Σε ευθεία αμφισβήτηση του μοντέλου λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού προχώρησε η Ελλάδα με τη χθεσινή παρέμβαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία έδωσε πολιτικό στίγμα στις διαμαρτυρίες που εκφράστηκαν από τον Ιούλιο στις γενικές διευθύνσεις Ενέργειας και Ανταγωνισμού της Ε.Ε. από τις βιομηχανικές ενώσεις Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας για τις υψηλές και αδικαιολόγητες αποκλίσεις τιμών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Με την επιστολή του προς την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρωθυπουργός παρουσιάζοντας στοιχεία που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του στρεβλού και σε μεγάλο βαθμό αδιαφανούς μοντέλου λειτουργίας της μεγάλης και ενιαίας κατά τα άλλα ευρωπαϊκής αγοράς, ζητάει από την Ε.Ε. να αναλάβει δράση για την αύξηση των δυνατοτήτων διασυνοριακής μεταφοράς ενέργειας και την καλύτερη εποπτεία της αγοράς. «Εχουμε δημιουργήσει ένα ακατανόητο “μαύρο κουτί”, ακόμη και για τους ειδικούς. Και δεν μπορούμε να εξηγήσουμε πειστικά στους πολίτες μας γιατί η τιμή που πληρώνουν αυξάνεται τόσο ξαφνικά. Αυτό είναι, σε πολιτικό επίπεδο, απαράδεκτο», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τεράστιες αποκλίσεις
Ο πρωθυπουργός αποδίδει τις υψηλές τιμές ρεύματος στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης στη δυσλειτουργία των διασυνοριακών διασυνδέσεων με την Κεντρική Ευρώπη, εξηγώντας ότι από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο ο ηλεκτρικός διάδρομος που εκτείνεται από την Τσεχία και την Αυστρία στη Βουλγαρία και την Ελλάδα ήταν εν πολλοίς συζευγμένος και γι’ αυτό οι τιμές στην αγορά επόμενης ημέρας σε αυτή την περιοχή ήταν παρόμοιες και εμφάνιζαν μικρές αποκλίσεις. Ωστόσο από τον Μάιο αυτή η σύζευξη αποδυναμώθηκε και τον Ιούλιο είχε καταρρεύσει πλήρως.
Σε μια συγκεκριμένη μάλιστα ώρα της ημέρας στις 11 Ιουλίου, η τιμή ηλεκτρισμού στην Ουγγαρία ήταν 940 ευρώ/MWh και στη γειτονική Αυστρία μόλις 61 ευρώ/MWh, δηλαδή μεταξύ δύο συνορευουσών χωρών της Ε.Ε. κατεγράφη τιμή 15 φορές υψηλότερη στην πρώτη χώρα σε σχέση με τη δεύτερη. Οπως μάλιστα σημειώνει ο σύμβουλος του πρωθυπουργού Ν. Τσάφος σε ανάρτησή του στο LinkedIn με αφορμή την επιστολή του πρωθυπουργού, «Τέτοιες ακραίες διαφορές έγιναν συνήθεια. Μέσα στο καλοκαίρι, υπήρχαν 395 ώρες όταν η διαφορά μεταξύ της φθηνότερης και της ακριβότερης αγοράς σε αυτή την περιοχή υπερέβαινε τα 100 ευρώ/MWh, φαινόμενο που κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου παρατηρήθηκε μόλις για 35 ώρες».
Ο πρωθυπουργός κάνει λόγο για «περιφερειακή ενεργειακή κρίση», καθώς η ηλεκτροδό- τηση της Ουκρανίας επιβαρύνει κυρίως τη ΝΑ Ευρώπη.
Ο πρωθυπουργός στην επιστολή του κάνει λόγο για περιφερειακή ενεργειακή κρίση που προέκυψε από μια σειρά παραγόντων (πολύ υψηλές θερμοκρασίες, κάτι που επιδεινώθηκε από την κλιματική αλλαγή, διακοπές στην ηλεκτροπαραγωγή και στις δυνατότητες διασυνοριακών μεταφορών, και λίγες βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι οποίες άφησαν στους ταμιευτήρες λιγότερο νερό για τη θερινή περίοδο) αλλά και σε έναν πρόσθετο λόγο. «Τις επιθέσεις της Ρωσίας κατά του ουκρανικού δικτύου που έχουν μετατρέψει την Ουκρανία σε σημαντικό καθαρό εισαγωγέα. Το έλλειμμα αυτό καλύπτεται από τις χώρες της Ε.Ε. Πρόκειται για ένα ακόμα τίμημα που ο καταστροφικός πόλεμος της Ρωσίας επιβάλλει στις οικονομίες μας», αναφέρει στην επιστολή του και επισημαίνει ότι το «σοκ» αυτό δεν επηρέασε το ίδιο όλα τα κράτη-μέλη.
