Από το 2020 μέχρι και το τέλος του 2023, οι ακαθάριστες αποδοχές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 11%, αλλά ο φόρος εισοδήματος που αναλογεί σε αυτές τις αποδοχές «έτρεξε» με τετραπλάσιο ρυθμό: 41%. Αυτό προς το παρόν έχει ως αποτέλεσμα να «εξανεμιστεί» το όφελος από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Ομως, από το 2024 και μετά, ο «φορολογικός πληθωρισμός» θα ροκανίζει και το καθαρό εισόδημα, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο την προσπάθεια να επιταχυνθεί η διαδικασία μισθολογικής σύγκλισης με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης και του ΟΟΣΑ, η οποία έγινε «χαώδης» λόγω της 10ετούς οικονομικής κρίσης, ενώ εξακολουθεί να διευρύνεται –σε επίπεδο πραγματικών εισοδημάτων– κυρίως λόγω της ακρίβειας σε βασικές υπηρεσίες και είδη πρώτης ανάγκης.
Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι μέσες μεικτές αποδοχές το 2020 είχαν υποχωρήσει –και λόγω του lockdown που επέφερε η πανδημία– σε 15.943 ευρώ. Σε αυτό το ποσό αντιστοιχούσε τότε φόρος 946 ευρώ (μαζί με την εισφορά αλληλεγγύης που καταργήθηκε στη συνέχεια) αλλά και ασφαλιστικές εισφορές 2.443 ευρώ. Ετσι, οι μέσες καθαρές αποδοχές για τη συγκεκριμένη χρονιά ήταν 12.554 ευρώ, Από το 2021 και μετά, το μεικτό μέσο εισόδημα άρχισε να αυξάνεται, με την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού να δίνει σημαντική ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση. Στο τέλος του 2023, οι μεικτές αποδοχές εκτιμήθηκαν από τον ΟΟΣΑ σε 17.685 ευρώ. Αυτό το ποσό είναι αυξημένο κατά 10,93% σε σχέση με τα επίπεδα του 2020. Ο φόρος εισοδήματος, όμως, από τα 946 ευρώ το 2020 έχει διαμορφωθεί στα 1.334 ευρώ παρά το γεγονός ότι στο μεσοδιάστημα καταργήθηκε η εισφορά αλληλεγγύης. Δηλαδή, ενώ το μεικτό εισόδημα έχει αυξηθεί κατά 10,93%, ο φόρος εισοδήματος έχει ανέβει στην περίοδο 2020-2023 κατά 41,01%, κάτι που ροκανίζει το καθαρό εισόδημα. Ουσιαστικά, αυτή η αύξηση εκμηδένισε το όφελος από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης, όπως επίσης και τη μείωση του πρώτου συντελεστή της φορολογικής κλίμακας στο 9%. Ενώ ο εργαζόμενος με το μέσο εισόδημα πλήρωσε 2.443 ευρώ στον e-ΕΦΚΑ, το 2023 κατέβαλε 2.452 ευρώ παρά την αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος. Οι εισφορές αυξήθηκαν πάντως μόνο κατά 0,37% ενώ το ονομαστικό εισόδημα κατά 10,93%. Υποτίθεται ότι οι μειώσεις των συντελεστών υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών αλλά και η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης όπως και οι μειώσεις των συντελεστών της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων (σ.σ νομοθετήθηκαν το 2019) είναι παρεμβάσεις με στόχο την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος. Τελικώς, όμως, η αύξηση του καθαρού εισοδήματος είναι το διάστημα 2020-2023 αντίστοιχη με την αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος, κάτι που σημαίνει ότι τα οφέλη από τις μειώσεις των συντελεστών υπολογισμού φόρων και εισφορών έχουν ήδη εκμηδενιστεί από πέρυσι: κατά 10,93% αυξήθηκε το ονομαστικό εισόδημα, κατά 10,71% έχει μεταβληθεί το διαθέσιμο.
Στα φετινά εκκαθαριστικά, κατεγράφη πολύ μεγάλη αύξηση του βεβαιωθέντος φόρου λόγω μετατόπισης φορολογουμένων από το 1ο στο 2ο φορολογικό κλιμάκιο.
Από φέτος, η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος θα είναι –λόγω φόρου εισοδήματος– μικρότερη από την αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος, ενώ όσο δεν θα προσαρμόζονται οι συντελεστές της φορολογικής κλίμακας, το πρόβλημα θα μεγαλώνει. Οπότε, αν το 2024 το ονομαστικό εισόδημα αυξηθεί κατά 3%, φτάνοντας από 17.685 ευρώ σε 18.216 ευρώ, ο φόρος εισοδήματος θα αυξηθεί με υπερδιπλάσιο ποσοστό (κατά 7,5%) με αποτέλεσμα η μεταβολή του καθαρού εισοδήματος να περιοριστεί στο 2,5% κάτω από τον πληθωρισμό. Ετσι, ο φορολογικός πληθωρισμός καταλήγει να οδηγεί σε μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.
Η «πηγή του κακού» –και ταυτόχρονα η πηγή της σημαντικής αύξησης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων– είναι το «πάγωμα» της φορολογικής κλίμακας. Το 2024 θα είναι η 5η συνεχόμενη χρονιά κατά την οποία τα κλιμάκια αλλά και οι συντελεστές θα παραμείνουν αμετάβλητα στα ίδια επίπεδα. Σε αυτό το διάστημα, ωστόσο, ο πληθωρισμός έχει «τρέξει» με ποσοστό άνω του 17%, ενώ περίπου στα επίπεδα του 15%-16% θα κλείσει και η μεταβολή του ονομαστικού εισοδήματος για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι όποιο ποσό της αύξησης θα φορολογείται με ολοένα και υψηλότερο φορολογικό συντελεστή. Ηδη, στα φετινά εκκαθαριστικά κατεγράφη πολύ μεγάλη αύξηση του βεβαιωθέντος φόρου και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είχαμε μαζική μετατόπιση φορολογουμένων από το 1ο κλιμάκιο (σ.σ. εισόδημα έως 10.000 ευρώ, το οποίο φορολογείται με συντελεστή 9%) στο 2ο φορολογικό κλιμάκιο, όπου εφαρμόζεται συντελεστής 22%. Αυτό αφορά όλους: τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, τους αυτοαπασχολούμενους, τους συνταξιούχους που αναμένεται να πάρουν αυξήσεις στο τέλος του χρόνου για 3η διαδοχική χρονιά, αλλά και τους εργαζομένους στο Δημόσιο, οι οποίοι είδαν τις αποδοχές τους να «ξεπαγώνουν» φέτος τον Ιανουάριο για πρώτη φορά μετά την έναρξη της μνημονιακής περιόδου.
Το μέτρο που αποτρέπει τη φορολόγηση τμήματος του εισοδήματος με υψηλότερο συντελεστή είναι η προσαρμογή και των φορολογικών κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό ή κάποιον άλλο δείκτη αναφοράς (π.χ. τον δείκτη μεταβολής μισθών). Αυτό διασφαλίζει την καθαρή αύξηση του εισοδήματος, αλλά προκαλεί σοβαρό δημοσιονομικό κόστος.
