Η βελτιωμένη κατάταξη της Ελλάδας στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως προς την ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών καθρεφτίζει την πρόοδο που έχει πραγματοποιήσει η χώρα στον συγκεκριμένο τομέα, όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο καθηγητής Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
«Τα τελευταία χρόνια, το σύνολο των υπηρεσιών που διαθέτουμε προς πολίτες και επιχειρήσεις, βασίζεται στην αυτοματοποίηση με αποτέλεσμα να μη χρειάζεται η προσκόμιση δικαιολογητικών ή βεβαιώσεων. «Κλειδί» βέβαια γι’ αυτό αποτελεί η διαλειτουργικότητα, με τους πολίτες δηλαδή να συναινούν, κατά περίσταση, για το είδος των δεδομένων που επιθυμούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη συναλλαγή τους με το ελληνικό Δημόσιο. Ετσι, καταφέραμε να έχουμε 1,45 δισ. διαδικτυακές συναλλαγές το 2023 που αφορούν πολίτες και επιχειρήσεις, από μόλις 19 εκατ. το 2019. Χάρη στις επιδόσεις αυτές, στην ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ψηφιακή Δεκαετία η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση ανάμεσα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όσον αφορά τη βελτίωση στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών που παρέχουμε. Δηλαδή είχαμε μια αύξηση 16%, πολύ μεγαλύτερη από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες», σημειώνει ο κ. Αναγνωστόπουλος.
Οπως προσθέτει, με στόχο η μεσολάβηση του πολίτη, κατά τις συναλλαγές του με το Δημόσιο, να ελαχιστοποιηθεί, κατά το προσεχές διάστημα θα καταστεί εφικτή η περαιτέρω αυτοματοποίηση της διαδικασίας υποβολής «πόθεν έσχες» με τη δυνατότητα άντλησης περιουσιακών στοιχείων μέσω διαλειτουργικότητας από όλους τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και ιδρύματα. «Θα προβλέπεται η προσυμπλήρωση των δηλώσεων, όπως ισχύει με την ΑΑΔΕ, διευκολύνοντας την υποβολή δηλώσεων από τους 300.000 υπόχρεους, αλλά και τη δυνατότητα ελέγχου. Είναι ένα ιδιαίτερα περίπλοκο, αλλά σημαντικό βήμα μπροστά», εξηγεί.
Ωστόσο η ψηφιοποίηση του Δημοσίου προϋποθέτει την πραγματική απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών. Στο πλαίσιο αυτό, έχει δημιουργηθεί το Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών «Μίτος». Πρόκειται για το πληροφοριακό σύστημα που καταγράφει το σύνολο των διοικητικών διαδικασιών, έχοντας μέχρι σήμερα «χαρτογραφήσει» 3.500. «Αυτό που επιτυγχάνουμε μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας είναι να υλοποιούμε και να απλοποιούμε τέτοιου είδους συστήματα με τρόπο αυτοματοποιημένο και μάλιστα λαμβάνοντας από κάθε ένα μητρώο του Δημοσίου μόνο τα δεδομένα που απαιτούνται για να εξυπηρετηθεί ο πολίτης και όχι το σύνολο των στοιχείων που είναι διαθέσιμα. Για παράδειγμα, στο πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, υπάρχει μια πανσπερμία στοιχείων. Πλην όμως, όταν χρειάζεται να εντοπίσουμε τον αριθμό τέκνων ή τον δήμο μας, λαμβάνουμε μόνο τις συγκεκριμένες πληροφορίες. Κατ’ επέκταση, τηρούμε απαρέγκλιτα τα όσα προβλέπει ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων», αναφέρει.
Με τον τρόπο αυτό, όπως τονίζει ο κ. Αναγνωστόπουλος, επιταχύνεται ο στόχος της κατάργησης πιστοποιητικών. «Εχοντας τη δυνατότητα να ανταλλάσσουμε δεδομένα μεταξύ των συστημάτων του Δημοσίου, θα μπορούσε, για παράδειγμα, να παρακαμφθεί η προσκόμιση πιστοποιητικού φορολογικής ενημερότητας. Κι αυτό διότι το Δημόσιο είναι σε θέση να αντλεί αυτόματα στοιχεία για το εάν ένας πολίτης είναι φορολογικά ενήμερος, ήδη σε περισσότερες από 1.000.000 περιπτώσεις. Ενας φοιτητής λοιπόν που θα πρέπει να λάβει την αμοιβή του για ένα ερευνητικό έργο στο οποίο συμμετέχει, δεν χρειάζεται να προσκομίσει τίποτα. Επεκτείνοντας τη δυνατότητα αυτή σε όλους τους φορείς στο προσεχές διάστημα, δεν θα έχει πια νόημα το πιστοποιητικό αυτό», εξηγεί.
