Οι χώρες του Νότου είναι αντιμέτωπες με τις πιο δυσμενείς δημογραφικές τάσεις στην Ευρώπη, οι οποίες αναμένεται να επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο τις επόμενες δεκαετίες, υποστηρίζει η UBS. Μάλιστα, η Ελλάδα τοποθετείται στην τέταρτη χειρότερη θέση σε ό,τι αφορά δημογραφικούς δείκτες, όπως η αύξηση του πληθυσμού, τα ποσοστά γονιμότητας, το προσδόκιμο ζωής και τα άτομα σε ηλικία εργασίας.
Πιο αναλυτικά, όπως σημειώνει η UBS, η Ευρώπη υφίσταται μια δραματική δημογραφική αλλαγή. Από τώρα έως το 2050 ο πληθυσμός της Ε.Ε. αναμένεται να συρρικνωθεί από 447 εκατ. σε 423 εκατ. – μείωση κατά 24 εκατ. ή 5,4%. Η πτώση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία, είναι πιθανό να είναι ακόμη πιο έντονη – από 286 εκατ. σε 237 εκατ., μείωση 17%. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ε.Ε. θα μειώνεται κατά μέσον όρο περίπου κατά 1,7 εκατ. ή 0,6% του συνολικού πληθυσμού σε ηλικία εργασίας.
Η δημογραφική μετάβαση δεν σημαίνει απλώς ότι η Ευρώπη θα έχει όλο και λιγότερους ανθρώπους που εργάζονται, όπως τονίζει η UBS, σημαίνει επίσης ότι η μέση ηλικία εργασίας αυξάνεται. Το συνολικό κόστος της γήρανσης (δηλαδή δαπάνες για συντάξεις, υγειονομική περίθαλψη, μακροχρόνια περίθαλψη, κ.λπ.) υπολογίζεται στο 24,2% του ΑΕΠ της Ε.Ε. το 2023 και αναμένεται να αυξηθεί στο 25,5% έως το 2050. Συνολικά η δημογραφική μετάβαση θα έχει σημαντικές συνέπειες για την τάση της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, την παραγωγικότητα και τις τάσεις των δαπανών, καθώς και τα δημόσια οικονομικά, ενώ μπορεί επίσης να υπάρξει αντίκτυπος στον πληθωρισμό και στα επιτόκια.
Η νότια Ευρώπη αντιμετωπίζει την πιο δυσμενή δημογραφική τάση, όπως επισημαίνει ο ελβετικός οίκος. Με βάση έξι βασικούς δημογραφικούς δείκτες εξάγει τα ακόλουθα συμπεράσματα: Πρώτον, οι νότιες χώρες –Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ελλάδα– αντιμετωπίζουν επί του παρόντος τις πιο δυσμενείς δημογραφικές τάσεις, καταγράφοντας τους ταχύτερους ρυθμούς μείωσης του πληθυσμού, ενώ τα σκανδιναβικά κράτη –Σουηδία, Νορβηγία και Δανία– εμφανίζονται να είναι σχετικά καλύτερα τοποθετημένα.
Δεύτερον, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στην Ελλάδα και την Ισπανία, οι δημογραφικές τάσεις θα επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο τις επόμενες δεκαετίες. Από τώρα έως το 2050 ο ισπανικός πληθυσμός σε ηλικία εργασίας θα μειωθεί κατά 290.000 ετησίως, ή 0,9%, ενώ ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας στην Ιταλία αναμένεται να μειωθεί κατά 370.000 ετησίως, δηλαδή 0,7%. Στην Ελλάδα εκτιμάται πως στην τρέχουσα δεκαετία ο πληθυσμός θα μειωθεί κατά 44.000 ετησίως, το 2030-2039 κατά 68.000 ετησίως και το 2040-2049 κατά 71.000 ετησίως, μια μείωση περίπου 1% κάθε χρόνο κατά μέσον όρο.
Οι μεγάλες χώρες
Τρίτον, στις μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης, η Γερμανία βρίσκεται στη λιγότερο ευνοϊκή θέση (με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας να αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 8 εκατ., ή 0,6% ετησίως, έως το 2050), ενώ η Γαλλία βρίσκεται σε σχετικά καλύτερη θέση (με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας να αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 2,6 εκατ., ή 0,2% ετησίως έως το 2050). Οπως καταλήγει η UBS, δύο είναι οι δυνάμεις που θα μπορούσαν να μετριάσουν την αρνητική δημογραφική τάση: η υψηλότερη συμμετοχή στην εργασία και η μετανάστευση. Ωστόσο, καμία από τις δύο δεν φαίνεται να μπορεί να αντισταθμίσει πλήρως τη μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας.