Οι διαφορές τιμών από μόνες τους δείχνουν ότι το βάρος του ενεργειακού ελλείμματος της Ουκρανίας έχει μεταφερθεί από τον Ιούνιο και μετά στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εξέλιξη που έχει θέσει υπό αμφισβήτηση το κατά πόσον πράγματι οι περιορισμένες ροές ενέργειας από την Κεντρική στην Ανατολική Ευρώπη ήταν αποτέλεσμα της δυναμικότητας των διασυνδέσεων. Αιχμές αφήνει και ο πρωθυπουργός στην επιστολή του κάνοντας λόγο για την ανάγκη καλύτερης εποπτείας της αγοράς κεντρικά από την Ευρώπη. Να ελέγχεται για παράδειγμα ακόμη και το πότε ένας εθνικός Διαχειριστής βγάζει σε προγραμματισμένη συντήρηση μια μονάδα, αφού αυτό έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε πολύ ευρύτερο χώρο. «Χρειαζόμαστε μια ρυθμιστική αρχή για την ηλεκτρική ενέργεια σε επίπεδο Ε.Ε. που να μπορεί να εξετάζει ταυτόχρονα πολλαπλές αγορές και να διαβεβαιώνει τους καταναλωτές ότι δεν υπάρχουν αθέμιτες πρακτικές», σημειώνει ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας και την ανάγκη νέας ώθησης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων.
«Θα αναλύσουμε την επιστολή που μόλις λάβαμε», δήλωσε χθες ο εκπρόσωπος, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας, Τιμ Μακ Φάι, διευκρινίζοντας ότι η απάντηση της Κομισιόν θα έρθει «εν ευθέτω χρόνω». Κληθείς να σχολιάσει την επισήμανση του Ελληνα πρωθυπουργού στην επιστολή του ότι τα ρωσικά πλήγματα στην Ουκρανία έχουν οδηγήσει σε εκτόξευση τιμών, ο κ. Μακ Φάι απάντησε ότι οι ρωσικές επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας και η «εργαλειοποίηση» της ενέργειας από την πλευρά της Ρωσίας είναι ένα ζήτημα που η Κομισιόν προσπαθεί να αντιμετωπίσει με διάφορους τρόπους. Ενας από αυτούς, όπως είπε ο εκπρόσωπος, είναι να βοηθήσουμε την Ουκρανία να αποκαταστήσει το σύστημα ηλεκτροδότησής της, αλλά και να εξάγουμε ενέργεια προς το Κίεβο. Ο ίδιος δεν μπήκε σε λεπτομέρειες για τις επιπτώσεις σε κάθε κράτος-μέλος. Περιορίστηκε να δηλώσει ότι η Επιτροπή «παρακολουθεί την κατάσταση πολύ στενά» και «παραμένει σε επαφή με όλα τα κράτη-μέλη για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού».
Το θέμα των διασυνοριακών ροών ενέργειας τους θερινούς μήνες από την Κεντρική στην Ανατολική Ευρώπη που τέθηκε αρχικά από τις βιομηχανικές ενώσεις Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας διερευνάται από τις ρυθμιστικές αρχές των τριών χωρών αλλά και από τον ACER (Eυρωπαίος Ρυθμιστής ενέργειας). «…Κατανοούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης και μοιραζόμαστε μαζί σας τις ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις τέτοιων αυξήσεων των τιμών στην ανταγωνιστικότητα των ενεργοβόρων βιομηχανιών. Διαβεβαιώνουμε ότι μαζί με τον ACER, η Επιτροπή παρακολουθεί στενά την κατάσταση σε αυτή την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των μειωμένων δυνατοτήτων μεταφοράς», αναφέρει η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας σε απαντητική της επιστολή στις 2 Αυγούστου στις βιομηχανικές ενώσεις των τριών χωρών. Με αυτή την παρέμβαση και τη διερεύνηση του ACER συνδέουν κάποιοι στην αγορά την ενίσχυση των ροών ενέργειας χθες από την Κεντρική Ευρώπη προς τη Ρουμανία και την Ουκρανία.
Οι τρεις χώρες προετοιμάζουν από κοινού πρωτοβουλία για το θέμα των τιμών σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας. Ο υπουργός Ενέργειας της Ρουμανίας, Σεμπάστιαν Μπουρντούτζα, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης Green EPC της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στις 12 Σεπτεμβρίου, με δηλώσεις του υπονόησε ότι η Αυστρία απέτυχε να επιτρέψει την εμπορία συγκριτικά φθηνότερης ηλεκτρικής ενέργειας από τη Δυτική Ευρώπη στην Ανατολική Ευρώπη και ανακοίνωσε ότι η Ρουμανία μαζί με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία θα θέσουν στην ατζέντα του υπουργικού συμβουλίου την ανάγκη λύσεων για την αντιστάθμιση αυτών των διαφορών τιμών.
