Την παλιά τους αίγλη αναζητούν οι εμπορικές στοές του κέντρου της Αθήνας, καθώς με μια σειρά από παρεμβάσεις και επενδύσεις επιχειρείται να αναβιώσει μια άλλη εποχή φέρνοντάς την στο σήμερα.
Οι στοές γνώρισαν τη μεγάλη τους άνθηση, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, περίοδος που συμπίπτει με την αύξηση του πληθυσμού της Αθήνας και την επέκταση των ορίων της πόλης. Μόνο μέσα σε 10 χρόνια (1951-1961) οι κάτοικοι της πόλης αυξήθηκαν κατά 34,3%, σε 1,85 εκατομμύριο.
Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα και τη μεγάλη άνοδο στη ζήτηση για επαγγελματική στέγη και φυσικά και για καταστήματα, με τους αρχιτέκτονες να στρέφονται στη λύση των στοών προκειμένου να δημιουργήσουν τον απαιτούμενο χώρο, καθώς τα κτίρια «ακουμπούσαν» πλέον το ένα στο άλλο. Η επιλογή αυτή προτιμήθηκε κατά κύριο λόγο σε δημόσια κτίρια και μέγαρα, ώστε να φιλοξενηθούν εκεί εμπορικά καταστήματα.
Σήμερα, οι ανάγκες είναι διαφορετικές και οι περισσότερες εμπορικές αλυσίδες επιλέγουν άλλα σημεία, που προσφέρουν περισσότερο φως, μεγαλύτερη επισκεψιμότητα και ασφαλώς μεγαλύτερη επιφάνεια. Ωστόσο υπάρχουν ακόμη χρήσεις και επιλογές για την αξιοποίηση αυτού του αρχιτεκτονικού «θησαυρού». Χάρη, δε, στη σκίαση που προσφέρουν οι στοές, αποτελούν πλέον και μια ανάσα δροσιάς και προστασίας απέναντι στην κλιματική αλλαγή, για τους επισκέπτες του κέντρου.
Αυτό έχει προσελκύσει και ιδιωτικά κεφάλαια. Τον επόμενο χρόνο αναμένεται να λειτουργήσει η ανανεωμένη Στοά Αρσακείου στην οδό Πανεπιστημίου. Το ακίνητο έχει μισθωθεί από την εταιρεία Legendary Foods από το 2019 και αναμένεται να επαναλειτουργήσει ως ένας πόλος γαστρονομίας, πολιτισμού και εμπορίου (ένδυση). Η επένδυση ανέρχεται σε 15 εκατ. ευρώ.
Σε τροχιά αναβίωσης έχει εισέλθει άλλη μία σημαντική στοά της πόλης. Πρόκειται για τη Στοά Κοραή στο ισόγειο του πρώην κτιρίου της Εθνικής Ασφαλιστικής, στη συμβολή των οδών Σταδίου και Κοραή. Το ακίνητο αποκτήθηκε από κοινή εταιρεία της Dimand και της Τράπεζας Πειραιώς και πρόκειται να φιλοξενήσει τα νέα γραφεία του τραπεζικού ομίλου, παράλληλα με μια σημαντική ανάπλαση της στοάς ώστε να αποκτήσει νέα «ζωή».
Στοά Αρσακείου
Εκπαίδευση και πολιτισμός στην καρδιά της πόλης
Το συγκρότημα του Αρσακείου, με την ομώνυμη στοά (τμήμα της οποίας είναι και η Στοά του Βιβλίου), χρονολογείται από τα μέσα του 19ου αιώνα. Ηδη από το 1852 λειτουργεί εκεί το κτίριο που στέγαζε τα σχολεία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, την οποία χορηγούσε ο Απόστολος Αρσάκης.
Το 1858 με δωρεά της Ελένης Τοσίτσα αποκτήθηκε ακόμη ένα γειτονικό οικόπεδο, ενώ το 1868 αγοράστηκε και το υπόλοιπο τμήμα του εν λόγω οικοδομικού τετραγώνου. Τα κτίρια στη σημερινή τους μορφή οικοδομήθηκαν την περίοδο του Μεσοπολέμου, το 1925, κι αφού προηγήθηκε η κατεδάφιση των αρχικών κτισμάτων.
