Τα μεγάλα χρέη που έχουν συσσωρευθεί σε εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα αναγκάζουν τους κληρονόμους να τα αποποιούνται. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις τα χρέη είναι μεγαλύτερα από την αξία των ακινήτων, με αποτέλεσμα οι κληρονόμοι και τα παιδιά τους να μπαίνουν σε μια γραφειοκρατική διαδικασία αποποίησης της κληρονομιάς. Για τους ενηλίκους η διαδικασία είναι ευκολότερη, καθώς γίνεται με υπεύθυνη δήλωση στον γραμματέα του οικείου ειρηνοδικείου, ενώ αντίθετα για τους ανηλίκους θα πρέπει να αποφανθεί το δικαστήριο, με τους γονείς να πρέπει να καταβάλουν σημαντικά ποσά (παράβολα και δικηγόρο).
Οι αποποιήσεις μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί. Είναι ενδεικτικό ότι την περίοδο 2013-2018 καταγράφηκαν 450.000 αποποιήσεις κληρονομιών σε όλη την επικράτεια. Από τις 29.000 που ήταν το 2013 έφθασαν στις 150.000 λίγο πριν από την έξοδο από τα μνημόνια το 2018.
Τα μεγάλα χρέη που «κουβαλούν» οι κληρονομιές οδηγούν, όπως προαναφέρθηκε, στην αποποίησή τους, η οποία ωστόσο θα πρέπει να γίνει σε διάστημα 4 μηνών ή ενός έτους σε ειδικές περιπτώσεις. Σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή εφόσον δεν γίνει καμία ενέργεια, θεωρείται ότι η κληρονομιά έγινε αποδεκτή.
Με εγκύκλιο της ΑΑΔΕ παρέχονται οδηγίες τόσο στους πολίτες όσο και στις εφορίες προκειμένου να γνωρίζουν επακριβώς όλα όσα πρέπει να πράξουν στις περιπτώσεις κληρονομιών:
• Κατά τον χρόνο θανάτου του προσώπου η περιουσία του περιέρχεται αυτοδικαίως στον κληρονόμο του, που μπορεί να την αποποιηθεί μέσα σε προθεσμία 4 μηνών (ή ενός έτους, στην περίπτωση που ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμενε στο εξωτερικό). Η προθεσμία αυτή αρχίζει από τότε που ο κληρονόμος ενημερώθηκε για την κληρονομιά. Στην επαγωγή από διαθήκη η προθεσμία αποποίησης δεν αρχίζει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης.
• Η αποποίηση είναι άκυρη αν γίνει μετά την πάροδο της προθεσμίας για αποποίηση. Αν περάσει η προθεσμία, η κληρονομία θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή (1850 Α.Κ.). Η αποδοχή ή η αποποίηση της κληρονομίας είναι άκυρη, αν έγινε πριν από την επαγωγή (δηλαδή πριν από τον θάνατο του κληρονομουμένου) ή από πλάνη ως προς την επαγωγή της κληρονομίας στον προσωρινό κληρονόμο και τον λόγο αυτής. Επίσης είναι άκυρη αν έγινε υπό αίρεση ή προθεσμία ή για μέρος της κληρονομίας (1851 Α.Κ.). Για τις ανάγκες της παρούσας εγκυκλίου, ως «προσωρινός» χαρακτηρίζεται ο κληρονόμος κατά το χρονικό διάστημα από την έναρξη της προθεσμίας αποποίησης της κληρονομίας έως την παρέλευσή της ή την αποδοχή της κληρονομίας ή τη νόμιμη εμπρόθεσμη δήλωση αποποίησης.
• Η αποποίηση γίνεται με δήλωση στον γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας, δηλαδή στο ειρηνοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου ο κληρονομούμενος είχε κατά τον χρόνο του θανάτου του την κατοικία του ή, αν δεν είχε κατοικία, τη διαμονή του, ή, αν δεν είχε ούτε διαμονή, στο ειρηνοδικείο της πρωτεύουσας του κράτους.
• Αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομία, αυτή περνάει σ’ εκείνον που θα είχε κληθεί (δηλαδή θα καθίστατο κληρονόμος), αν το πρόσωπο που αποποιήθηκε δεν ζούσε κατά τον χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, οπότε στην τελευταία αυτή περίπτωση η προθεσμία αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του «προπορευόμενου» κληρονόμου και την κλήση του επόμενου.
• Γνώση της επαγωγής, ως αφετηρία της προθεσμίας αποποίησης, υπάρχει όταν ο κληρονόμος έχει βασίμως πληροφορηθεί την ύπαρξη των πραγματικών (π.χ. του θανάτου του κληρονομούμενου) και νομικών προϋποθέσεων, η συνδρομή των οποίων οδηγεί στην αυτοδίκαιη από αυτόν κτήση της κληρονομίας.
