Καθηλωμένη στην 20ή θέση και στη λίστα με τις χώρες που σημειώνουν μέτριες επιδόσεις καινοτομίας βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς παρά τα αδιαμφισβήτητα άλματα που έχει πραγματοποιήσει στον συγκεκριμένο τομέα, αυτά δεν επαρκούν ώστε οι επιδόσεις της να συγκλίνουν με τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο, πόσο μάλλον με τις επιδόσεις χωρών που καινοτομούν εδώ και χρόνια.
Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «European Innovation Scoreboard 2024» σχετικά με τις επιδόσεις καινοτομίας των κρατών-μελών επιβεβαιώνει πως η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μια οικονομία με χαμηλή ανταγωνιστικότητα, γεγονός που αποτυπώνεται στο μικρό ποσοστό εξαγωγής προϊόντων μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας, στη δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων σε κλάδους χαμηλής προστιθέμενης αξίας, στις χαμηλές επενδύσεις των επιχειρήσεων στον κομβικό –για την καινοτομία– τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, αλλά και στις χαμηλές αμοιβές σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Βέβαια, εκτός από τα «μελανά» σημεία που αποτυπώνει και η έκθεση, οι επιδόσεις καινοτομίας της Ελλάδας από το 2017 έως σήμερα έχουν σημειώσει άνοδο 16 ποσοστιαίων μονάδων, με αυτές να ενισχύονται με ρυθμό μεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (άνω του 10%).
Ως moderate innovator ή ως μέτρια καινοτόμος χώρα χαρακτηρίζεται η Ελλάδα, με επιδόσεις που φτάνουν μόλις το 77,5% του ευρωπαϊκού μέσου όρου της Ε.Ε. για το 2024, που την κατατάσσουν όχι μόνο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά κάτω και από τον μέσο όρο των υπόλοιπων «μέτριων καινοτόμων» ευρωπαϊκών κρατών (84,8%).
O δείκτης καινοτομίας (Innovation Index) της Ελλάδας διαμορφώνεται στο 85,3, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι στο 110. Στη συγκεκριμένη ομάδα βρίσκονται η Σλοβενία (100,1), η Ισπανία, η Τσεχία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Λιθουανία και η Πορτογαλία, ενώ τις δύο τελευταίες θέσεις συμπληρώνουν η Ελλάδα και η Ουγγαρία (77,6). Αν και από το 2011 η χώρα μας έχει σημειώσει εμφανή πρόοδο σε μια σειρά από δείκτες που διαμορφώνουν τις επιδόσεις της γύρω από την καινοτομία, βρίσκεται καθηλωμένη στην 20ή θέση (σε σύνολο 27 χωρών), όπως και πριν από 14 χρόνια, ένδειξη πως ακόμη υστερεί σε τομείς-κλειδιά που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται κυρίως σε κλάδους χαμηλής προστιθέμενης αξίας.
Ενδεικτικά, από τους 32 δείκτες που αναλύει η έκθεση, η Ελλάδα δείχνει να υστερεί στο κομμάτι της ψηφιοποίησης, στο ποσοστό απασχόλησης ειδικών του κλάδου της πληροφορικής από τις επιχειρήσεις, στην προσέλκυση επιστημόνων του εξωτερικού και ειδικότερα ξένων διδακτορικών φοιτητών –η οποία κινείται σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα–, καθώς και στις εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Παράλληλα, οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν επενδύουν επαρκώς σε έρευνα και ανάπτυξη, με τις επιδόσεις τους να υστερούν σημαντικά σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σε ό,τι αφορά τον δείκτη της ψηφιοποίησης, το χαμηλό ποσοστό των επιχειρήσεων που έχει εξασφαλίσει πρόσβαση σε υψηλές ταχύτητες Ιντερνετ αλλά και το εξίσου χαμηλό ποσοστό του πληθυσμού που κατέχει περισσότερες από τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες «ρίχνουν» τις επιδόσεις της Ελλάδας, με αποτέλεσμα να κατατάσσεται σε αυτόν τον δείκτη στην προτελευταία θέση, μετά τη Λετονία και πριν από τη Βουλγαρία.
Στα «ατού» της Ελλάδας συγκαταλέγεται η προώθηση νέων προϊόντων από τις ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς και η εφαρμογή καινοτόμων αλλαγών στις επιχειρηματικές διαδικασίες τους. Οπως αναφέρει η έκθεση, η επίδοση στον συγκεκριμένο δείκτη κατατάσσει την Ελλάδα στην κορυφή, γεγονός που αποδίδεται και στην επέλαση της πανδημίας, η οποία «υποχρέωσε» τις επιχειρήσεις να προσαρμόσουν τα προϊόντα αλλά και τις εσωτερικές διαδικασίες τους με βάση τα νέα δεδομένα. Μετά την Ελλάδα ακολουθούν η Κύπρος, το Βέλγιο, η Ιταλία και η Σουηδία. Στο μέτωπο των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη, οι κρατικές δαπάνες, που τα παλαιότερα χρόνια κινούνταν σε χαμηλά επίπεδα, αυξάνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που έχει θετική επίδραση στο σκορ και στη συνολική πρόοδο της Ελλάδας σε θέματα καινοτομίας.
Κατά τα λοιπά, οι επιδόσεις της Ε.Ε. σε θέματα καινοτομίας βελτιώνονται κάθε χρόνο, σημειώνοντας αύξηση 10% σε σύγκριση με το 2017 και αύξηση 0,6 ποσοστιαίων μονάδων από το 2023 έως το 2024. Στην κορυφή μεταξύ των χωρών που πρωτοπορούν βρίσκεται η Δανία, ακολουθούμενη από τη Σουηδία, τη Φινλανδία και την Ολλανδία, με τις επιδόσεις τους στον τομέα της καινοτομίας να υπερβαίνουν κατά πολύ τον μέσο όρο της Ε.Ε. (άνω του 125% του ευρωπαϊκού μέσου όρου).
Ακολουθούν το Βέλγιο, η Αυστρία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Κύπρος, η Εσθονία και η Γαλλία που καταγράφουν καλές επιδόσεις, ενώ έπεται η λίστα των χωρών με τις μέτριες επιδόσεις, όπου περιλαμβάνεται και η χώρα μας. Τέλος, ακόμη χαμηλότερα κατατάσσονται η Κροατία, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Λετονία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία.
