Ανάσα σε περισσότερες από μισό εκατομμύριο επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα εκτιμάται ότι θα δώσει η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μισή ποσοστιαία μονάδα από την 1η Ιανουαρίου του 2025. Βάσει του σχεδιασμού, οι συνολικές εισφορές εργοδότη και εργαζομένου στον ιδιωτικό τομέα θα διαμορφωθούν στο 35,66% του εκάστοτε μισθού, από 36,16% που είναι σήμερα, και θα απομένει ένα 0,5 της μονάδας το οποίο, βάσει του σχεδιασμού, θα μειωθεί εντός του 2027. Αν και δεν έχει αποφασιστεί ακόμη, στο οικονομικό επιτελείο εξετάζεται ως ιδιαίτερα ισχυρό το ενδεχόμενο η πρώτη μείωση, κατά 0,5 της μονάδας, να γίνει αποκλειστικά στις εισφορές που καταβάλλουν οι εργοδότες, ώστε από 22,29% που είναι σήμερα να διαμορφωθούν σε 21,79% το 2025. Το σενάριο αυτό στηρίζεται στο γεγονός ότι οι αυξήσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα αναμένεται να ενισχύσουν σημαντικά το κόστος για τις επιχειρήσεις, καθώς ήδη είναι αδικαιολόγητα υψηλή στην Ελλάδα η «φοροασφαλιστική σφήνα» (tax wedge), δηλαδή το τι κοστίζει στην επιχείρηση συνολικά ο εργαζόμενος σε σχέση και με το τι τελικά αυτός εισπράττει καθαρά (ως διαθέσιμο εισόδημα).
Συζητήσεις γίνονται άλλωστε και για το εάν είναι δημοσιονομικά δυνατό η επόμενη μείωση του μη μισθολογικού κόστους κατά μισή μονάδα να τεθεί σε εφαρμογή πριν από το 2027. Σε κάθε περίπτωση, η μονάδα αυτή θα έρθει να προστεθεί στις υπόλοιπες 4,4 ποσοστιαίες μονάδες κατά τις οποίες μειώθηκαν οι εισφορές σε κύρια και επικουρική ασφάλιση. Ετσι, συνολικά, με βάση τις κυβερνητικές εξαγγελίες, οι ασφαλιστικές εισφορές θα έχουν μειωθεί κατά 5,4 ποσοστιαίες μονάδες.
Οι κινήσεις του οικονομικού επιτελείου είναι ιδιαίτερα προσεκτικές, με δεδομένο ότι καθεμία ποσοστιαία μονάδα λιγότερη «κοστίζει» πάνω από μισό δισ. ευρώ. Πρόκειται για χρήματα που δεν μπορούν να λείψουν από τον ΕΦΚΑ ή από τις παροχές υγείας ή ακόμη και από τις παροχές επιδομάτων ανεργίας. Να σημειωθεί ότι η μείωση κατά 4,4 μονάδες που πραγματοποιήθηκε τα προηγούμενα χρόνια προήλθε από μη ανταποδοτικές εισφορές (κατάρτισης, εργατικής εστίας κ.ά.) και από την εισφορά ανεργίας, ενώ μέχρι σήμερα δεν έχουν μειωθεί οι εισφορές για σύνταξη και ασθένεια. Βάσει του σχεδιασμού, πάντως, η πρώτη μείωση κατά μισή μονάδα θα γίνει τον επόμενο χρόνο, με το δημοσιονομικό κόστος να έχει ήδη υπολογιστεί σε 247 εκατ. ευρώ. Συνολικά το κόστος θα ανέλθει σε 540 εκατ. ευρώ, καθώς η δεύτερη δόση της μείωσης, που θα εφαρμοστεί το 2027, έχει προϋπολογιστεί σε 293 εκατ. ευρώ.
