Η Ευρώπη έχει επιδείξει σημαντική ανθεκτικότητα απέναντι σε μια σειρά οικονομικών σοκ, όπως η πανδημία και η ενεργειακή κρίση, ωστόσο ανθεκτικότητα δεν σημαίνει και ανάπτυξη. Αντίθετα, η Ευρώπη έχει εγκλωβιστεί σε χαμηλές πτήσεις ανάπτυξης, κάτι που θα επιδεινώσει την ήδη αδύναμη δημοσιονομική εικόνα και σημαντικό μέρος του προβλήματος, όπως σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης S&P, είναι το μεγάλο χάσμα παραγωγικότητας το οποίο για να κλείσει χρειάζονται θαρραλέα μέτρα ή ένα νέο… οικονομικό σοκ. Στα… καλά νέα, η Ελλάδα είναι –κατά τον οίκο– μεταξύ των λίγων χωρών που ξεχωρίζουν, λόγω της συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής και της υπεραπόδοσης της οικονομίας. Πιο αναλυτικά, όπως επισημαίνει η S&P, ενώ η σταδιακή ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών είναι ευπρόσδεκτα νέα, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης είναι μια διαρκής αδυναμία, που αντανακλά τη γήρανση των δημογραφικών στοιχείων, διαρθρωτικούς παράγοντες, καθώς και την αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να λειτουργεί ως ενιαίο οικονομικό μπλοκ. Η χαμηλή ανάπτυξη θα επιδεινώσει τα ήδη αδύναμα δημοσιονομικά και τις αξιολογήσεις των περισσότερων χωρών, προειδοποιεί ο οίκος.
Στο πλαίσιο αυτό, η S&P ξεχωρίζει τις «τρεις μικρότερες οικονομίες που στο παρελθόν βρέθηκαν σε προγράμματα διάσωσης», όπως σημειώνει –την Ελλάδα, την Κύπρο και την Πορτογαλία– οι οποίες συνεχίζουν να εφαρμόζουν συνετά δημοσιονομικά πλαίσια και να αποπληρώνουν το δημόσιο χρέος, ενώ αναπτύσσονται ταχύτερα από τις υπόλοιπες. Ειδικά για την Ελλάδα αναφέρει πως η ανάπτυξη θα κινηθεί στο 2,4% φέτος, στο 2,5% το 2025, στο 2,4% το 2026 και στο 2,3% το 2027, τη στιγμή που οι μεγάλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, θα καταγράψουν ρυθμούς της τάξης του 0,3% και 0,9% φέτος, αντίστοιχα, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια δεν θα ξεπεράσουν το 1,2% και το 1,4% κατά μέσον όρο. Μάλιστα επισημαίνει πως θα μπορούσε να αναβαθμίσει την αξιολόγηση της Ελλάδας στους επόμενους 24 μήνες εάν ο δείκτης χρέους μειωθεί περαιτέρω και πλησιάσει τα επίπεδα άλλων χωρών, κάτι που ο οίκος πιστεύει ότι η κυβέρνηση μπορεί να το πετύχει μέσω της συνέχισης των μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, της αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και της διατήρησης σταθερών πρωτογενών πλεονασμάτων για παρατεταμένη περίοδο.
Επιστρέφοντας στη γενικότερη εικόνα της Ε.Ε., η S&P εστιάζει σε αυτό που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες, τη χαμηλή παραγωγικότητα, κάτι το οποίο στο μέλλον αναμένεται να επιβαρύνει κι άλλο τη δυναμική της ανάπτυξης. Αν και ο πληθυσμός της Ε.Ε. είναι 37% μεγαλύτερος από τις ΗΠΑ, το ονομαστικό ΑΕΠ είναι 26% μικρότερο και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ 46% μικρότερο. Επιπλέον, το χάσμα παραγωγικότητας μεταξύ της Ζώνης του Ευρώ και των ΗΠΑ σε ΑΕΠ ανά ώρα εργασίας διευρύνθηκε από 7% το 1999 σε 23% πέρυσι.
«Αυτό είναι το αποτέλεσμα της αποτυχίας της Ε.Ε. να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της ενιαίας αγοράς για οικονομίες κλίμακας», τονίζει. Οι στρατηγικές ανάπτυξης αφήνονται στις εθνικές κυβερνήσεις να τις αποφασίσουν και οι περισσότερες δίνουν προτεραιότητα στις πολιτικές για την προστασία των εθνικών εταιρειών – αναστέλλοντας την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και θέτοντας φραγμούς στις επαγγελματικές υπηρεσίες, στο εμπόριο και την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Αυτό αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη, κάτι που είναι ορατό στη διεύρυνση του χάσματος παραγωγικότητας της Ε.Ε. έναντι των ΗΠΑ.
Οι λύσεις στα παραπάνω περιλαμβάνουν μια σειρά από σημαντικές θεσμικές αλλαγές για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: μετάβαση σε μια σωστή δημοσιονομική ένωση με μόνιμες και σημαντικές δημοσιονομικές μεταβιβάσεις και ένα κοινό ευρωομόλογο. Ωστόσο, όπως έδειξαν και οι ευρωεκλογές, τα περισσότερα εκλογικά σώματα δεν θέλουν τέτοιες μεταρρυθμίσεις. Η μόνη περίπτωση να επανεξετάσουν αυτές τους τις θέσεις είναι ένα νέο παγκόσμιο οικονομικό σοκ, καταλήγει η S&P.
