Με τη μερική ιδιωτικοποίηση των διαχειριστών του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας εμφανίζονται σταδιακά μεταβολές στον τρόπο που επιτελούν τον ρόλο τους ως μονοπωλιακές και ρυθμιζόμενες οικονομικά από την πολιτεία, εν προκειμένω τη ΡΑΑΕΥ, επιχειρήσεις. Αναφερόμαστε στον ΑΔΜΗΕ που κατέχει και διαχειρίζεται το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή το δίκτυο υψηλής τάσης της χώρας μαζί και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις της με τις γειτονικές, και στον ΔΕΔΔΗΕ που διαχειρίζεται και λειτουργεί το εγχώριο δίκτυο μέσης και χαμηλής τάσης.
Μια βασική διαφοροποίηση αφορά την επίταση της αναζήτησης νέων έργων και δραστηριοτήτων. Η πράσινη μετάβαση, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιωτικών συστημάτων της χώρας και η ψηφιοποίηση των δικτύων αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν ουσιαστικές ευκαιρίες για τους διαχειριστές. Εχουν αποβεί μάλιστα και σε εθνικό επίπεδο οικονομικώς επωφελείς, απεξαρτώντας μας σε σημαντικό βαθμό από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Μέσω της τεχνογνωσίας υποθαλάσσιων ηλεκτρικών διασυνδέσεων που σωρεύτηκε σταδιακά στον ΑΔΜΗΕ, έκαναν όμως την εμφάνισή τους και projects διασύνδεσής μας με χώρες που δεν εφάπτονται απευθείας της Ελλάδας και που φαίνεται πως συνιστούν κυρίαρχη πλέον τάση στα business plans του διαχειριστή, στοχεύοντας και σε premium ρυθμιζόμενες, ωστόσο, αποδόσεις μέσω των εγχώριων λογαριασμών ρεύματος.
Τον Οκτώβριο του 2023 ο ΑΔΜΗΕ κατέστη project promoter του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου και εν συνεχεία Ισραήλ, καταβάλλοντας «με το καλημέρα» και σημαντικά κεφάλαια ύψους 130 εκατ. ευρώ. Το έργο, δυστυχώς, κατόπιν της μεταβίβασής του στον ΑΔΜΗΕ αντιμετωπίζει συστηματικές αμφισβητήσεις από την κυπριακή πλευρά, η οποία, παραγνωρίζοντας σοβαρούς γεωπολιτικούς λόγους που αφορούν πρωτίστως την ίδια, το διυλίζει και ως προς τη σκοπιά της ποσοτικοποίησης της «καθαρής» ωφέλειας για την οικονομία της, ίσως όμως και για την απομάστευση από τους Ελληνες καταναλωτές πρόσθετων πόρων μέσω υψηλότερων για εμάς τελών δικτύου.
Η Ελλάδα ήδη αντιμετωπίζει προβλήματα υπερδυναμικότητας στο ηλεκτρικό της σύστημα, που οδηγούν σε περικοπές τις εγχώριες ΑΠΕ.
Για τους παροικούντες την ενεργειακή αγορά, οι αναστολές των Κυπρίων σχετίζονται οπωσδήποτε με τον μαρασμό του εμπορίου πετρελαιοειδών που σήμερα τροφοδοτούν τους θερμικούς σταθμούς τους και οπωσδήποτε και με τις τεκτονικές μεταβολές που θα επιφέρει η λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Μεγαλονήσου. Για τους μη επαΐοντες, οι φόβοι αυτοί αναφέρονται εν πολλοίς και στα προβλήματα από τη μετάδοση των μηδενικών/αρνητικών χονδρεμπορικών τιμών από τις οποίες «πάσχει» συνολικά η ευρωπαϊκή ήπειρος λόγω της υπερδυναμικότητας των ανανεώσιμων σε μεγάλα πλέον διαστήματα του πραγματικού χρόνου και αλυσιτελώς στη μετατροπή της σε καθαρό εισαγωγέα ηλεκτρισμού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα περιθώρια και τη βιωσιμότητα λειτουργίας των δικών της ανανεώσιμων μονάδων. Είναι χαρακτηριστικό πως ως εναλλακτικό σχέδιο από την Κύπρο έχει προβληθεί η παραμονή της σε καθεστώς αυτόνομου ηλεκτρικού συστήματος με παράλληλη ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, ούτως ώστε να επιτύχει τους πράσινους στόχους της με αποκλειστικά δική της εγχώρια παραγωγή. Εν γένει για οικονομίες που η μεταποίηση και οι εξαγωγές δεν έχουν κυρίαρχο ρόλο στο ΑΕΠ, η εγχώρια παραγόμενη πράσινη ηλεκτρική ενέργεια, ιδίως αν προέρχεται από κοινωνικά πλατιά βάση, ακόμη και κατά τι ακριβότερη, είναι προτιμητέα από την εισαγόμενη.
Ευχόμενοι να καταλήξει στο καλύτερο δυνατό για όλους αποτέλεσμα η διελκυστίνδα με τους αδελφούς Κυπρίους, δεν μπορούμε να αντισταθούμε στον πειρασμό να προβληματιστούμε με αντίστοιχα οικονομικά κριτήρια και επί της δικής μας εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για ανάλογες περιπτώσεις. Αναφερόμαστε εν προκειμένω στη φιλόδοξη ηλεκτρική διασύνδεση της Ελλάδας με την Αίγυπτο καθώς και με τη Σαουδική Αραβία, projects στα οποία (ή θα) συμμετέχει ενεργά ο ΑΔΜΗΕ και βεβαιωμένα έχουν για τη χώρα μας εισαγωγικό προσανατολισμό. Υπογραμμίζουμε μάλιστα πως τα projects αυτά, χωρίς προηγούμενη ποσοτική ανάλυση και μελέτη ως προς τις καθαρές οικονομικές ωφέλειες που θα αποκομίσει η πατρίδα μας και η εσωτερική μας αγορά μακροπρόθεσμα, επισπεύδονται μέσα από γενικόλογες επί των ωφελειών αναφορές, ωσάν δηλαδή οι επενδυτικές αποφάσεις να έχουν ήδη «κλειδώσει» και μάλιστα σε υψηλότατο επίπεδο αξιωματούχων. Και αν μεν για τους ιδιώτες που προωθούν εργολαβικά τα εν λόγω έργα αυτό είναι αυτονόητο, για τον ΑΔΜΗΕ στο πλαίσιο του μονοπωλιακού και ρυθμιζόμενου –υπογραμμίζουμε– ρόλου του και ως εθνικού διαχειριστή του συστήματος τα πράγματα θα έπρεπε να ήταν διαφορετικά.
*Ο δρ Στέλιος Λουμάκης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ).