Ενα μέρος των απαιτούμενων κεφαλαίων θεωρείται δεδομένο ότι θα βρεθεί από τη νέα αύξηση των μισθών παράλληλα με την αύξηση της απασχόλησης. Αλλωστε στο κυβερνητικό επιτελείο γνωρίζουν ότι ο στόχος για αύξηση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ δεν μπορεί να επιτευχθεί εύκολα, εάν δεν παρασχεθούν κίνητρα προς τις επιχειρήσεις, πολλώ δε μάλλον όταν η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού οδήγησε σε αύξηση του μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων κατά 4,4%. Βέβαια, η αύξηση αυτή έφερε στον ΕΦΚΑ αυξημένα έσοδα κατά περίπου 150 εκατ. ευρώ. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, κερδίζει έδαφος το σενάριο που θέλει την πρώτη μείωση να αφορά αποκλειστικά τις εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, προκειμένου να λειτουργήσει ως κίνητρο για αύξηση των μισθών.
Το πολύ υψηλό μη μισθολογικό κόστος εξάλλου αποτελεί, σύμφωνα με όλες τις μελέτες, ένα εξαιρετικά σημαντικό αντικίνητρο για την περαιτέρω αύξηση κυρίως των μέσων και των υψηλών αμοιβών. Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 6 στα 10 ευρώ που δίνει ένας εργοδότης για έναν καλοπληρωμένο εργαζόμενο πάει σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένου και εργοδότη. Ακόμη και σε επίπεδο μέσου μισθού, ο Ελληνας εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα παραμένει σε πολύ χειρότερη θέση σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Αλλαγές για μη μισθωτούς ιδιωτικού τομέα
Σημαντικές αλλαγές έρχονται από τον επόμενο χρόνο στον τρόπο υπολογισμού των αυξήσεων στις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών, αυτοαπασχολουμένων και αγροτών. Από το 2025, η αύξηση των εισφορών για περίπου 800.000 μη μισθωτούς θα αποσυνδεθεί από την πορεία του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και θα συνδεθεί με τον ρυθμό αναπροσαρμογής των μισθών.
Το νέο σύστημα καθορισμού των εισφορών θα εφαρμοστεί βάσει της ήδη ψηφισμένης διάταξης του νόμου Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2015) όπως αναπροσαρμόστηκε το 2020 (Ν. 4670/2020) που καθιερώνει την αναπροσαρμογή των ασφαλιστικών εισφορών σε μη μισθωτούς με βάση έναν νέο δείκτη, τον Δείκτη Μεταβολής Μισθών. Πρόκειται για τον ίδιο δείκτη που αναμένεται να σχεδιάσει η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) προκειμένου να αναπροσαρμόζονται σε ετήσια βάση οι συντάξιμες αποδοχές των ασφαλισμένων.
Σύμφωνα μάλιστα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», στο υπουργείο Εργασίας επικρατεί η άποψη ότι η αύξηση των εισφορών στους μη μισθωτούς θα πρέπει να αποσυνδεθεί από την πορεία των μισθών στον δημόσιο τομέα, καθώς αυτοί δεν συνδέονται πάντα με την πορεία της πραγματικής οικονομίας.
Η αύξηση των εισφορών για περίπου 800.000 μη μισθωτούς θα αποσυνδεθεί από την πορεία του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και θα συνδεθεί με τον ρυθμό αναπροσαρμογής των μισθών.
Για τον λόγο αυτό έχει ζητηθεί από την ΕΛΣΤΑΤ η δημιουργία ενός ξεχωριστού δείκτη αναπροσαρμογής μισθών, μόνο του ιδιωτικού τομέα, ώστε οι αλλαγές από το 2025 στις εισφορές των επαγγελματιών να γίνονται με βάση αυτόν. Κάτι που αποτελεί άλλωστε και αίτημα των εκπροσώπων των μη μισθωτών.
Ετσι, οι εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών, αντί να αυξάνονται κάθε χρόνο κατά το ποσοστό αύξησης του πληθωρισμού του προηγούμενου έτους, από το 2025 και εφεξής θα συνδεθούν με τις αυξήσεις των μισθών –αποκλειστικά του ιδιωτικού τομέα– του προηγούμενου έτους.
Ετσι, για παράδειγμα, αν μισθοί στον ιδιωτικό τομέα αυξηθούν κατά μέσον όρο σε ποσοστό 3,5% για το 2024, τότε θα αυξηθούν κατά 3,5% και οι εισφορές των επαγγελματιών για το 2025. Με το νέο σύστημα εκτιμάται ότι θα προκύψουν μεγαλύτερες αυξήσεις εισφορών αν οι μισθοί αυξάνονται πιο πάνω από τον πληθωρισμό.