Τότε διαμορφώθηκε και η Στοά Αρσακείου, το 1933 μετακόμισε εκεί το σχολικό συγκρότημα, ενώ το 1934 τμήμα του ακινήτου εκμισθώθηκε στο ελληνικό Δημόσιο (επί της Πανεπιστημίου), όπου φιλοξενούνταν τα δικαστήρια μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Στο πίσω τμήμα των κτιρίων δημιουργήθηκε το 1930 ο κινηματογράφος «Ορφέας», που λειτούργησε μέχρι το 1982, ενώ στο υπόγειό του στεγαζόταν από το 1954 και το «Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν».
Στοά Κοραή
Η «μνήμη» της Κατοχής με τα κελιά της Κομαντατούρ
Η Στοά Κοραή, η Galleria, κατασκευάστηκε το 1938 στο ισόγειο του Μεγάρου της Εθνικής Ασφαλιστικής, που ανεγέρθηκε τότε στη θέση της ιστορικής οικίας Rossels, η οποία είχε αποκτηθεί από την ασφαλιστική εταιρεία το 1894 για να στεγάσει το προσωπικό της.
Η επιμέλεια της αρχιτεκτονικής μελέτης γίνεται από τους αρχιτέκτονες Α. Μεταξά και Ε. Κριεζή. Στα σχέδια προβλέπεται η διάνοιξη στοάς στο ισόγειο επίπεδο, ενώ στον υπόγειο χώρο κατασκευάζονται τα απαραίτητα για την εποχή αντιαεροπορικά καταφύγια. Λίγο αργότερα, ο χώρος αυτός χρησιμοποιήθηκε για τη στέγαση των κρατητηρίων της Κομαντατούρ κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής.
Σήμερα ο χώρος λειτουργεί ως Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944, όπου μπορεί κανείς να δει ακόμη τα μηνύματα των κρατουμένων.
Στη στοά στεγάζονται σήμερα χώροι εστίασης και εμπορίου, όπως επίσης και δύο από τους ιστορικότερους κινηματογράφους της Αθήνας, ο «Αστυ» που λειτουργεί από το 1939 και ο «Αστορ» που λειτουργεί από το 1947.
Στοά Πεσμαζόγλου
Στεγάζει 25 καταστήματα εμπορίου και υπηρεσιών
Η Στοά Πεσμαζόγλου, στο ισόγειο πολυώροφου κτιρίου του 1976, σε σχέδια του Α. Καλλιγά, οικοδομήθηκε στη θέση του Μεγάρου Πρωΐας (δεκαετία 1890). Στο εν λόγω μέγαρο στεγάστηκαν από το 1906 τα γραφεία της εφημερίδας «Πρωΐα».
Σήμερα εκεί, μεταξύ άλλων καταστημάτων, υπάρχει το δισκοπωλείο του Νίκου Ξυλούρη, το οποίο ίδρυσε το 1979 ο γνωστός καλλιτέχνης και λειτουργεί από μέλη της οικογενείας του. Στεγάζονται 25 καταστήματα λιανικού εμπορίου και παροχής υπηρεσιών, μεταξύ των οποίων Cosmote, Alpha Bank, Coffee Island και Ticket Services, συνεχίζοντας την ιστορία του ακινήτου.
Ο Ιωάννης Γ. Πεσμαζόγλου (1857-1906) ήταν τραπεζίτης και πολιτικό πρόσωπο που προσέφερε στον σύντομο βίο του, με τον ζήλο των Ελλήνων της διασποράς, αδιάλειπτα οικονομική ενίσχυση και υπηρεσίες στην πατρίδα.
Η Στοά Πεσμαζόγλου είναι επίσης γνωστή ως Στοά Πρωΐας, καθώς το προϋπάρχον μέγαρο στέγασε την «Πρωΐα», μία από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του Μεσοπολέμου που ιδρύθηκε από τους γιους του Ιωάννη Πεσμαζόγλου, Γεώργιο και Στέφανο.
Στοά Καΐρη
Το 60% των εμπορικών χώρων είναι κλειστό
Η Στοά Καΐρη (Καΐρη 6 και Αθηνάς) κατασκευάστηκε το 1934. Εκεί στεγάστηκαν κυρίως εργαστήρια, βιοτεχνίες ρούχων και υφασμάτων.
