Η έκθεση Ντράγκι συμβαδίζει με τις προτεραιότητες της χώρας μας στην οικονομική και αμυντική πολιτική. Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης σε μια εποχή με έντονο διεθνή ανταγωνισμό ανάμεσα στις επιχειρήσεις, γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή μας, συρρικνούμενη πρόσβαση των ευρωπαϊκών προϊόντων και υπηρεσιών στις παγκόσμιες αγορές και απώλεια της προσφοράς φθηνής ενέργειας από τη Ρωσία.
Διαπιστώνει ότι την τελευταία εικοσαετία τόσο ο ρυθμός αύξησης του ενεργού πληθυσμού όσο και η παραγωγικότητα εργασίας στην Ευρώπη υπολείπονται σημαντικά άλλων περιοχών, όπως οι ΗΠΑ. Με δραματικό ύφος αποκαλεί τις προκλήσεις της Ευρώπης «υπαρξιακές», διότι με τα σημερινά δεδομένα προβλέπει ότι σε λίγα χρόνια, δυνητικά θα αμφισβητούνται ακόμα και οι πρωταρχικές αξίες της Ευρώπης για ευημερία, ισότητα, ελευθερία, ειρήνη και δημοκρατία.
Η έκθεση Ντράγκι προτείνει μια βαθύτερη ενοποίηση των αγορών ώστε η Ευρώπη να αποκτήσει μεγαλύτερη οικονομική ισχύ, καθώς και δράσεις σε τρεις κύριες κατευθύνσεις: (i) Περισσότερες επενδύσεις σε έρευνα, καινοτομία και τεχνολογία, (ii) στροφή στην πράσινη ανάπτυξη και παραγωγή φθηνής ενέργειας, και (iii) μεγαλύτερη βαρύτητα και συντονισμό στη στρατιωτική άμυνα και ασφάλεια με λιγότερες εξωτερικές οικονομικές εξαρτήσεις.
Τα προβλήματα στα οποία προτείνονται προτάσεις πολιτικής είναι προβλήματα που αντιμετωπίζει και η χώρα μας. Ετσι οι προτάσεις στην έκθεση συνάδουν και με τις προτεραιότητες της Ελλάδας για την οικονομία και την εθνική μας ασφάλεια.
Οσον αφορά την πρώτη κατεύθυνση δράσεων στην τεχνολογία, η έκθεση Ντράγκι συγκρίνει τις κεφαλαιοποιήσεις των εταιρειών πληροφορικής σε Ευρώπη και ΗΠΑ και καταδεικνύει πόσο πίσω βρίσκεται η Ευρώπη στην ψηφιακή οικονομία την τελευταία δεκαετία. Θέτει ως στόχο οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρώπη να αυξηθούν από 22% στο 27%, με την αύξηση των 5 ποσοστιαίων μονάδων να αποτελείται από επενδύσεις σε έρευνα, καινοτομία και νέα τεχνολογία.
Ο φιλόδοξος αυτός στόχος συμβαδίζει και με τις δικές μας ανάγκες. Οι συνολικές επενδύσεις στη χώρα μας παραμένουν πολύ χαμηλότερες του μέσου όρου στην Ευρώπη, γύρω στο 15% του ΑΕΠ, και η στροφή μας προς την ψηφιακή οικονομία, αν και επιταχύνεται τα τελευταία πέντε χρόνια, βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο.
Αυτές οι επενδύσεις σε έρευνα, καινοτομία και νέα τεχνολογία έχουν υψηλό οικονομικό πολλαπλασιαστή στην οικονομία. Εφόσον γίνουν πραγματικότητα και στην Ελλάδα, θα μας βοηθήσουν να συγκλίνουμε πιο γρήγορα προς το μέσο ευρωπαϊκό βιοτικό επίπεδο. Οσον αφορά τη δεύτερη δράση, η Ελλάδα ήδη επενδύει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και όσον αφορά την τρίτη δράση, μια ευρωπαϊκή κοινή πολιτική άμυνας θα θωρακίσει ακόμα περισσότερο τη χώρα μας. Βεβαίως, το μεγάλο ζητούμενο στην έκθεση Ντράγκι, που είναι και προφανές σημείο τριβής μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., είναι ο τρόπος χρηματοδότησης των δράσεων αυτών.
