Τα ακίνητα είναι 50% ακριβότερα από το 2015 και σχεδόν το 10% των Ευρωπαίων διαθέτει πάνω από το 40% του εισοδήματος στην κατοικία, τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινωνικής Επιτροπής – EESC, Ολιβερ Ροέπκε. Στο πλαίσιο αυτό, εισηγείται την ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου «για επενδύσεις σε οικονομικά προσιτή, αξιοπρεπή και κατάλληλη στέγη», με συνέργεια της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής ΟΚΕ, ο οποίος θα συμμετάσχει στο 12ο Athens Democracy Forum που θα διεξαχθεί στην Αθήνα από 1 έως 3 Οκτωβρίου, στέκεται στο ζήτημα της στασιμότητας των μισθών, τονίζοντας ότι θα πρέπει να αυξάνονται σε συνάρτηση με την αύξηση της παραγωγικότητας, ώστε «οι εργαζόμενοι να επωφελούνται από την οικονομική πρόοδο». Σημειώνει δε ότι η αύξηση των μισθών στην Ευρώπη ανέρχεται στο ήμισυ της αύξησης του κόστους ζωής. Αναφερόμενος στον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην αγορά εργασίας, υπογραμμίζει ότι το 42% των Ευρωπαίων στερείται βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων παρότι το 90% των θέσεων εργασίας απαιτεί ήδη ένα βασικό επίπεδο ψηφιακής γνώσης – εξ ου και μιλάει για την ανάγκη να εφαρμοστούν προγράμματα επανεκπαίδευσης.
– Υψηλές τιμές, μάλλον σταθεροί μισθοί, χαμηλές επενδύσεις. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων καταναλωτών έχει δεχθεί πλήγμα. Ποιες είναι οι συστάσεις της EESC με στόχο τη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών στην Ευρώπη;
– Πέρυσι, η μέση ωρομίσθια αμοιβή στην Ε.Ε. αυξήθηκε μόνο κατά 4,4%, ενώ ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 9,2%. Αυτή η απόκλιση δείχνει ότι η αύξηση των μισθών ήταν μόλις το ήμισυ της αύξησης του κόστους ζωής, επηρεάζοντας σοβαρά την αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων καταναλωτών. Αν και ο πληθωρισμός πλησιάζει σταδιακά τον στόχο του 2%, εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε περίπλοκες οικονομικές προκλήσεις και συνεχείς γεωπολιτικές εντάσεις.
Πρέπει να εργαστούμε για μια οικονομία που στηρίζει τις επιχειρήσεις και την ανταγωνιστικότητα, χωρίς όμως να ξεχνάμε τον αγώνα των εργαζομένων και των πολιτών. Πρέπει να καλλιεργήσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για επενδύσεις, ενισχύοντας ιδίως την ενιαία αγορά μας, υποστηρίζοντας παράλληλα πολιτικές δίκαιων μισθών και μειώνοντας το κόστος διαβίωσης. Η επιτυχία του οικονομικού μας μοντέλου δεν μπορεί να μετρηθεί αποκλειστικά με οικονομικούς όρους. Πρέπει να αντικατοπτρίζει τις ελπίδες και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών.
Πιστεύω ότι η αντιμετώπιση της στασιμότητας των μισθών είναι ζωτικής σημασίας και υποστηρίζουμε πολιτικές που υποστηρίζουν την αύξηση των μισθών σε συνάρτηση με τις αυξήσεις της παραγωγικότητας, διασφαλίζοντας ότι οι εργαζόμενοι επωφελούνται από την οικονομική πρόοδο. Επιπλέον, η μείωση του κόστους ζωής μέσω μέτρων όπως η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και η επένδυση σε οικονομικά προσιτή στέγαση είναι απαραίτητη.
