Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις και αχίλλειος πτέρνα της ελληνικής οικονομίας είναι το υψηλό έλλειμμα του λογαριασμού τρεχουσών συναλλαγών, όπως επισημαίνουν οι διεθνείς οίκοι, ενώ αποτελεί βασικό παράγοντα που εμποδίζει την περαιτέρω αναβάθμιση της αξιολόγησης της χώρας.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα πρόσφατα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος, τα οποία δείχνουν ότι το έλλειμμα αυτό διευρύνθηκε στα 9,1 δισ. ευρώ στο πρώτο πεντάμηνο του έτους, από 7,4 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα το 2023, προβληματίζουν τους αναλυτές. Αν και δεν είναι αντιπροσωπευτικά για το σύνολο του έτους, με τη διεύρυνση του πλεονάσματος στο ισοζύγιο υπηρεσιών, χάρη και στον τουρισμό, να αναμένεται να αμβλύνει το πρόβλημα στο υπόλοιπο του 2024, επισημαίνουν πως η μεγάλη αυτή αδυναμία της Ελλάδας μπορεί να χτυπήσει σημαντικά την ανάπτυξη και να επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την εξωτερική της θέση, βάζοντας έτσι φρένο στις οποίες ελπίδες να ανέβει σκαλοπάτια από τη βαθμολογία της χαμηλής επενδυτικής βαθμίδας στην οποία βρίσκεται σήμερα.
Οπως έδειξαν τα στοιχεία της ΤτΕ, την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 1,7 δισ. ευρώ σε σχέση με το πρώτο πεντάμηνο του 2023 και διαμορφώθηκε σε 9,1 δισ. ευρώ. Ο βασικός λόγος ήταν η αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών, το οποίο ανήλθε στα 15 δισ. ευρώ από 12,6 δισ. ευρώ το πρώτο πεντάμηνο του 2023, λόγω της ταυτόχρονης μείωσης των εξαγωγών και αύξησης των εισαγωγών. Οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 4,1% και στα 20,52 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 4,3% και στα 35,51 δισ. ευρώ.
Οι οίκοι αξιολόγησης σημειώνουν στην «Κ», παρακολουθούν στενά την πορεία του ελλείμματος, στο πλαίσιο του τι σημαίνει για τις ευπάθειες του εξωτερικού τομέα της Ελλάδας.
«Ενα επίμονα υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών θα σήμαινε υπερβολική εξάρτηση από εξωτερική χρηματοδότηση για την κάλυψη των αναγκών της εγχώριας κατανάλωσης, και ως εκ τούτου η ανταγωνιστικότητα των Ελλήνων εξαγωγέων εξακολουθεί να είναι ένα ζήτημα που χρειάζεται περισσότερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», σχολιάζει στην «Κ» ο επικεφαλής αναλυτής της S&P για την Ελλάδα, Σάμιουελ Τίλερεϊ.
Οπως τονίζει και ο Κάρλο Καπουάνο, νέος επικεφαλής αναλυτής για την Ελλάδα του οίκου αξιολόγησης DBRS, «η αδύναμη εξωτερική θέση της Ελλάδας είναι ένας παράγοντας που επιβαρύνει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας». Πάντως σημειώνει πως, παρά τη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, η εξωτερική ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας δεν έχει επιδεινωθεί. «Μάλλον είναι ο αντίκτυπος τόσο της ισχυρής εγχώριας ζήτησης, που αντικατοπτρίζει επίσης ένα θετικό παραγωγικό κενό, όσο και των υψηλότερων εισαγωγών λόγω της εφαρμογής του σχεδίου ανάκαμψης», προσθέτει ο Καπουάνο.
Η διεύρυνσή του εμποδίζει την περαιτέρω αναβάθμιση της αξιολόγησης της χώρας, λένε διεθνείς οίκοι.
Ωστόσο, «μια περαιτέρω διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών πιθανότατα θα επιβαρύνει αρνητικά την εξωτερική θέση της Ελλάδας, οδηγώντας σε αύξηση του εξωτερικού χρέους της χώρας», τονίζει ο αναλυτής.
Η πολύ ισχυρή οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας από τα χαμηλά της κρίσης της πανδημίας έχει επαναφέρει μια ανισορροπία μεταξύ εθνικών δαπανών και παραγωγής, ωθώντας την ελληνική οικονομία να ζήσει σε ένα βαθμό πέρα από τις παραγωγικές της δυνατότητες. «Αυτό αντανακλάται συγκεκριμένα στο αυξανόμενο έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών», όπως επισημαίνει ο Ντένις Σεν, επικεφαλής αναλυτής της Scope Ratings. Επιπλέον, η σημαντικά ενισχυμένη ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού τα τελευταία χρόνια, «έχει ενισχύσει τις ξένες επενδύσεις και έχει ως αποτέλεσμα ευρύτερα ελλείμματα πρωτογενούς εισοδήματος», προσθέτει ο Σεν, επισημαίνοντας και αυτός ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αποτελεί περιοριστικό παράγοντα στην αξιολόγηση της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, αυτή η τεράστια πρόκληση μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με μεταρρυθμίσεις και ενίσχυση των επενδύσεων και σε αυτό το πλαίσιο η μεγάλη ευκαιρία που προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί στο έπακρο.
Κάθε φορά που η ελληνική οικονομία απολαμβάνει αξιοπρεπή ανάπτυξη, το υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών επανέρχεται, όπως παρατηρεί μιλώντας στην «Κ» ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, διευθυντής και παγκόσμιος επικεφαλής επενδύσεων στις αγορές συναλλάγματος G10 της Bank of America. «Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη συνοδεύεται από τρωτά σημεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επόμενη επιβράδυνση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα καθορίζεται συνήθως από την ισχυρή εγχώρια ζήτηση και όχι από τις εξαγωγές», τονίζει μιλώντας στην «Κ».
Οπως πάντως σημειώνει, «το υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παραμένει η αχίλλειος πτέρνα της ελληνικής οικονομίας. Κατά τον Βαμβακίδη, η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερες μεταρρυθμίσεις για να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγικές της δυνατότητες. «Εχουν γίνει πολλά από την εποχή της ελληνικής κρίσης, αλλά το ακόμη υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών υποδηλώνει ότι δεν είναι αρκετά. Οι μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με τα κονδύλια του NGEU προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία από αυτή την άποψη. Η σοφή επένδυση αυτών των πόρων θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος».
«Η άλλη πλευρά των εντυπωσιακών οικονομικών επιτυχιών της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια και η επιστροφή της σε μεγαλύτερη οικονομική ομαλότητα, επανέφερε ορισμένες από τις μακροοικονομικές ανισορροπίες που παρατηρήθηκαν στα ύψη της ελληνικής κρίσης», επισημαίνει ο Σεν της Scope. «Καθώς η Ελλάδα υιοθέτησε επώδυνη λιτότητα κατά τα χρόνια της κρίσης, η απάντηση δεν είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των διεθνών τιμών, αλλά η ενίσχυση της οικονομίας προς την κατεύθυνση των μεγαλύτερων επενδύσεων, μια διαδικασία που θα μπορούσε να υποστηριχθεί από την ιστορική μετα-COVID χρηματοδότηση από την Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια».