Την τελευταία εικοσαετία, τόσο ο ρυθμός αύξησης του ενεργού πληθυσμού όσο και η παραγωγικότητα στην Ευρώπη υπολείπονται σημαντικά άλλων περιοχών.
Η έκθεση παρατηρεί ότι οι νέες επενδύσεις, έπειτα από μια περίοδο πληθωριστικών πιέσεων, θα αυξήσουν την παραγωγικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ετσι, στο νέο σημείο ισορροπίας της οικονομίας θα δημιουργούνται περισσότερα ετήσια δημόσια έσοδα που θα κατευθύνονται προς νέες δημόσιες επενδύσεις, καθώς και μεγαλύτερη ετήσια κερδοφορία στις επιχειρήσεις για την εσωτερική χρηματοδότηση των ιδιωτικών επενδύσεων.
Δεν αρκεί, όμως, μόνον η αύξηση της παραγωγικότητας ώστε να δημιουργηθούν νέοι πόροι για να συμπληρωθεί το κενό στη χρηματοδότηση. Θα χρειαστεί και ένα ευνοϊκό χρηματοοικονομικό περιβάλλον με χαμηλότερα επιτόκια και με παροχή περισσότερων ιδιωτικών πόρων χρηματοδότησης υπό μορφή μετοχικού και δανειακού κεφαλαίου.
Ετσι, η έκθεση θεωρεί σημαντικό να προχωρήσει άμεσα η ενοποίηση των κεφαλαιαγορών, καθώς και να ολοκληρωθεί η Τραπεζική Ενωση στην Ευρώπη. Οι ενοποιήσεις αυτές στη συνέχεια θα φέρουν χαμηλότερα επιτόκια και μεγέθυνση του χρηματοοικονομικού τομέα της ευρωπαϊκής οικονομίας, ενώ η έκδοση κοινών τίτλων χρέους μηδενικού ρίσκου αναμένεται να συμβάλει σημαντικά προς την κατεύθυνση της ενοποίησης.
Ενα από τα άμεσα και εύκολα μέτρα στην παροχή ρευστότητας και χρηματοδότησης είναι και η πανευρωπαϊκή διευκόλυνση των τιτλοποιήσεων δανείων, μιας αρχιτεκτονικής παρόμοιας με αυτήν του προγράμματος τιτλοποιήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων «Ηρακλής» στην Ελλάδα. Η έκθεση σημειώνει και τη δυνατότητα κοινού κεντρικού πλαισίου δανεισμού των κρατών και των επιχειρήσεων, όπως συμβαίνει σήμερα με το RRF (για το οποίο μάλιστα προτείνει αναβολή των πληρωμών των δανείων), κάτι που προφανώς το θέλει η Ελλάδα αλλά αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ των χωρών.
Η έκθεση προτείνει και νέο πλαίσιο διακυβέρνησης στην Ευρώπη με στόχο την προτεραιότητα των πολιτικών σε θέματα ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την αύξηση των συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ των χωρών, αλλά και την επιτάχυνση στη λήψη πολιτικών αποφάσεων με ευρύτερη χρήση ειδικής πλειοψηφίας (qualified majority voting) αντί για ομοφωνία στις αποφάσεις.
Εν κατακλείδι, η έκθεση Ντράγκι συμβάλλει αποφασιστικά σε μια συνεκτική και ολοκληρωμένη αποτύπωση του τι δέον γενέσθαι στην Ευρώπη.
Ο κ. Γκίκας Α. Χαρδούβελης είναι πρόεδρος του Δ.Σ. της Εθνικής Τράπεζας (ΕΤΕ), πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) και ομότιμος καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