Η EESC επεξεργάζεται επίσης άλλα ενδιαφέροντα οικονομικά μοντέλα, όπως αυτό που προτείνουν οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών. Αυτοί οι παράγοντες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία. Δημιουργώντας περίπου το 8% του ΑΕΠ και 13 εκατ. θέσεις εργασίας, ενσωματώνουν αρχές δημοκρατίας, βιωσιμότητας, αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης, που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών μετασχηματισμών οι οποίοι συνοδεύουν τη δίδυμη μετάβαση (πράσινη και ψηφιακή). Προωθούν τις τοπικές κοινωνίες και οδηγούν την οικονομική ανάπτυξη μέσω της κοινωνικής ένταξης.
– Πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι αντιμέτωπες με φαινόμενα που παραπέμπουν σε στεγαστική κρίση. Ποια είναι η δική σας προσέγγιση στο πρόβλημα;
– Η διαθεσιμότητα, η προσβασιμότητα και η βιωσιμότητα αξιοπρεπούς στέγασης είναι όλο και πιο σημαντικές για τους Ευρωπαίους, όχι μόνο για τις πιο ευάλωτες ομάδες. Το 9,1% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δηλαδή πάνω από 40,8 εκατ. άνθρωποι, διαθέτει περισσότερο από το 40% του εισοδήματός του για να πληρώσει τη στέγαση. Οι τιμές των κατοικιών συνέχισαν να αυξάνονται από το 2015 και τώρα είναι 50% υψηλότερες από τότε, ενώ το εισόδημα συγκριτικά δεν έχει αυξηθεί τόσο πολύ. Το να ζεις σε ένα αξιοπρεπές και προσιτό σπίτι δεν πρέπει να είναι προνόμιο. Είναι ένα βασικό οικουμενικό δικαίωμα που πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος οποιασδήποτε πολιτικής της Ε.Ε.
Ως εκ τούτου, ζητήσαμε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη στέγαση, συνοδευόμενο από μια σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. για τη στέγαση, ώστε να συγκεντρωθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Είμαστε ευγνώμονες που η βελγική προεδρία υιοθέτησε την τελευταία πρόταση μετά την υπουργική της διάσκεψη για τη στέγαση τον Μάρτιο του 2024. Τον περασμένο μήνα, η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την πρόθεσή της να διορίσει έναν ειδικό Ευρωπαίο επίτροπο για τη στέγαση και να αναπτύξει ένα Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης, το οποίο είναι απόδειξη του έργου που επιτελούμε στην EESC.
Η αύξηση των μισθών ήταν μόλις το ήμισυ της αύξησης του κόστους ζωής, επηρεάζοντας σοβαρά την αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων.
Από οικονομικής πλευράς, οι προοπτικές που ανέφερε η πρόεδρος της Επιτροπής είναι σύμφωνες με τις συστάσεις τις οποίες υποστηρίζουμε τα τελευταία χρόνια, όπως μια επενδυτική πλατφόρμα, κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις για αναθεώρηση και διπλασιασμό των επενδύσεων συνοχής.
Η καλύτερη χρήση των υπαρχουσών επιλογών είναι το κλειδί. Ζητάμε μεγαλύτερη ευελιξία για τα κράτη-μέλη στις δημόσιες επενδύσεις και τον αναπροσανατολισμό των κεφαλαίων RRF (ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης) και της Πολιτικής Συνοχής. Η πολιτική συνοχής μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση πολλών από τα διακυβευόμενα ζητήματα, και θα υποστήριζα ότι η οικονομικά προσιτή στέγαση θα αποτελέσει προτεραιότητα στην επόμενη περίοδο συνοχής.
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα για να σκεφτούμε φιλόδοξες λύσεις χρηματοδότησης, θα πρέπει επίσης να σκεφτούμε νέες μορφές χρηματοδότησης – για παράδειγμα μέσω ενός νέου ταμείου, ενός «Ευρωπαϊκού Ταμείου για επενδύσεις σε οικονομικά προσιτή, αξιοπρεπή και κατάλληλη στέγαση». Θέλουμε να το δούμε να αναπτύσσεται από την επόμενη Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Εδώ άκουσα και χαιρετίζω θερμά την προθυμία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων να εμπλακεί περισσότερο σε αυτόν τον τομέα, εάν λάβει εντολή.