Το υπόγειο ήταν παλαιότερα το μεγαλύτερο κέντρο ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, ενώ στο ισόγειο μαζί με τα εμπορικά καταστήματα βρίσκεται το ιστορικό οπλοδιορθωτήριο της οικογένειας Παπαϊωάννου. Σήμερα, προς την οδό Πολυκλείτου υπάρχουν μαγαζιά με είδη συσκευασίας, το ένα δίπλα στο άλλο. Πρόκειται για μία από τις πιο εντυπωσιακές στοές της πόλης, με έντονο ιστορικό στοιχείο, ενώ κάποια από τα μικρομάγαζα λειτουργούν ακόμη.
Στη Στοά Καΐρη στεγαζόταν και το υποκατάστημα της σοκολατοποιίας «Γκλόρια», που ήταν προμηθευτής του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία». Ωστόσο, όπως κατέδειξε και η πρόσφατη έρευνα του Εμπορικού Συλλόγου της Αθήνας, το 60% των εμπορικών χώρων είναι σήμερα κλειστό.
Παρά το μικρό της μέγεθος, η συγκεκριμένη στοά εξακολουθεί να προσφέρει ένα «παράθυρο στο παρελθόν» της πόλης των Αθηνών.
Στοά Αριστείδου
Θυμίζει γειτονιά περασμένων δεκαετιών
Η Στοά Αριστείδου, ή Στοά Ανατολής (Αριστείδου 10-12), είναι μία από τις πιο γραφικές στοές του κέντρου, που από μόνη της μπορεί να αναδειχθεί σε τουριστικό αξιοθέατο, καθώς θυμίζει αυλή ή γειτονιά περασμένων δεκαετιών.
Εχει εσωτερικό ακάλυπτο χώρο με φυτά, ένα μικρό καφενείο και ελεύθερο διάδρομο/μπαλκόνι σε κάθε όροφό της που οδηγεί σε μια αστική ταράτσα, περιτριγυρισμένη από ψηλά κτίρια.
Εχει τη μορφή της πρώιμης αθηναϊκής στοάς με ελεύθερο διάδρομο στο εσωτερικό και χαρακτηριστικό αίθριο. Η συγκεκριμένη στοά αναπτύχθηκε αρχικά ως θεματική στοά, καθώς φιλοξενούσε πολλά τυπογραφεία της εποχής, ενώ σήμερα στεγάζει μερικά από τα πιο μικρά μαγαζιά της Αθήνας, μεγέθους μόλις 2 τ.μ.
Ωστόσο, από τα 24 καταστήματα που μπορούν να φιλοξενηθούν εντός της στοάς, το 45,8% ή 11 εξ αυτών είναι κλειστά, όπως αναφέρει η τελευταία έρευνα του Εμπορικού Συλλόγου για την εικόνα του εμπορίου στο εμπορικό τρίγωνο.
Στοά Πάππου – Δημητρακοπούλου
Υπήρξε ο «ναός» του Τύπου της πρωτεύουσας
Η Στοά Πάππου – Δημητρακοπούλου, ή Στοά Σοφοκλέους, κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1930 και συγκεκριμένα το 1938
Η μία της είσοδος είναι από την οδό Σοφοκλέους 7 και ενώνεται με την Ευριπίδου στον αριθμό 14 και με την Αιόλου στο 68.Το κτίριο ήταν ιδιοκτησίας των Πάππου και Περ. Σακελλαρίου, που ήταν και ο μηχανικός που το κατασκεύασε.
Η ισόγεια στοά υπήρξε ο «ναός» του Τύπου με τυπογραφεία, αρχεία εφημερίδων και περιοδικών, από όπου διανέμονταν σε όλη την πρωτεύουσα. Στον Μεσοπόλεμο ήταν επίσης το επίκεντρο του εμπορίου ναρκωτικών στην Αθήνα.
Τη δεκαετία του 1950, πολλά κτίρια της στοάς κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους κτίστηκε το νέο κτίριο της Εμπορικής Τράπεζας, σε σχέδια του Κ. Κιτσίκη, το οποίο σήμερα ανήκει στην Alpha Bank. Σήμερα, από τα 36 καταστήματα που μπορούν να φιλοξενηθούν εντός της στοάς, τα 14, ή σχεδόν 39%, παραμένουν κλειστά.
