Η τουριστική κίνηση αυξήθηκε στην Ευρώπη μετά την πανδημία, επιδεινώνοντας τα προβλήματα στις υποδομές, αλλοιώνοντας τον τοπικό χαρακτήρα και ενισχύοντας τις οικονομικές ανισορροπίες σε δημοφιλείς προορισμούς, από τη Βενετία μέχρι τη Σαντορίνη. Σε μια προσπάθεια να ελέγξουν τα πλήθη των επισκεπτών, οι τοπικές Αρχές επιβάλλουν χρεώσεις, ανώτατα όρια, ακόμη και προσωρινές απαγορεύσεις, με περιορισμένα ωστόσο ποσοστά επιτυχίας σε ένα καλοκαίρι με ρεκόρ αφίξεων.
Για μια ακόμη χρονιά, γράφει το Bloomberg, τα ασβεστωμένα σοκάκια της Σαντορίνης θα πλημμυρίσουν με εκατομμύρια επισκέπτες, σε ένα φαινόμενο ωστόσο που δεν χαροποιεί τους πάντες. «Ο τουρισμός καταστρέφει τους αμπελώνες», λέει ο οινοπαραγωγός Ματθαίος Αργυρός, που συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση από το 1903 και προειδοποιεί ότι οι τιμές γεωργικής γης έχουν εκτοξευθεί, καθώς οι κατασκευαστές αναζητούν χώρο για να χτίσουν επιπλέον καταλύματα. Η παραγωγή σταφυλιών έχει μειωθεί κατά σχεδόν 50% τα τελευταία 20 χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Ενωση Οινοποιών Σαντορίνης και κινδυνεύει να μηδενιστεί έως το 2041 αν δεν υπάρξει παρέμβαση. Η έλλειψη νερού καθιστά δυσκολότερη την καλλιέργεια, ενώ ο κλάδος δυσκολεύεται να βρει εργαζομένους, καθώς απασχολούνται μαζικά πλέον στην τουριστική βιομηχανία.
«Θα είναι μια πολύ κακή χρονιά για τη Σαντορίνη», η οποία αναμένει 3,4 εκατ. τουρίστες, παρά το γεγονός ότι οι τοπικές αρχές ζητούν όρια από το 2012, λέει ο δήμαρχος Νίκος Ζώρζος. Το νησί δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά «ούτε ένα κρεβάτι παραπάνω», πρόσθεσε, ακόμη κι αν βελτιωθούν οι υποδομές. Ο δήμος δεν μπορεί να επιβάλει απαγόρευση οικοδομικών εργασιών, γι’ αυτό ζητάει από την κεντρική κυβέρνηση να αναλάβει δράση. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναγνωρίσει ότι η περιοχή αντιμετωπίζει πρόβλημα «υπερτουρισμού» και ανακοίνωσε σχέδια για τον περιορισμό των κρουαζιερόπλοιων στα δημοφιλή νησιά της χώρας. Η κυβέρνηση θέλει επίσης να επιβάλει περιορισμούς στη βραχυπρόθεσμη μίσθωση σε περιοχές που υποφέρουν από τον υπερτουρισμό, τόσο στο Αιγαίο όσο και στο Ιόνιο, έχοντας συντάξει νομοσχέδιο το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση. Το πρόβλημα έχει αναγνωρίσει και η Κομισιόν, τονίζοντας σε έκθεση του 2018 ότι οι επισκέπτες απέφεραν μεν 1 δισ. ευρώ ετησίως στη Σαντορίνη, ορισμένες από τις αρνητικές επιπτώσεις όμως «έχουν μόνιμες συνέπειες στο νησί».
Το καλοκαίρι του 2023 οι Ελληνες «ανέκτησαν» ξανά τις παραλίες από τις ξαπλώστρες και τα μπιτς μπαρ, ύστερα από διαμαρτυρία, γνωστή ως «κίνημα της πετσέτας». Η κυβέρνηση υιοθέτησε αυστηρότερους κανόνες για τη χρήση των παραλιών και φρόντισε να εφαρμόζονται με συχνούς ελέγχους. Το διακύβευμα ωστόσο είναι μεγάλο για την ελληνική οικονομία. Επειτα από μία και πλέον δεκαετία λιτότητας μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, το ΑΕΠ παραμένει πολύ χαμηλότερο από ό,τι πριν από το 2008. Ο τουρισμός ήταν ένα φωτεινό σημείο, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής το 2023. Η χώρα, σημειωτέον, προσέλκυσε 32,7 εκατ. τουρίστες το 2023, 18% περισσότερους από πέρυσι, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος.
Η δυσαρέσκεια είναι κοινή σε πολλούς αγαπημένους προορισμούς της Ευρώπης, που «βουλιάζουν» από τουρίστες. Η Βενετία εισήγαγε φέτος ένα τέλος εισόδου, ενώ στους ισπανικούς προορισμούς της Μαγιόρκα, των Καναρίων Νήσων και της Βαρκελώνης οι ντόπιοι διαμαρτύρονται και θέλουν να ανακτήσουν τον τόπο τους από τους επισκέπτες. «Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο σε λίγα νησιά και σίγουρα δεν είναι μόνο ελληνικό», συνοψίζει ο Ιωάννης Σπιλάνης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Το πρόβλημα ήταν περισσότερο από προφανές τουλάχιστον από το 2018, μετά ήρθε η πανδημία και το ξεχάσαμε και σπεύσαμε να επαναφέρουμε τα ταξίδια και τον τουρισμό για να καλύψουμε τη ζημιά».
