Πατάτες και ντομάτες μικρότερου μεγέθους, σύκα και σταφύλια από τον Ιούλιο, εσπεριδοειδή πριν από τον χειμώνα. Είναι μερικές μόνον από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και κυρίως της παρατεταμένης ανομβρίας και των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στη χώρα και φέτος, με τους μεν αγρότες να βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρές απώλειες στο εισόδημά τους, τους δε καταναλωτές να πληρώνουν ακριβά, ακόμη και στις λαϊκές αγορές, τα νωπά φρούτα και λαχανικά.
Μείωση παραγωγής
Πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί αυτό της πατάτας Νάξου, αλλά και του Νευροκοπίου, αμφότερα προϊόντα αναγνωρισμένα ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Φέτος η παραγωγή πατάτας Νάξου έφτασε μόλις στους 1.800 τόνους από 6.000 τόνους που διαμορφωνόταν ετησίως τα προηγούμενα χρόνια. Τα ανησυχητικά σημάδια είχαν φανεί από πέρυσι όταν η παραγωγή μειώθηκε σε 4.000 τόνους, με τη μείωση αυτή να αποδίδεται επίσης στη λειψυδρία.
Σοβαρά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και οι πατατοπαραγωγοί στο Κάτω Νευροκόπι, με κυρίαρχο αυτό της μικροκαρπίας, εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών που έχουν επικρατήσει, αλλά και της έλλειψης νερού. Λόγω της έλλειψης νερού φέτος σπάρθηκαν λιγότερα στρέμματα, γύρω στις 15.000, ενώ πέρυσι έφταναν περίπου σε 20.000 στρέμματα. Βεβαίως, ακριβώς λόγω των δυσμενών για τη γεωργία καιρικών συνθηκών, και η παραγωγή του 2023 ήταν μικρότερη από αυτή των προηγούμενων ετών. Το γεγονός δε ότι καταφεύγουν όλο και περισσότεροι παραγωγοί στις γεωτρήσεις αναζητώντας νερό, ανεβάζει το κόστος άρδευσης ακόμη και τρεις φορές πάνω σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.
Σοβαρές απώλειες στο εισόδημα των αγροτών, ενώ οι αυξημένες τιμές νωπών φρούτων και λαχανικών επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
Υψηλό το κόστος
Η λειψυδρία και η ζέστη φαίνεται ότι έδωσαν τη χαριστική βολή στην ελληνική πατατοκαλλιέργεια, έπειτα από σειρά προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί στην Ελλάδα. Το κόστος λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και αυξήθηκε ακόμη περισσότερο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Επίσης, η καλλιέργεια πατάτας απαιτεί πολλή ενέργεια, το κόστος της οποίας έχει επίσης αυξηθεί.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, ενώ πριν από 24 χρόνια η καλλιέργεια της πατάτας στην Ελλάδα κάλυπτε 20,26 χιλιάδες εκτάρια (202.600 στρέμματα), φτάνοντας ακόμη και σε 36,15 χιλιάδες εκτάρια το 2006, από το 2016 βρίσκεται κάτω από τα 20.000 εκτάρια και μάλιστα τη διετία 2023-2024 πλησιάζει επικίνδυνα τα 10.000 εκτάρια. Το 2023 η πατατοκαλλιέργεια στην Ελλάδα ήταν 12,04 χιλιάδες εκτάρια και φέτος 12.700 εκτάρια. Οσο για την τιμή λιανικής, αυτή σε σύγκριση με το 2015 είναι υψηλότερη κατά 55,51%. «Ολα τα προϊόντα φέτος ήταν πρώιμα λόγω της ζέστης και αυτό θα συνεχισθεί και για άλλα προϊόντα, όπως τα πορτοκάλια και εν γένει τα εσπεριδοειδή, η ανάπτυξη των οποίων και η συγκομιδή αναμένεται περίπου 20 ημέρες νωρίτερα από το σύνηθες», ανέφερε, μιλώντας στην «Καθημερινή», ο κ. Γιώργος Πολυχρονάκης, ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών Incofruit-Hellas. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι αν και φέτος τα εσπεριδοειδή αναπτύσσονται καλά, ενδεχομένως να υπάρξει πρόβλημα εάν μες στον επόμενο μήνα δεν σημειωθούν βροχοπτώσεις στις κύριες περιοχές παραγωγής. Σημειώνεται ότι σε αυτές συγκαταλέγεται και η Λακωνία, η οποία το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας.
Ο ρόλος του καύσωνα
Ο καύσωνας που σημειώθηκε τον Ιούνιο έπληξε και την παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών, καθώς δεν ωρίμασαν όπως έπρεπε ώστε να είναι τραγανά και να αντέχουν περισσότερο στα διάφορα στάδια διαλογής από τα οποία περνούν μέχρι να εξαχθούν. Ακριβώς δε λόγω της πρώιμης παραγωγής όχι μόνο στα σταφύλια αλλά και σε άλλα προϊόντα, συμβαίνει το εξής: οι Ελληνες παραγωγοί χάνουν τμήμα της αγοράς, εγχώριας και ξένης, καθώς όταν οι καταναλωτές περιμένουν το προϊόν, δεν υπάρχουν πλέον επαρκείς ποσότητες. Οι Ισπανοί, έχοντας αντιμετωπίσει εδώ και χρόνια το φαινόμενο της ερημοποίησης, προχώρησαν στην καλλιέργεια όψιμων ποικιλιών, καταφέρνοντας έτσι να εκτοπίσουν από τις διεθνείς αγορές την παραγωγή άλλων χωρών, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας. Σε περιοχές, πάντως, της Μακεδονίας όπου κάποιοι παραγωγοί προχώρησαν στην καλλιέργεια όψιμων ποικιλιών, κατάφεραν πέρυσι να εξασφαλίσουν ένα ιδιαιτέρως καλό εισόδημα.
Οι καταναλωτές από την άλλη θα πρέπει μάλλον να συνηθίσουν ότι οι τιμές των οπωρολαχανικών και εν γένει των τροφίμων θα εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, με την Τράπεζα της Ελλάδος να τη χαρακτηρίζει νέο παράγοντα αβεβαιότητας για την πορεία του πληθωρισμού.
