπερτ https://www.ips-journal.eu.