– Είναι το μεταναστευτικό μέρος της λύσης ή μέρος του προβλήματος στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας; Είναι ένα από τα θέματα που συχνά απασχολεί και σε στενούς πολιτικούς όρους.
– Πιστεύω ακράδαντα ότι η μετανάστευση, όταν τη διαχειρίζεσαι αποτελεσματικά, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μέρος της λύσης στις προκλήσεις της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. Βοηθάει στην αντιμετώπιση των δημογραφικών ανισορροπιών, καλύπτει τα κενά δεξιοτήτων και συμβάλλει στον οικονομικό δυναμισμό. Υποστηρίζει σθεναρά την επείγουσα ανάγκη για αποτελεσματικούς, γνήσιους, ανθρώπινους –και ανθρωπιστικούς– κοινούς ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τη μεταναστευτική πολιτική, που περιλαμβάνει ισχυρά μέτρα ένταξης, διασφαλίζοντας ότι οι μετανάστες μπορούν να συμμετέχουν πλήρως και να συνεισφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία. Είναι σημαντικό να προχωρήσουμε πέρα από τις στενές πολιτικές συζητήσεις και να επικεντρωθούμε σε πολιτικές που βασίζονται σε στοιχεία τα οποία αναγνωρίζουν τα οφέλη της μετανάστευσης, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν τις θεμιτές ανησυχίες – δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτό το θέμα στους λαϊκιστές.
– Στο μεταξύ, πώς μπορούν να θωρακιστούν οι παραδοσιακές θέσεις εργασίας χωρίς συγχρόνως να ανακοπεί η δυναμική των νέων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη;
– Η EESC πρωτοστατεί στη διαχείριση των δυνατοτήτων και των κινδύνων της τεχνητής νοημοσύνης από το 2017. Συνεισφέραμε με την άποψή μας στον πρώτο κανονισμό τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο και εξετάζουμε την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας από διαφορετικές οπτικές γωνίες: η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την καινοτομία, αλλά συνοδεύεται από δημοκρατικούς, κοινωνικούς και ηθικούς κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Δεσμευόμαστε για την ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης που σέβονται την προσέγγιση «ο έλεγχος στα χέρια του ανθρώπου» και δεν απειλούν τα δημοκρατικά πρότυπα στον κόσμο της εργασίας. Η EESC τονίζει τη σημασία της κατάλληλης ψηφιακής πρόσβασης για τα συνδικάτα με στόχο τη διευκόλυνση του κοινωνικού διαλόγου σχετικά με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στους χώρους εργασίας. Η ενίσχυση των δικαιωμάτων προστασίας δεδομένων των εργαζομένων και η διασφάλιση των συλλογικών δικαιωμάτων των εργαζομένων είναι ζωτικής σημασίας.
Η τεχνητή νοημοσύνη παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες, όπως η αύξηση της παραγωγικότητας, η ταχεία απόκτηση δεξιοτήτων και η απαλλαγή των εργαζομένων από κουραστικές εργασίες. Ωστόσο, εκτοπίζει και μετατρέπει επίσης θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς που βασίζονται στη γνώση, όπως τα οικονομικά, η υγειονομική περίθαλψη, η τεχνολογία και η εκπαίδευση. Τα καθήκοντα όλων των εργαζομένων, σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων, αλλάζουν και, ενδεχομένως, κάθε εργαζόμενος σε κάθε τομέα θα εκτεθεί σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Ηδη τώρα, πάνω από το 90% των θέσεων εργασίας απαιτούν ένα βασικό επίπεδο ψηφιακής γνώσης, αλλά περίπου το 42% των Ευρωπαίων στερείται βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένου του 37% που εργάζεται επί του παρόντος. Η EESC υποστηρίζει μια προορατική προσέγγιση που περιλαμβάνει προγράμματα επανεκπαίδευσης και αναβάθμισης δεξιοτήτων για την προετοιμασία των εργαζομένων στην εξελισσόμενη αγορά εργασίας. Ζητούμε μια εγγύηση δεξιοτήτων για να προσφέρουμε το δικαίωμα πρόσβασης σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση για όλους.
