Ρεκόρ σημείωσαν στην Ε.Ε. τα περιστατικά απάτης και νοθείας στο ελαιόλαδο, μετά την εκτόξευση της τιμής του «υγρού χρυσού». Η Ε.Ε. κατέγραψε κατακόρυφη αύξηση στις περιπτώσεις με ψευδείς ετικέτες ελαιολάδου το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις τροφοδότησαν αύξηση σε βασικά είδη εστίασης. Το κόστος του ελαιολάδου έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2018, με την παραγωγή να πλήττεται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκλήθηκαν από την κλιματική κρίση και άλλους παράγοντες. Καθώς η τιμή εκτοξεύθηκε, αυξήθηκε παράλληλα ο αριθμός των «διασυνοριακών ειδοποιήσεων στην Ε.Ε.», οι οποίες περιλαμβάνουν εσφαλμένη σήμανση, πιθανή απάτη και περιπτώσεις που αφορούν μολυσμένα λάδια. Το πρώτο τρίμηνο του 2018 καταγράφηκαν μόλις 15 τέτοιες περιπτώσεις, αριθμός που ανήλθε σε 50 περιπτώσεις το πρώτο τρίμηνο του 2024, σε μια υπερτριπλάσια αύξηση, σύμφωνα με τον Guardian.
Οι εν λόγω περιπτώσεις, ωστόσο, είναι μόνο εκείνες που έχουν εντοπιστεί και αναφερθεί από τα κράτη-μέλη στη Γενική Διεύθυνση Υγείας της Ε.Ε. και οι ειδικοί λένε ότι το πραγματικό μέγεθος της απάτης είναι πιθανόν πολύ υψηλότερο. Στη λίστα περιλαμβάνονται λάδια μολυσμένα με μη εγκεκριμένες ουσίες, όπως φυτοφάρμακα και ορυκτέλαια, μία περίπτωση κατά την οποία ανακαλύφθηκαν θραύσματα γυαλιού αλλά και περιστατικά όπου το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο βρέθηκε νοθευμένο με λάδια φτωχότερης ή φθηνότερης ποιότητας και αρκετές περιπτώσεις παραπλανητικής ή ψευδούς επισήμανσης στη χώρα προέλευσης. Τον Φεβρουάριο, σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Γερμανία ανέφερε ένα περιστατικό «ελαίου λαμπάντε» (βιομηχανικό) από το Ισραήλ, ποιότητας που θεωρείται ακατάλληλη για ανθρώπινη κατανάλωση χωρίς περαιτέρω διύλιση, το οποίο διατέθηκε στο εμπόριο ως «εξαι-ρετικό παρθένο ελαιόλαδο».
Ορισμένα λάδια διέσχισαν πολλά σύνορα, με τη Γερμανία να αναφέρει μια περίπτωση «παραπλανητικής σήμανσης ελαιολάδου από τη Συρία, μέσω Ολλανδίας», τον Μάρτιο. Από τις 182 ειδοποιήσεις απάτης και μη συμμόρφωσης με τους κανόνες της Ε.Ε. από τις αρχές του 2023, οι 54 αφορούσαν προϊόντα από την Ιταλία, 41 από την Ισπανία και 39 από την Ελλάδα. Η Ε.Ε. εισήγαγε νέους κανόνες εμπορίας για το ελαιόλαδο, καθώς και μεθόδους ανάλυσής του, τον Ιούλιο του 2022. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός ειδοποιήσεων στο σύστημα δεν υποδηλώνει επιδείνωση του κινδύνου για τους καταναλωτές, αλλά είναι απόδειξη καλύτερης συνεργασίας έναντι της απάτης στην αλυσίδα αγροδιατροφής. Ο Κρις Ελιοτ, καθηγητής ασφάλειας τροφίμων στο Queen’s University του Μπέλφαστ, είπε ότι ενώ οι συνέπειες της κατανάλωσης μολυσμένου ελαιολάδου μπορεί να είναι σοβαρές, είναι απίθανο να εμφανιστεί στα ράφια μεγάλων σούπερ μάρκετ. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που καταφεύγουν σε απάτη είναι πιθανό να το κάνουν σε περιοχές όπου δεν υπάρχει καμία παρακολούθηση ή επιτήρηση. Οι μικρές επιχειρήσεις ή οι υπηρεσίες τροφίμων είναι πιο ευάλωτες», τόνισε.
Στη λίστα περιλαμβάνονται ελαιόλαδα μολυσμένα με φυτοφάρμακα και υποθέσεις με ψευδείς ετικέτες.
Η παγκόσμια υπερθέρμανση οδήγησε σε πτώση της παραγωγής ελαιολάδου τα τελευταία χρόνια. Η Ισπανία, η οποία παρήγαγε περισσότερο από το μισό ελαιόλαδο στον κόσμο το 2018-19, έχει πληγεί από πρωτοφανή ξηρασία και καύσωνες άνω των 40 βαθμών Κελσίου. Τα προσωρινά στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (IOC) δείχνουν ότι τα παγκόσμια επίπεδα παραγωγής αναμένεται να μειωθούν σε 2,4 εκατ. τόνους το 2023-24, μειωμένα κατά 27% από το 2018-19.
Ως αποτέλεσμα, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί. Εκατό κιλά έξτρα παρθένου ελαιολάδου από τη Χαέν της Ισπανίας κόστιζαν 787 ευρώ τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, από 262,50 ευρώ πέντε χρόνια νωρίτερα, με αποτέλεσμα το ελαιόλαδο να γίνει πιο ελκυστική αγορά για τους απατεώνες. Η ιταλική κεντρική επιθεώρηση ποιοτικής προστασίας και πρόληψης της απάτης των αγροδιατροφικών προϊόντων (ICQRF) κατάσχεσε πέρυσι 380 τόνους ελαιουργικών προϊόντων αξίας άνω των 2 εκατ. ευρώ και κατήγγειλε 17 άτομα στις Αρχές για σοβαρές παραβάσεις. Τον Νοέμβριο, οι ιταλικές αρχές κατάσχεσαν 550.000 κιλά ελαίων που δηλώθηκαν ως ελαιόλαδο αλλά στην πραγματικότητα αποτελούνταν από ένα μείγμα φυτικών ελαίων. Η αξία των κατασχεθέντων εμπορευμάτων ήταν περίπου 250.000 ευρώ.