Σημαντικός στόχος για το επόμενο διάστημα είναι η επίλυση προβλημάτων στα μητρώα του Δημοσίου ώστε να έχουν ενιαία στοιχεία των πολιτών, και να ενημερώνονται μόνο από ένα σημείο σε περίπτωση που κάτι αλλάξει, για να μπορούμε να εξυπηρετούμε καλύτερα όλους. Αυτό θα γίνει πράξη με την εισαγωγή του προσωπικού αριθμού. Ομοίως, η δημιουργία ενός κεντρικού μητρώου οχημάτων, δηλαδή ενός ηλεκτρονικού συστήματος που διαχειρίζεται τα στοιχεία όλων των οχημάτων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Σήμερα, πολλά οχήματα μπορεί να υφίστανται σε κάποια μητρώα, ενώ έχουν καταστραφεί ή αποσυρθεί.
Με τον τρόπο αυτό δημιουργούμε ένα νέο σύστημα ηλεκτρονικών ελέγχων αξιοποιώντας διαφορετικές βάσεις δεδομένων του Δημοσίου για τον εντοπισμό όλων των ανασφάλιστων οχημάτων (κάποιες εκτιμήσεις αναφέρουν έως και 500.000), εκείνων που δεν έχουν υποβληθεί σε έλεγχο ΚΤΕΟ ενώ έχουν υποχρέωση και οχημάτων των οποίων οι ιδιοκτήτες δεν έχουν καταβάλει τα τέλη κυκλοφορίας, με ελέγχους που διενεργούνται τουλάχιστον σε εξάμηνη βάση από τη ΓΓΠΣ. Και αυτό αναμένουμε ότι θα αποτελέσει μια σημαντική μεταρρύθμιση.
Το 2023 καταφέραμε να έχουμε 1,45 δισ. διαδικτυακές συναλλαγές που αφορούν πολίτες και επιχειρήσεις, από μόλις 19 εκατ. το 2019.
Η κυβερνοασφάλεια
Η περαιτέρω ψηφιοποίηση όχι μόνο του Δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα μεγιστοποιεί και την απειλή των κυβερνοεπιθέσεων. «Σύμφωνα με μελέτες, οι ενεργοί χρήστες internet banking ξεπερνούν τα 4 εκατ., με τον αριθμό αυτών που χρησιμοποιούν εφαρμογές τραπεζών στο κινητό τους να υπερβαίνει τα 5 εκατ. Οι πολίτες απολαμβάνουν τα οφέλη από τις νέες αυτές δυνατότητες που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες χωρίς πολλές φορές να είναι ενημερωμένοι σε θέματα ασφάλειας και δεν δίνουν μεγάλη προσοχή στον ασφαλή χειρισμό των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Ως εκ τούτου, απαραίτητο για την αντιμετώπιση της ηλεκτρονικής απάτης είναι η έγκυρη και συστηματική ενημέρωση», επισημαίνει ο κ. Αναγνωστόπουλος.
Παραθέτοντας ορισμένες συμβουλές προστασίας, ο γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης τονίζει ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να εντοπίζουν ύποπτες ενδείξεις που περιλαμβάνουν:
– Επίκληση επείγοντος που δημιουργεί αίσθησης έκτακτης ανάγκης.
– Λήψη αλληλογραφίας από άγνωστο αποστολέα, ή και μη αναμενόμενα συνημμένα.
– Μηνύματα που ισχυρίζονται ότι προέρχονται από έναν αξιόπιστο φορέα, αλλά στέλνονται από άλλη διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου.
Για να προστατευθούν από κακόβουλα λογισμικά, οι χρήστες συνιστάται να μην κάνουν ποτέ κλικ σε συνδέσμους και να μην ανοίγουν συνημμένα emails από άγνωστους παραλήπτες, διαγράφοντας το μήνυμα. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να ελέγχουν την εγκυρότητα των ιστοσελίδων και βέβαια να μην κοινοποιούν ποτέ τους προσωπικούς τους κωδικούς (όνομα χρήστη και συνθηματικό).
«Το μέλλον όμως που σήμερα προετοιμάζουν αφορά την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, αλλά κυρίως συνολικά στην Ε.Ε. με την επικείμενη εφαρμογή τις προσεχείς ημέρες του πρωτοποριακού ευρωπαϊκού κανονισμού EU AI Act, έπειτα από τρία χρόνια προετοιμασίας», καταλήγει ο κ. Αναγνωστόπουλος.