Σημαντική η πρόοδος της Ελλάδας, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν
– Ορισμένοι εμφανίζονται επιφυλακτικοί με την περαιτέρω διεύρυνση της Ε.Ε., υπό τον φόβο ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα απολέσουν πόρους και πλεονεκτήματα. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Η διεύρυνση της Ε.Ε. ιστορικά έφερε σημαντικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής ανάπτυξης, της πολιτικής σταθερότητας και της αυξημένης πολιτιστικής ανταλλαγής. Αν και υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την κατανομή των πόρων, πρέπει να αναγνωριστεί ότι ανάλογα ερωτήματα τέθηκαν το 2013, το 2007, το 2004, το 1995, το 1986, το 1981 και το 1973. Είναι θεμιτό να αναγνωρίσουμε τις προκλήσεις, αλλά και το γεγονός ότι η διεύρυνση μπορεί να επεκτείνει τις αγορές και να προσφέρει νέες ευκαιρίες ενισχύοντας τη θέση της Ε.Ε. στη διεθνή σκηνή. Πιστεύω ακράδαντα ότι η Ε.Ε. πρέπει να επιδείξει τη δέσμευσή της στη διεύρυνση και να διατηρήσει και να ενισχύσει την υποστήριξή της, φέρνοντας ορισμένα από τα οφέλη της ένταξης στους ανθρώπους της περιοχής από τώρα.
Οι κοινωνικοί εταίροι συνεχίζουν να αισθάνονται τον αντίκτυπο των πολιτικών της τρόικας από το παρελθόν.
– Ποια είναι η εικόνα που αποκομίζετε από τις οικονομικές προοπτικές και τις εργασιακές συνθήκες στην Ελλάδα; Σημειωτέον, ορισμένοι θεωρούν ευρύτερα ότι αυτά είναι δύο στοιχεία που δεν συμβαδίζουν απαραίτητα.
– Αν και δεν σχολιάζουμε συγκεκριμένες εθνικές ιδιαιτερότητες, σε γενικές γραμμές μπορούμε να δούμε ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο μετά την οικονομική κρίση, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν. Οι οικονομικές προοπτικές βελτιώνονται σταδιακά με την ανάπτυξη σε τομείς όπως ο τουρισμός και οι εξαγωγές, αλλά καταγράφουμε επίσης τις σημαντικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε ορισμένους από αυτούς τους βασικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, πιστεύω ότι οι κοινωνικοί εταίροι στην Ελλάδα συνεχίζουν να αισθάνονται τον αντίκτυπο των πολιτικών της τρόικας από το παρελθόν, που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού διαλόγου. Ειδικά οι Ελληνες εργαζόμενοι εξακολουθούν να επιβαρύνονται από τα μέτρα λιτότητας τα οποία περιορίζουν σήμερα και τη δυνατότητά τους να συμμετέχουν σε συνδικαλιστικές ενέργειες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες μισθών, ειδικά στον ιδιωτικό τομέα.
Ταυτόχρονα, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των φύλων στην απασχόληση (19,8%) και επίσης το 21% των νέων είναι άνεργοι. Η EESC τονίζει τη σημασία βιώσιμων οικονομικών πολιτικών που προωθούν τη δημιουργία θέσεων εργασίας και δίκαιες συνθήκες εργασίας. Οι επενδύσεις στην εκπαίδευση, στις υποδομές και την καινοτομία είναι κρίσιμες για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Επιπλέον, η ενίσχυση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και η διασφάλιση του σεβασμού των εργασιακών δικαιωμάτων θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, παράλληλα με την οικονομική ανάκαμψη.
